Mù màu hay còn được gọi là bệnh rối loạn sắc giác là tình trạng mắt không có khả năng phân biệt được màu sắc của sự vật như màu đỏ, màu xanh lá, xanh biển hoặc khi pha trộn giữa các màu này với nhau.

Người bị mù màu vẫn có thể nhìn rõ sự vật, hiện tượng tuy nhiên khả năng nhận biết màu sắc của họ bị giảm, hiếm gặp trường hợp mù màu đa sắc hay không thể nhìn thấy màu gì. Bệnh mù màu không có khả năng ảnh hưởng đến vấn đề sống sót cũng như sinh sản của người bị mù màu, tuy nhiên gen bệnh có thể di truyền cho thế hệ sau.

Sự phân tích màu sắc chủ yếu do các tế bào nón đảm nhận, đây là những tế bào tập trung ở hố trung tâm của võng mạc. Khi các tế bào nón này mất khả năng phân biệt màu sắc sẽ gây ra rối loạn sắc giác hay bệnh mù màu.

Những dấu hiệu cũng như triệu chứng của một người bị mù màu thường là:

• Họ không thể phân biệt được một số màu sắc nhất định, những màu khác thì vẫn có thể phân biệt được.
• Ở mức độ nhẹ, người mù màu thường khó khăn trong việc phân biệt được các màu như xanh lá - đỏ, xanh dương - vàng. Mức độ nặng thì không phân biệt được các loại màu sắc với nhau.
• Người bệnh có vấn đề về thị lực nhưng không phát hiện ra.
• Khi người bình thường có thể nhận biết được rất nhiều loại sắc thái khác nhau thì người mù màu chỉ có thể nhận biết được một số sắc thái xác định. Trường hợp hiếm gặp khi chỉ thấy được màu trắng, đen, xanh.

Nếu bạn gặp phải tình trạng nghi ngờ bị mù màu như là không thể phân biệt được một số màu sắc nhất định hãy đến bệnh viện kiểm tra và tham khảo ý kiến của chuyên gia. Trẻ em trước khi bắt đầu đi học cần có một cuộc kiểm tra toàn diện về mặt bao gồm thị lực và khả năng phân biệt màu sắc.

Có rất nhiều yếu tố nguy cơ cũng như là nguyên nhân gây ra bệnh mù màu. Những nguyên nhân sau là những nguyên nhân thường được biết đến nhất:

• Rối loạn di truyền: mù màu do bẩm sinh là tình trạng thường gặp ở nam giới nhiều hơn nữ giới. Họ sẽ mất khả năng nhìn thấy màu xanh (thường gặp) hoặc màu vàng (hiếm gặp hơn). Tùy vào mức độ mà chia bệnh thành bệnh nhẹ, nặng hoặc trung bình. Mức độ nghiêm trọng thường không thay đổi và có thể ảnh hưởng đến cả 2 mắt.
• Do biến chứng của một số thuốc: một số loại thuốc có khả năng làm ảnh hưởng đến khả năng phân biệt màu sắc của mắt như thuốc tim mạch, huyết áp, rối loạn cương dương, nhiễm trùng, rối loạn thần kinh…
• Biến chứng của bệnh khác: tiểu đường, tim mạch, tăng nhãn áp, Alzheimer, parkinson, bạch cầu và thiếu máu hồng cầu hình lưỡi liềm có thể làm ảnh hưởng đến thị giác của bạn gây mù màu. Thường là đối với một bên mắt, đôi khi cả hai mắt. Sau khi điều thị chứng mù màu có thể thuyên giảm và phục hồi.
• Tình trạng lão hóa: thị lực và khả năng phân biệt màu sắc cũng giảm dần khi độ tuổi tăng.

