Da vẽ nổi (hay viết trên da) là tình trạng rối loạn chức năng da. Đây là chứng bệnh nổi mề đay phổ biến ai cũng có thể mắc phải, nhưng dễ gặp nhất ở trẻ em và người già. Theo thống kê, có khoảng 5% dân số mắc bệnh mề đay, dị ứng da vẽ nổi.

Mề đay da vẽ nổi (da vẽ nổi, dị ứng vẽ nổi trên da...) còn có nhiều tên gọi tiếng anh như dermographism, dermatographism, dermatographic urticaria hoặc skin writing. Đây là thuật ngữ chỉ tình trạng rối loạn chức năng da do cơ thể phản ứng với các tác nhân như cào gãi, chà xát, cọ, đè vào kim loại, vật cứng.

Cơ chế hình thành mề đay da vẽ nổi là ngay sau khi tác động vật lý, tế bào mast sẽ phóng histamin khiến da lập tức sưng, sẩn đỏ lên. Do lớp màng bao bọc xung quanh tế bào mast bị yếu nên dễ dàng bị phá vỡ nhanh chóng dưới áp lực vật lý và gây ra một phản ứng dị ứng, thường có thể bị nhầm lẫn với một phản ứng dị ứng xảy ra do các kháng nguyên bên ngoài. Một vài bệnh nhân bị da vẽ nổi nghiêm trọng có thể xuất hiện các tự kháng thể (autoantibody) và các protein da không rõ (unknown cutaneous protein).

Những người này khi bị tác động cơ học lên da sẽ hình thành ban đầu là một đường trắng, sau đó thành một đường đỏ, tiếp đến sẽ hằn lên theo hình dạng của vết tác động và hình thành các viền màu đỏ xung quanh.

Tình trạng nổi gồ này sẽ diễn ra trong khoảng nửa tiếng hoặc vài giờ rồi tự hết và không để lại dấu vết (trừ trường hợp da bị trầy xước).

Hầu hết các trường hợp mắc bệnh này đều bị tái phát nhiều lần và diễn ra lâu dài. Thống kê cho thấy có >90% người bệnh không thể trị dứt điểm khi gặp tình trạng da vẽ nổi mãn tính.

Để tránh nhầm lẫn với các bệnh mề đay, dị ứng khác, bạn cần chú ý các triệu chứng sau:

Vùng da bị tác động bằng móng tay, đồ trang sức, cọ vào vật cứng gồ lên theo đúng vị trí bị tác động. Chẳng hạn vật có hình tròn vùng gồ lên sẽ tương ứng, hay dùng bút, vật nhọn vẽ lên, da sẽ nổi ý hình mà ta vẽ. Sau khi một vài vết hằn da xuất hiện, việc chà gãi tiếp theo có thể khiến tổn thương lan ra xung quanh.

• Phần gồ lên có thể màu trắng hoặc hồng, cứng hơn vùng da xung quanh.
• Cảm giác ngứa, khó chịu
  
• Có thể sưng, viêm
• Phát ban, nổi mề đay
• Hiện tượng mề đay này thường không có tính lan tỏa mà chỉ khu trú tại chính vị trí da bị ma sát.

Tùy vào cơ địa mỗi người cũng như quá trình tiếp xúc với các tác nhân gây bệnh mà tần suất xuất hiện ít nhiều, mức độ nặng nhẹ khác nhau. Người bị nhẹ thường chỉ bị nổi hằn khoảng 30 phút, với người bị da vẽ nổi nặng có thể kéo dài vài ngày.

Khi thời tiết nóng, khô, lạnh hoặc da gặp nước nóng, xông hơi…các triệu chứng da vẽ nổi sẽ nghiêm trọng hơn.

Tình trạng da vẽ nổi có thể kéo dài trong nhiều tháng hoặc nhiều năm, gây ra nhiều phiền toái cho người bệnh.

Bạn có thể gặp các triệu chứng khác không được đề cập. Nếu có bất kỳ thắc mắc nào về các dấu hiệu bệnh, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ.

