Nải chuối là một trong những loại quả được sử dụng thường xuyên trong các ngày mồng một, ngày rằm... vì khi sử dụng nải chuối người ta dễ bày các loại quả khác xung quanh nữa và nó cũng rất đẹp. Chuối có màu vàng tượng trưng cho sự phú quý, thịnh vượng. Đặc biệt nải chuối như bàn tay ngửa, hứng lấy nắng sương đọng lại thành ngọt và che chở, bao bọc.

Giống như hình dáng đơn giản, mộc mạc vốn có của nó. Nải chuối mang một ý nghĩa tâm linh đặc biệt, tựa như bàn tay ngửa hứng lấy những điều may mắn, phúc lộc. Lại cũng tựa như hình ảnh con cháu quây quần, đông đủ, bảo bọc lẫn nhau, cùng nhau đón năm mới sum vầy, đầm ấm. Những quả chuối to, đẹp, xanh mướt cũng đem lại hy vọng về một năm mới suôn sẻ, làm ăn phát đạt.

Hằng năm, cứ khoảng 28 - 29 tháng Chạp, sau khi lau dọn ban thờ gia tiên, các gia đình bắt đầu bày biện mâm ngũ quả, trang trí đẹp mắt để đặt lên bàn thờ, chuẩn bị đón năm mới. Mâm ngũ quả ngày Tết để dâng cúng tổ tiên, thể hiện lòng hiếu thảo và ước mong những điều tốt lành trong gia sự. Mâm ngũ quả cũng thể hiện cho 5 yếu tố Kim - Mộc - Thủy - Hỏa - Thổ đã cấu thành nên vũ trụ trong quan niệm của người Việt nói riêng và của văn hóa Á Đông nói chung.

Trong các loại quả được lựa chọn bày trong mâm ngũ quả có tên quả Lê. Vị ngọt của lê không giống như các loại quả khác, vị ngọt ấy thanh đạm không quá ngọt sắc, ăn có độ giòn rất ngon. Cũng chính vì vị ngọt này mà quả lê thường xuyên có mặt trong mâm ngũ quả trong ngày Tết để nói đến một năm ít sóng gió mọi việc suôn sẻ, thuận lợi. Quả lê có màu vàng tượng trưng cho sự phát tài, phát lộc của gia chủ trong năm mới.

Quả thanh long có hai loại ở Việt Nam đó là thanh long trắng và thanh long đỏ. Thanh long đỏ có vị ngọt hơn và giá cũng nhỉnh hơn loại kia. Quả long có màu đỏ tượng trưng cho sự may mắn, mạnh khỏe. Vỏ quả thanh long có các vảy như vảy rồng có nghĩa là rồng mây hội tụ đồng nghĩa với mọi việc thuận lợi theo ý gia chủ.

Thanh long (rồng xanh) là quả mang ý nghĩa cát tường và thịnh vượng. Cây Thanh long trong nhà vào ngày xuân mang đến phú quý, sức khỏe và vận may cho gia đình. Thanh long là món quà độc đáo ý nghĩa mọi người tặng nhau khi xuân về để nói thay cho lời chúc an khang. Quả Thanh Long được chọn làm quả bày trên mâm ngũ quả ngày Tết nhâm mong muốn may mắn, thịnh vượng đến cho với các thành viên trong gia đình.

Thông thường vào ngày Tết, trên bàn thờ tổ tiên luôn có bánh chưng xanh, gà luộc, bánh kẹo và đặc biệt không thể thiếu là các loại trái cây. Trái cây tượng trưng cho thành quả sau một năm lao động miệt mài của những người nông dân. Ngoài ra, nó mang một ý nghĩa chung sâu sắc, thể hiện lòng hiếu thảo và ước mong những điều tốt lành cho một năm mới sắp tới.

Xoài có nhiều loại lắm và tùy khẩu vị từng người, có người thích xoài ngọt, xoài chín còn có người lại thích xoài xanh ăn giòn, ngọt, không bị bẩn tay. Hầu như bàn thờ nhà ai cũng bày xoài lên vì quả này dễ ăn, phù hợp cả người trẻ và người già. Lý do quan trọng mà ngày Tết hay được dùng là vì khi "xoài" đọc lái đi thành từ "xài" có nghĩa là cầu cho năm tới tiền tiêu không thiếu thốn và những quả xoài tạo nên các mối quan hệ hòa thuận trong gia đình.

Quả bưởi cũng được nhiều người mua vì nó đẹp, ăn ngon, vỏ của bưởi có thể tận dụng để khử mùi trong tủ lạnh, thậm chí ngày xưa mọi người còn tận dụng vỏ bưởi để lau mồm. Ngày nay với công nghệ phát triển quả bưởi còn có hình hồ lô trên quả có chữ tài lộc, rồi được in các hình lên vỏ nữa vì vậy chúng còn được mua để đi biếu. Bưởi thì căng tròn, mát lạnh, hứa hẹn một năm ngọt ngào, may mắn. Cứ kiểu ai năm vừa qua hay bị bị đắng trong tình yêu nên thắp hương bưởi ngày Tết để có sự ngọt ngào.