Mù màu đỏ – xanh lá

Nó xảy ra khi các tế bào hình nón màu đỏ hoặc màu xanh lá không hoạt động đúng, hoặc hoàn toàn không có. Có một số loại:

• Mù xanh lá nhẹ: Đây là dạng mù màu phổ biến nhất và ảnh hưởng đến 5% nam giới, nhưng hiếm gặp ở nữ giới. Nó xảy ra khi tế bào hình nón màu xanh lá không hoạt động như bình thường. Màu vàng và màu xanh lá trông đỏ hơn, và khó có thể phân biệt màu xanh từ màu tím.
• Mù màu đỏ nhẹ : Nó xảy ra khi tế bào hình nón màu đỏ của bạn không hoạt động như bình thường. Cam, đỏ và vàng trông xanh hơn, và màu sắc kém tươi sáng hơn. Nó thường nhẹ và không gây ra vấn đề trong cuộc sống hàng ngày. Đây là dạng mù màu rất hiếm ở nữ giới và ảnh hưởng đến khoảng 1% nam giới.
• Mù màu đỏ: Bạn không có tế bào hình nón màu đỏ hoạt động. Màu đỏ đơn giản trông thành màu xám đen. Một số sắc thái của màu cam, vàng và xanh lá trông có màu vàng. Nó rất hiếm ở nữ giới và ảnh hưởng đến khoảng 1% nam giới.
• Mù xanh lá: xảy ra khi bạn không có tế bào hình nón màu xanh lá làm việc. Màu đỏ có thể có màu vàng nâu và màu xanh lá có thể có màu be( màu xám ánh vàng nhạt). Nó ảnh hưởng đến 1% nam giới và hiếm gặp ở nữ giới.

Mù màu xanh lam – vàng
Loại mù màu này ảnh hưởng đến nam và nữ như nhau. Tình trạng này xảy ra ở ít hơn 1/10.000 người trên toàn thế giới. Nó xảy ra khi các tế bào hình nón màu xanh lam của bạn bị thiếu hoặc không hoạt động chính xác. Đây là loại phổ biến thứ hai, và nó ảnh hưởng đến nam và nữ như nhau.

• Mù màu xanh lam- vàng nhẹ: xảy ra khi các tế bào hình nón màu xanh lam của bạn hoạt động theo một cách hạn chế. Màu xanh lam trông xanh lá hơn và khó có thể nhìn thấy màu hồng từ vàng và đỏ. Nó cực kỳ hiếm.
• Mù màu xanh lam – vàng: nó xảy ra khi bạn không có tế bào hình nón màu xanh lam. Màu xanh trông thành xanh lá , và màu vàng trông xám nhạt hoặc tím. Nó cực kỳ hiếm

Mù màu hoàn toàn

Bạn không thấy bất kỳ màu nào cả và tầm nhìn của bạn có thể không rõ ràng. Có hai loại:

• Mù màu hoàn toàn hình nón: Nó xảy ra khi 2 trong số 3 tế bào hình nón của bạn: đỏ, xanh lá hoặc xanh lam, không làm việc. Khi chỉ có một loại hình nón hoạt động, nó khó có thể phân biệt màu từ một màu khác. Và nếu một trong những tế bào hình nón bị lỗi của bạn có màu xanh lam, tầm nhìn của bạn có thể không sắc nét. Bạn có thể bị cận thị và có thể bị cử động mắt không kiểm soát được. Đây một tình trạng được gọi là chứng giật nhãn cầu.
• Mù màu hoàn toàn hình que: Nó là dạng mù màu nghiêm trọng nhất. Không có tế bào hình nón nào của bạn có sắc tố nhạy cảm với ánh sáng hoạt động. Kết quả là thế giới xuất hiện với bạn màu đen, trắng và xám. Ánh sáng rực rỡ có thể làm tổn thương đôi mắt của bạn. Bạn có thể bị cử động mắt không kiểm soát được (chứng giật nhãn cầu).

Những ai thường mắc phải bệnh mù màu?

Mù màu khá hiếm gặp. Bệnh thường ảnh hưởng đến nam giới nhiều hơn nữ. Ngoài ra, bệnh có thể gặp ở mọi lứa tuổi. Bạn có thể kiểm soát được bệnh bằng cách giảm đi các yếu tố nguy cơ.

Những yếu tố nào làm tăng nguy cơ bị mù màu?