Dù là bệnh phổ biến xong đến này vẫn chưa xác định được nguyên nhân gây bệnh. Các chuyên gia đưa ra giả thiết bệnh phát sinh từ phản ứng của hệ miễn dịch. Khi tác động với một lực lớn lên da khiến cơ thể giải phóng kháng thể IgE, khiến da xuất hiện vết lằn, sưng lên.

Dưới đây là các yếu tố kích thích mề đay da vẽ nổi xuất hiện:

• Da đeo đồ trang sức khi ngủ, làm việc bị tì đè.
• Mặc đồ bó sát đặc biệt là quần bò, quần lót.
• Dùng tay gãi ngứa, tạo áp lực lên da và sau khi tập thể dục.
  
• Do áp lực, mệt mỏi, xúc động
• Rối loạn cơ địa, sức đề kháng kém, chức năng da bị đảo lộn.
• Dùng thuốc chữa penicillin trong thời gian dài
• Do thời tiết, cơ địa dị ứng
• Rối loạn nội tiết tố, nhiễm trùng cấp.
• Môi trường nóng, ví dụ như ngâm bồn nước nóng, tắm nước nóng hoặc nằm giường nóng
• Ngoài ra, còn có một số yếu tố khác làm gia tăng nguy cơ mắc bệnh như: Da khô, có tiền sử mắc các bệnh về da, da thường xuyên bị trầy xước, bệnh tuyến giáp, rối loạn thần kinh hoặc bệnh nội khoa gây ngứa da,…

Các đối tượng dễ mắc bệnh da vẽ nổi:

• Thường là trẻ em, thanh thiếu niên
• Người mắc bệnh về tuyến giáp, mắc các bệnh lý về da...
  
• Người có cơ địa nhạy cảm
• Người có sức đề kháng kém
• Người làm việc ở môi trường ô nhiễm...

Khi bệnh xuất hiện nhiều người lo lắng hiện tượng này sẽ gây ra biến chứng nguy hiểm đe dọa sức khỏe. Trên thực tế đây là căn bệnh da liễu lành tính, không đe dọa đến tính mạng, cũng không lây nhiễm từ người này qua người khác.

Tuy nhiên, chứng bệnh này khá dai dẳng, gây bất tiện đến sinh hoạt, cuộc sống hàng ngày, ảnh hưởng đến sức khỏe và thẩm mỹ. Nếu để lâu không chữa bệnh sẽ tái phát thường xuyên gây ảnh hưởng đến tâm lý, khó chịu và cuộc sống sinh hoạt hàng ngày cũng bị ảnh hưởng. Một số trường hợp nặng kéo dài nhiều ngày, gây sốt hay thậm chí là bội nhiễm do gãi quá nhiều gây trầy xước.

Theo thống kê, có khoảng 95% trường hợp bệnh nhân bị da vẽ nổi chuyển sang giai đoạn mãn tính, rất khó điều trị. Có người tự khỏi sau một thời gian nhưng hầu hết các trường hợp bệnh kéo dài, tái phát liên tục trong suốt cuộc đời nếu không được xử lý tận gốc rễ.

Về khả năng lây nhiễm, theo lương y Đỗ Minh Tuấn - GĐ chuyên môn nhà thuốc nam gia truyền Đỗ Minh Đường, chuyên gia với hơn 20 năm kinh nghiệm khám chữa bệnh mề đay, căn bệnh da vẽ nổi này không có khả năng lây nhiễm từ người này sang người khác. Chính vì vậy bạn không cần e ngại khi tiếp xúc với mọi người. Hãy giải thích với người khác về cơ chế gây bệnh nếu bị xa lánh.

Tuy nhiên mề đay da vẽ nổi có thể di truyền từ những người trong gia đình, các thế hệ sau. Đó cũng là lý do nhiều người lầm tưởng bệnh lây lan khi bố mẹ, người thân của mình cũng mắc bệnh.

Bệnh nhân khi thấy các biểu hiện da vẽ nổi mề đay hãy tới gặp bác sĩ chuyên khoa để được chẩn đoán bệnh. Bác sĩ sẽ thực hiện xét nghiệm đơn giản, kiểm tra trực tiếp trên da để xác định. Căn cứ vào mức độ tổn thương và thời gian các vết hằn lưu lại trên da bác sĩ sẽ chỉ định, đưa ra lời khuyên hữu ích.