Ấp ủ bên trong nải chuối xanh đó chính là quả bưởi vàng óng. Quả bưởi tròn, đều, da căng bóng, còn cành lá xanh tươi là lựa chọn tốt nhất của các bà, các mẹ. Với ý nghĩa mong muốn một năm mới an khang, thịnh vượng. Trái bưởi căng tròn, mát ngọt còn hứa hẹn một năm mới phúc lộc, viên mãn, cả nhà đều mạnh khỏe. Vì vậy mà bưởi được chọn làm quả bày trong mâm ngũ quả ngày Tết. Không chỉ có bưởi tròn truyền thống mà ngày nay, bằng sự sáng tạo của người trồng cây đã tạo ra những hình dáng khác nhau cho quả bưởi vừa làm phong phú, đa dạng về hình dáng vừa mang ý nghĩa phong thủy sâu sắc.

Quả phật thủ này khá thơm, bên trong quả chỉ là lõi xốp nên nó không thể ăn trực tiếp được. Nhưng thay vì ăn trực tiếp bạn có thể kết hợp cùng các gia vị khác nó có rất nhiều công dụng như chữa ho, còn khi làm cháo ăn có thể chữa bệnh đau ngực. Quả phật thủ có màu vàng, như bàn tay Phật, có ngụ ý che chở cho gia đình bạn một năm bình yên, hạnh phúc, không sóng gió.

Phật thủ màu vàng óng, những ngón tay mọng, bung xòe rộng, xếp thành nhiều tầng mang ý nghĩa năm mới phát tài, sung túc cho gia chủ. Gia đình nào mong muốn có đông con nhiều cháu thường chọn những quả có nhiều ngón, vươn rộng bởi theo ý nghĩa tâm linh, số ngón tay trên quả Phật thủ tượng trưng cho số con cháu trong nhà. Hơn thế nữa mùi hương của loại quả này rất đặc biệt, dịu dàng, thanh mát.

Theo quan niệm dân gian thì “ngũ quả” chỉ sự tập trung đầy đủ các loại trái cây trong đất trời. Ông cha ta chọn 5 loại trái cây để cúng dịp Tết là ngụ ý rằng, những sản vật này được kết tinh từ công sức, mồ hôi, nước mắt của con người lao động kính dâng lên đất trời, thần thánh trong giờ phút linh thiêng của vũ trụ. Trái cây bày trong mâm ngũ quả ngày Tết là phần không thể thiếu trong lễ cúng gia tiên trong ngày đầu năm mới.

Mỗi loại trái cây ngày Tết đều mang trong mình một ý nghĩa riêng biệt, những nguyên vọng tốt đẹp cho cả gia đình. Táo cũng là một trong những loại quả được lựa chọn để bày mâm ngũ quả ngày Tết. Táo có hai loại đó là táo bột và táo đá. Táo đá là loại mình thích nhất vì ăn nó giòn, ngọt và mát. Táo có vỏ màu đỏ tươi, thể hiện mong muốn của chủ nhà trong năm mới làm ăn phát đạt, con học giỏi, ngoan gặp nhiều may mắn.

Mâm ngũ quả đặt trên bàn thờ tổ tiên dịp Tết theo 5 sắc màu tượng trưng cho mong ước được ngũ phúc: Giàu có, sang trọng, sống lâu, khỏe mạnh, bình yên hay quy luật đất trời theo ngũ hành: 5 màu của quả tượng trưng cho Kim (màu trắng), Mộc (màu xanh), Thủy (màu đen), Hỏa (màu đỏ), Thổ (màu vàng). Từ những quan niệm này, mâm ngũ quả miền Bắc thường bày 5 loại quả có màu sắc khác nhau.

Trong những loại quả tượng trưng cho ngũ hành có quả đào. Đào thì chắc ai cũng biết rồi, có thể chưa ăn nhưng khi xem phim "Tây du kí" thì chắc chắn là có nghe qua, quả đào trong phim là bao nhiêu năm mới ra một quả nhưng quả dưới hạ giới thì mùa nào cũng có. Cũng vì điều này mọi người chọn quả đào vì muốn một năm tràn đầy sức khỏe, không bệnh tật, sung sướng. Thậm chí đào còn thể hiện cho sự thăng tiến và trường sinh.

Tết đến, mỗi gia đình không thể thiếu mâm ngũ quả trên bàn thờ. Do đó, các gia đình không chỉ muốn có mâm ngũ quả đẹp mắt, ấm cúng mà còn cần hiểu ý nghĩa mâm ngũ quả để gửi gắm ước nguyện của mình và đu đủ là loại quả được lựa chọn để bày trên bàn thờ ngày Tết. Giống như tên gọi của nó, chưng đu đủ trong ngày Tết, người Việt Nam mang theo mong muốn được sự đầu đủ, thịnh vượng trong cuộc sống không những trong kinh tế mà còn cả tình cảm.