Có rất nhiều yếu tố làm tăng nguy cơ bị mù màu, chẳng hạn như yếu tố di truyền. Đây là yếu tố nguy cơ chính gây bệnh mù màu. Nếu bố mẹ hoặc ông bà bị mù màu, bạn có khả năng nhận các gen mang bệnh. Yếu tố khác làm tăng nguy cơ mắc bệnh là thuốc men. Bạn có thể bị mù màu nếu dùng một số thuốc ảnh hưởng đến võng mạc và dây thần kinh thị giác chẳng hạn như hydroxychloroquine.

Bác sĩ có thể chẩn đoán bệnh bằng cách cho bạn làm một số bài test mù màu nhằm đánh giá khả năng phân biệt màu sắc của bạn. Bạn có thể được yêu cầu nhìn vào một bảng màu có hình chấm và cố gắng tìm một hình trong những chấm màu đó, đó có thể là một chữ cái hoặc một con số. Kết quả xét nghiệm sẽ giúp bác sĩ xác định được bạn đang bị mù màu gì.

Bác sĩ có thể yêu cầu bạn làm một bài kiểm tra mù màu khác. Trong quá trình thực hiện bài kiểm tra này, bạn sẽ sắp xếp các màu sắc dựa theo sự tương đồng của chúng với nhau, nếu bạn bị mù màu, bạn sẽ xếp sai thứ tự.

Hầu hết các chuyên gia khuyên rằng trẻ em nên khám mắt ở độ tuổi từ 3 tới 5. Tất cả các trẻ em trước khi đến trường phải được khám mắt ít nhất là một lần.

Hiện nay, chưa có một biện pháp nào được chứng minh có thể chữa khỏi hoàn toàn bệnh mù màu. Tuy nhiên, có một số biện pháp có vai trò khắc phục hậu quả do bệnh mù màu gây ra như:

• Trẻ bị mù màu cần được thông báo đến giáo viên phụ trách về những tình trạng khó khăn mà trẻ gặp phải trong việc phân biệt màu sắc, để có sự hỗ trợ từ phía thầy cô và trường học.
• Bệnh mù màu do nguyên nhân sử dụng thuốc hoặc do biến chứng trên nền bệnh cũ có thể được cải thiện khi ngừng thuốc hoặc điều trị bệnh nguyên.
• Kính lọc màu: đây là một loại kính mới được các nhà khoa học phát triển với tính năng tăng độ tương phản giữa những màu bệnh nhân không phân biệt được. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng kính lọc màu chỉ có vai trò trong điều trị hỗ trợ triệu chứng, chứ không thể điều trị căn nguyên bệnh mù màu.
• Điều quan trọng là người bị mù màu đặc biệt là người mù màu đa sắc cần học cách sống chung với tình trạng kém phân biệt sắc giác này.
• Ghi nhớ thứ tự của đèn giao thông có thể giúp người bị mù màu tuân thủ đúng luật khi tham gia giao thông trong tình trạng không thể phân biệt được các màu sắc của đèn.
• Các ứng dụng trên điện thoại thông minh có thể hữu ích để giúp người bị mù màu nhận diện được các màu sắc.

Để phòng tránh bệnh mù màu, bạn có thể thực hiện một số điều sau:

• Kiểm tra sức khỏe toàn diện, bộ nhiễm sắc thể, lập sơ đồ phả hệ trước khi lập gia đình để xem có ai bị không, tránh nguy cơ thế hệ sau này mắc bệnh.
• Khi tiếp xúc hóa chất cần trang bị đầy đủ đồ bảo hộ cho mắt.
• Tránh các chấn thương vùng mắt và vùng đầu vì dễ gây tổn thương thị giác.
• Không được tự ý dùng thuốc hoặc dùng thuốc theo kinh nghiệm bản thân mà chưa có chỉ định của bác sĩ.
• Điều trị các bệnh nội khoa có thể dẫn đến bệnh mù màu như tiểu đường, tim mạch, tăng nhãn áp,....
• Tham khảo ý kiến của bác sĩ khi gặp những vấn đề bất thường về thị lực.