Với căn bệnh da liễu này người bệnh có thể điều trị bằng các giải pháp khác nhau, với trường hợp cấp tính, bạn chỉ cần chữa trị tại nhà. Tuy nhiên trường hợp mãn tính tìm đến cơ sở chuyên khoa da liễu là việc cần thiết.

Chữa mề đay da vẽ nổi tại nhà

Cách chữa bệnh đơn giản, ít tốn kém nhất cho bệnh nhân da vẽ nổi chính là trị bệnh tại nhà. Phương pháp này có thể áp dụng cho người mới bị da vẽ nổi, tình trạng bệnh nhẹ. Khi đó chỉ cần tránh xa tác nhân gây bệnh hoặc làm theo các mẹo dân gian là có thể ngừa bệnh tái phát.

Tránh tiếp xúc với tác nhân gây bệnh (tránh tác động mạnh, cào gãi lên da, không để cơ thể va chạm gây xước da). Đây được xem là cách đơn giản nhất giúp tình trạng vẽ nổi trên da không xuất hiện. Bởi chỉ khi bị tác động mạnh lên da bệnh mới tái phát.

Mẹo dân gian chữa mề đay da vẽ nổi

Cùng với các giải pháp trên bạn có thể thực hiện một số cách được lưu truyền trong dân gian để trị nổi mẩn mề đay vẽ nổi trên da.

• Đắp khăn lạnh. Tình trạng vẽ nổi xảy ra do mao mạch bị giãn nở, chính vì vậy bạn có thể cải thiện bệnh nhanh chóng mà không cần dùng thuốc bằng cách chườm lạnh (bằng khăn thấm nước đá hoặc túi giữ nhiệt).
• Bôi gel nha đam (lô hội). Nha đam có tác dụng tốt cho làn da, giúp cung cấp ẩm, phục hồi các tế bào da bị tổn thương. Vì vậy từ lâu trong dân gian mọi người đã áp dụng, truyền tai nhau cách chữa da vẽ nổi này.
• Đắp cây sài đất. Loại cây này có vị ngọt, hơi chua, tính mát giúp giảm nổi mẩn mề đay rất tốt.
• Tắm nước lá: Các loại lá như khế chua, sài đất, vòi voi rửa sạch, đun lấy nước tắm sẽ làm giảm bớt triệu chứng bệnh.

Thuốc tây chữa bệnh da vẽ nổi

Khi tình trạng nổi mẩn kéo dài nhiều giờ, người bệnh ngứa, khó chịu bác sĩ sẽ kê đơn một số thuốc để kiểm soát. Có thể kể đến như:

• Thuốc kháng histamin: Thuốc chống dị ứng là loại phổ biến nhất được chỉ định. Cả 2 loại kháng histamin thế hệ I, II được dùng tùy từng trường hợp. Các loại thuốc gồm: Clorpheniramin maleatm, Cetirizin, Fexofenadine, Diphenhydramine
  
• Thuốc corticoid: Thuốc giúp kháng viêm, ức chế miễn dịch dùng trong trường hợp mề đay da vẽ nổi nặng. Có thể kết hợp thêm thuốc kháng histamin khi dùng loại thuốc này (theo chỉ định của bác sĩ). Các thuốc gồm: Dexamethason, methylprednisolon, prednisolon...
  
• Thuốc bôi: Gồm thuốc bôi chứa corticoid (eumovate) hay thuốc bôi da mentol 1 %, dung dịch Calamine, thuốc bôi Phenergan, thuốc mỡ Tacrolimus...

Sử dụng các loại thuốc này, người bệnh không nên tự ý mua tại hiệu thuốc ngoài khi chưa thăm khám. Tuân thủ đúng liều lượng, tránh lạm dụng gây nhờn thuốc và dễ dẫn đến tác dụng phụ không mong muốn.
Ngoài thuốc, bệnh nhân có thể điều trị da vẽ nổi bằng liệu pháp ánh sáng. Tuy nhiên phương pháp này thường ít được dùng chỉ trong trường hợp bệnh dai dẳng, thuốc không thể kiểm soát.