Ở Việt Nam, với sự đa dạng về vùng miền, mâm ngũ quả của mỗi vùng cũng khác nhau, nhưng đều có ý nghĩa cầu cho cuộc sống no đủ, bình an, phát đạt... Thông thường, mâm ngũ quả không thể thiếu nải chuối, và nhất định là chuối còn xanh. Màu xanh của chuối được coi là Hành Mộc. Nải chuối có các quả bao lên như bàn tay, có ý che chở, sự sung túc, đùm bọc và gắn kết. Thực tế là trên mâm ngũ quả, nải chuối cũng bao bọc, nâng đỡ các loại quả khác như quả đu đủ ở bên trên.

Người ta tin rằng ba loại quả này có thể mang lại may mắn do hương vị dễ chịu và tinh khiết của nó, tránh được những điều xui xẻo. Với màu sắc bắt mắt và những tinh túy được chắt lọc từ tận trong lòng đất. Quả cam, quýt, quất đã xuất hiện trên bàn thờ Gia tiên từ bao đời nay với ý nghĩa mang lại sự thành công, thành đạt trong năm mới. Mong cho con cháu học hành, thi cử đỗ đạt. Quả cam, quýt, quất tượng trưng cho sự may mắn và sức khỏe. Chúng còn là hình ảnh của sự thu hoạch, kết quả hoặc thành tựu trong công việc, trong buôn bán kinh doanh.

Người ta tin rằng cam, quýt, quất có thể mang lại may mắn do hương vị dễ chịu và tinh khiết của nó. Màu sắc quả cam, quýt, quất thu hút nguồn năng lượng dương giúp tránh được những điều xui xẻo. Vì thế cam, quýt và quất thường được sử dụng rộng rãi trong các ứng dụng phong thủy truyền thống. Ngoài việc bày trên ban thờ hoặc mâm ngũ quả, bạn có thể bày 9 trái cam, quýt, quất trong phòng khách hoặc phòng bếp để đem lại sự may mắn và thịnh vượng cho gia đình mình.

Mâm ngũ quả còn là biểu tượng cho sự thành quả một năm lao động, mong mỏi cuộc sống trong năm mới sẽ hạnh phúc, thịnh vượng, vui vẻ hơn... Nho tượng trưng cho sự của cải phong phú, sự thành công, biến những rủi ro thành may mắn. Người xưa quan niệm, nho tượng trưng cho sự tạo ra sự phong phú của cải vật chất. Nho cũng đại diện cho sự thành công. Đôi khi, nho cũng được sử dụng như là công cụ phong thủy cho việc hóa hung thành cát, biến vận hạn rủi ro thành may mắn.

Trong phong thuỷ, chùm nho được dùng với mong muốn mang lại sự sinh trưởng, sinh sôi, nhiều tài lộc. Người ta còn coi chùm nho là biểu tượng của sự sung túc, đầy đủ, gia đình sum họp, đoàn tụ. Nho cũng đại diện cho sự thành công hiện tại hoặc trong tương lai không xa. Đôi khi, nho cũng được sử dụng như yếu tố phong thủy cho các vấn đề về sinh con, hóa hung thành cát. Do vậy, người Việt chọn nho là một trong những loại quả bày trên ban thờ và mâm ngũ quả ngày Tết nhằm mong muốn cho đại gia đình nhiều tài lộc trong năm mới!

Dưa hấu với vỏ xanh và ruột đỏ sẽ mang lại sự may mắn. Quả căng tròn mọng nước, ngọt thanh tượng trưng sự sung túc và căng tràn sức sống. Hiện dưa hấu ruột vàng cũng được lựa chọn nhiều vì màu vàng cũng là màu may mắn. Đồng thời, dưa hấu trong dịp Tết này lại càng phong phú, đa dạng với nhiều chủng loại, dưa hấu thỏi vàng, dưa hấu vuông, dưa hấu tròn, và được khắc "phúc” “lộc” “tài”... in nổi trên vỏ dưa hấu. Các quả dưa hấu được khắc chữ thư pháp nghệ thuật, những hình ảnh đẹp mắt ý nghĩa cũng được nhiều người tìm mua để chưng tết âm lịch này.

Ở mỗi vùng, mỗi miền, mâm ngũ quả sẽ có những loại quả khác nhau, những cặp bưởi và dưa hấu thì không thể thiếu rồi. Dưa hấu được chọn là thực quả dâng tổ tiên ngày tết bởi nhiều lẽ. Hẳn ai trong chúng ta cũng nhớ sự tích Mai An Tiêm phải không nào? Dưa hấu chứa đựng ý chí tự lực cánh sinh, kiên cường, xanh vỏ mà đỏ lòng của ông cha ta ngày xưa. Do vậy, nhiều gia đình Việt ngày nay vẫn lựa chọn dưa hấu là một trong những loại quả bày trong mâm ngũ quả ngày Tết của gia đình mình.