Hợp đồng lao động là một trong những tài liệu quan trọng nhất khi phát sinh các tranh chấp về lao động để các bên có thể dựa vào các nội dung thỏa thuận được ghi nhận trên hợp đồng để đưa ra phương án giải quyết phù hợp. Hai bên có thể giao kết hợp đồng lao động bằng lời nói đối với hợp đồng có thời hạn dưới 01 tháng, trừ trường hợp quy định tại khoản 2 Điều 18, điểm a khoản 1 Điều 145 và khoản 1 Điều 162 của Bộ luật này.

Trong thời gian thực hiện hợp đồng lao động các bên kí kết có thể thỏa thuận sửa đổi nội dung của hợp đồng lao động. Trong trường hợp có sự thay đổi một trong những nội dung chủ yếu về điều kiện lao động thì người lao động có quyền kí hợp đồng lao động mới.

Chú ý khi kí kết hợp đồng lao động:

• Người lao động có quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động mà không cần phải nêu lý do, nhưng phải báo trước cho người sử dụng lao động ít nhất 45 ngày, 30 ngày, 03 ngày tùy theo từng loại, thời hạn của hợp đồng, trừ những trường hợp Bộ luật Lao động quy định không phải báo trước.
• Người sử dụng lao động có quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động nhưng phải có lý do và phải báo trước cho người lao động ít nhất 45 ngày, 30 ngày, 03 ngày tùy theo từng loại, thời hạn của hợp đồng, trừ những trường hợp Bộ luật Lao động quy định không phải báo trước.

Hợp đồng lao động xác định thời hạn được hiểu là được ký kết giữa một tổ chức với một cá nhân nhưng trong một số trường hợp có thể được ký kết giữa hai cá nhân với nhau (áp dụng với những trường hợp không phải đăng ký kinh doanh bắt buộc). Việc giao kết hợp đồng ghi nhận rõ quyền và nghĩa vụ giữa các bên trong quan hệ lao động và chịu sự điều chỉnh trực tiếp của pháp luật lao động.

Thời hạn của hợp đồng xác định thời hạn là không quá 36 tháng và được gia hạn 01 lần sau khi thời hạn hợp đồng lao động kết thúc.

Hết thời hạn hợp đồng lao động mà người lao động vẫn tiếp tục làm việc thì xử lý thế nào?

• Trong thời hạn 30 ngày kể từ ngày hợp đồng lao động hết hạn, hai bên phải ký kết hợp đồng lao động mới; trong thời gian chưa ký kết hợp đồng lao động mới thì quyền, nghĩa vụ và lợi ích của hai bên được thực hiện theo hợp đồng đã giao kết;
• Nếu hết thời hạn 30 ngày kể từ ngày hợp đồng lao động hết hạn mà hai bên không ký kết hợp đồng lao động mới thì hợp đồng đã giao kết trở thành hợp đồng lao động không xác định thời hạn;
• Trường hợp hai bên ký kết hợp đồng lao động mới là hợp đồng lao động xác định thời hạn thì cũng chỉ được ký thêm 01 lần, sau đó nếu người lao động vẫn tiếp tục làm việc thì phải ký kết hợp đồng lao động không xác định thời hạ

Theo quy định tại khoản 1 điều 13 của Bộ luật lao động năm 2019 thì hợp đồng lao động được hiểu là sự thoả thuận giữa người lao động và người sử dụng lao động về việc làm mà qua đó có được trả công, trả tiền lương, thoả thuận về các điều kiện lao động theo quy định và thoả thuận về quyền, nghĩa vụ của từng bên khi tham gia vào quan hệ lao động này.

Hợp đồng làm việc không xác định thời hạn là hợp đồng mà trong đó hai bên không xác định thời hạn, thời điểm chấm dứt hiệu lực của hợp đồng, mẫu mới nhất được ban hành kèm Nghị định 115/2020. Thông thường đối với những người lao động có kinh nghiệm làm việc hoặc giữ các chức vụ quan trọng trong công ty mà người sử dụng lao động mong muốn họ có thể gắn bó lâu dài cùng doanh nghiệp và xây dựng các chế độ lương, thưởng phù hợp với nguyện vọng của người lao động thì hai bên thường mong muốn ký kết hợp đồng lao động này.

Quy định mới về hợp đồng làm việc không xác định thời hạn:

• Tại Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Cán bộ, công chức và Luật Viên chức, từ 01/7/2020 sẽ không ký hợp đồng làm việc không xác định thời hạn với viên chức.

Hợp đồng thử việc là mẫu hợp đồng đảm bảo cho người lao động được hưởng những quyền lợi nhất định khi chưa có hợp đồng chính thức. Tuy nhiên, không phải người lao động nào cũng nắm rõ về những quy định của hợp đồng thử việc và lợi ích của hợp đồng thử việc mang lại.

Khoản 1, Khoản 3 Điều 24 và Khoản 3 Điều 25 Bộ luật này quy định:

• Người sử dụng lao động và người lao động có thể thỏa thuận nội dung thử việc ghi trong hợp đồng lao động hoặc thỏa thuận về thử việc bằng việc giao kết hợp đồng thử việc.
• Không áp dụng thử việc đối với người lao động giao kết hợp đồng lao động có thời hạn dưới 01 tháng.
• Thời gian thử việc do hai bên thỏa thuận căn cứ vào tính chất và mức độ phức tạp của công việc nhưng chỉ được thử việc một lần đối với một công việc và bảo đảm điều kiện không quá 30 ngày đối với công việc có chức danh nghề nghiệp cần trình độ chuyên môn, kỹ thuật trung cấp, công nhân kỹ thuật, nhân viên nghiệp vụ.

Hiện nay, việc các công ty ký hợp đồng với người lao động nước ngoài khá phổ biến. Vì thế, việc soạn thảo hợp đồng lao động song ngữ là điều cần thiết, lập hoặc giao kết hợp đồng đúng quy định, phòng tránh rủi ro khi phát sinh tranh chấp. Hợp đồng lao động được ký kết theo nguyên tắc tự nguyện, bình đẳng, phù hợp với các quy định của pháp luật lao động.

Trong quá trình thực hiện nếu thay đổi nhu cầu sử dụng người lao động nước ngoài thì công ty phải báo cáo Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh và xin chấp thuận bằng văn bản của Chủ tịch Ủy ban.

Hiện nay, lao động bán thời gian được sử dụng khá phổ biến vì tính chất linh hoạt của nó. Mặc dù là công việc bán thời gian những cũng cần làm hợp đồng để bảo vệ quyền lợi hai bên. Hợp đồng chỉ lập ra khi có sự thống nhất của các bên tham gia ký kết hợp đồng. Hợp đồng mang giá trị pháp lý cao để đảm bảo quyền lợi và nghĩa vụ tranh chấp phát sinh trong quá trình thực hiện hợp đồng.

Một số lưu ý khi ký kết hợp đồng lao động bán thời gian:

• Đối với trường hợp ủy quyền giao kết hợp đồng bán thời gian
• Trong trường hợp người lao động từ đủ 15 tuổi đến dưới 18 tuổi, thì việc giao kết hợp đồng lao động phải được sự đồng ý của người đại diện theo pháp luật của người lao động.
• Hai bên có thể giao kết hợp đồng lao động bằng lời nói đối với hợp đồng có thời hạn dưới 1 tháng, trừ các trường hợp khác theo quy định của pháp luật.