Mặc dù thuốc tây y cho hiệu quả nhanh chóng, giảm triệu chứng tức thì nhưng có thể gây tác dụng phụ như đau dạ dày, suy thận, mệt mỏi, chóng mặt, buồn nôn… Vì vậy người bệnh cần dùng thuốc theo chỉ định của bác sĩ, tuyệt đối không tự ý sử dụng hay lạm dụng trong thời gian dài.

So với các phương pháp điều trị da vẽ nổi hiện nay, đông y được nhiều người đánh giá cao bởi cơ chế trị bệnh hiệu quả. Thay vì chỉ kiểm soát phần ngọn (các triệu chứng bên ngoài) y học cổ truyền đi sâu vào gốc rễ giải quyết căn nguyên gây bệnh, phục hồi cơ quan bị tổn thương, cải thiện sức đề kháng. Từ đó loại bỏ bệnh và ngừa tái phát hiệu quả.

Hiện nay, trên thị trường có rất nhiều đơn vị chữa dị ứng da vẽ nổi, mề đay mẩn ngứa bằng y học cổ truyền. Do vậy, bệnh nhân cần tỉnh táo lựa chọn địa chỉ uy tín, được cấp giấy phép hoạt động của Sở y tế. Điển hình như Đỗ Minh Đường - nhà thuốc nam nổi tiếng với bài thuốc trị dị ứng, mề đay da vẽ nổi gần 150 năm tuổi.

Lương y Đỗ Minh Tuấn chỉ rõ, mề đay vẽ nổi hình thành do tà khí bên ngoài xâm nhập khi sức đề kháng cơ thể kém, can thận suy yếu khiến khả năng đào thải độc tố trong cơ thể giảm, tạo điều kiện cho phong tà tấn công sinh táo mà gây bệnh. Chính vì vậy cần phải loại bỏ tác nhân gây bệnh kết hợp điều dưỡng tạng phủ bên trong khi đó bệnh sẽ được giải quyết.

Áp dụng triệt để nguyên lý trị bệnh từ y học cổ truyền, nhà thuốc Đỗ Minh Đường đã bào chế thành công bài thuốc Mề đay Đỗ Minh giúp khắc phục chứng mề đay, dị ứng da vẽ nổi cho hàng ngày bệnh nhân.

Với sự kết hợp “3 trong 1”, bài thuốc mang đến công dụng trị bệnh từ trong ra ngoài. Cụ thể như sau:

• Thuốc đặc trị dị ứng, nổi mề đay: Tiêu viêm, giảm triệu chứng nổi mẩn, ngứa ngáy, loại bỏ căn nguyên gây bệnh.
• Thuốc bổ gan giải độc: Thanh nhiệt, giải độc, bổ gan, tăng cường chức năng gan.
• Thuốc hoạt huyết bổ thận: Ích tủy sinh huyết, cải thiện chức năng thận, tăng sức đề kháng, phòng tái phát.
  

Thành phần mỗi bài thuốc gồm 20 - 30 loại thảo dược, kết hợp với nhau theo TỈ LỆ VÀNG như kim ngân cành, diệp hạ châu, hạ khô thảo, sài đất, cà gai, tơ hồng xanh, sài hồ nam…

*Ưu điểm của bài thuốc nam gia truyền điều trị dị ứng, mề đay da vẽ nổi dòng họ Đỗ Minh

Bên cạnh tác dụng chữa bệnh toàn diện, bài thuốc nam của Đỗ Minh Đường còn có những ưu điểm nổi trội sau:

Thành phần 100% từ thảo dược tự nhiên, không chứa chất bảo quản.

• Thuốc an toàn, lành tính, không gây tác dụng phụ.
• Bài thuốc phù hợp với mọi đối tượng, bao gồm cả trẻ em, phụ nữ sau sinh, phụ nữ mang thai.
• Nguồn gốc, xuất xứ thảo dược rõ ràng, đảm bảo tiêu chuẩn CO – CQ của Bộ y tế. Tất cả các vị thuốc đều được thu hái trực tiếp từ vườn dược liệu chuyên canh của Đỗ Minh Đường ở Hòa Bình và Hưng Yên...
  
• Thuốc bào chế dạng cao đặc, sánh mịn, thơm dịu, ngọt ở cổ họng, không đắng gắt.

Kết quả khảo sát của đơn vị vào năm 2018 trên 700 bệnh nhân, có tới 96% bệnh nhân đã điều trị thành công bệnh mề đay tại Đỗ Minh Đường. Đặc biệt, trong số đó không có bất cứ trường hợp nào gặp tác dụng phụ.

Mề đay da vẽ nổi dù được điều trị xong nếu người bệnh không chủ động phòng ngừa bệnh, thay đổi lối sống sinh hoạt bệnh vẫn có thể quay trở lại bất cứ lúc nào.

Vì vậy bệnh nhân cần thực hiện một số biện pháp sau:

• Ngủ đủ giấc, không thức quá khuya.
  
• Lên kế hoạch nghỉ ngơi, làm việc hợp lý, tránh quá tải gây căng thẳng, stress.
  
• Vệ sinh da sạch kết hợp dưỡng ẩm, chăm sóc da thường xuyên. Da khô có xu hướng làm cho da bị ngứa. Làm ẩm da bằng cách sử dụng các loại kem dưỡng ẩm và bôi kem sau khi tắm.
  
• Hạn chế các loại xà bông, mỹ phẩm có tính tẩy rửa mạnh gây khô da. Không dùng sản phẩm đã hết hạn sử dụng hay không rõ nguồn gốc xuất xứ.
  
• Không chà xát mạnh, cào gãi da. Nếu bạn bị chứng da vẽ nổi hoặc các tình trạng da khác có thể gây ngứa thường xuyên, hãy cố gắng tránh làm xước da. Trong đó, thói quen gãi da sẽ làm trầm trọng thêm tình trạng này.
  
• Tránh mặc đồ bó sát đặc biệt là áo và quần lót, quần bò, đồng thời chọn chất liệu mềm, thấm hút mồ hôi tốt.
  
• Có chế độ ăn uống lành mạnh. Nên ăn đồ nhiều chất xơ, vitamin, uống nhiều nước hạn chế rượu bia, chất kích thích và thực phẩm dễ gây kích ứng.
  
• Tập thể dục để tăng cường sức đề kháng, ngừa các tác nhân gây mề đay vẽ nổi.
  
• Không tắm nước quá nóng. Tắm nước nóng hoặc bồn tắm có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng này
  
• Nếu nghi ngờ tổn thương da do thuốc, nên ngưng loại thuốc đó nếu an toàn.
  

Chế độ ăn uống hợp lý, lành mạnh là một trong những yếu tố quan trọng giúp nâng cao đề kháng, phòng tránh cũng như giảm thiểu các triệu chứng của bệnh da vẽ nổi

Cần ăn bổ sung các loại thực phẩm sau:

• Các loại thực phẩm giàu vitamin A, C, E được khuyến khích cho người bệnh thông qua các loại rau quả như: cam, bưởi, cà rốt, bí ngô, rau cải, cà chua…
• Thực phẩm có tính kháng viêm, diệt khuẩn làm giảm sưng như tỏi, nghệ, gừng…
• Thực phẩm giàu Omega-3 trong cá biển như cá hồi, cá ngừ, các loại rau lá đậm màu, đậu phụ…
  
• Uống nhiều nước lọc, sinh tố, trà thảo mộc.

Bị dị ứng da vẽ nổi không nên ăn gì?

• Thực phẩm giàu đạm như tôm, cua, ghẹ, ngao, sò, thịt đỏ…
• Thực phẩm chế biến sẵn, đóng hộp như xúc xích, thịt hun khói, thịt hộp…
  
• Giảm lượng đường, muối trong thực phẩm tránh đồ quá mặn, quá ngọt.
• Không uống rượu, bia các loại thực phẩm, đồ uống có chất kích thích như tiêu, ớt, cà phê… dễ dẫn đến buồn nôn, tiêu chảy.
• Tránh ăn những thực phẩm cay, nóng như ớt hay đồ chiên rán