I. Mở bài: Giới thiệu tác giả, tác phẩm

• Tác giả Nguyễn Trãi là một nhà thơ, nhà văn tài năng kiệt xuất của dân tộc, ông đã có nhiều đóng góp lớn cho nền văn học nước nhà.
• Bài thơ Cảnh ngày hè của Nguyễn Trãi là bài số 43 trong trùm thơ Bảo kính cảnh giới của Quốc âm thi tập, là một bức tranh thiên nhiên tuyệt đẹp và tấm lòng yêu nước thương dân của tác giả.

II. Thân bài

• Hoàn cảnh sống của Nguyễn Trãi trong những ngày về ở ẩn:
  • “Rồi”: Là một từ cổ có nghĩa là rảnh rỗi, nhàn hạ
  • “Ngày trường”: Ngày dài, chỉ khoảnh thời gian rảnh rỗi.
  • Hóng mát: Hoạt động an nhàn, tĩnh tại, thư thái

=> Tâm thế an nhàn, thảnh thơi của tác giả. Nguyễn Trãi một đời bận rộn, tận tâm vì đất nước, đây là những giây phút hiếm hoi của cuộc đời.

• Bức tranh cảnh ngày hè nổi lên với bức tranh thiên nhiên ngày hè rực rỡ:
  • Cây hòe có sức sống mãnh liệt giờ tán là xanh che phủ cả khoảng không gian
  • Sắc đỏ của cây thạch lựu tô đậm thêm cho khung cảnh ngày hè
  • Hương hoa sen tỏa ngát bay theo làn gió

=> Cảnh vật ngày hè tươi tắn, tràn đầy sức sống, tâm hồn tinh tế, nhạy cảm, yêu thiên nhiên của của Nguyễn Trãi

• Vẻ đẹp bức tranh cuộc sống con người:
  • Nguyễn Trãi dùng nhiều từ Hán Việt như ngư phủ, cầm ve, tịch dương kết hợp nhuần nhuyễn với những từ thuần Việt tạo nên vẻ đẹp vừa mộc mạc, bình dị, vừa trang trọng tao nhã.
  • Cuộc sống được cảm nhận bằng âm thanh: Âm thanh từ làng chợ cá, của tiếng ve râm ran mỗi độ hè về
  • Từ láy: đùn đùn, lao xao, dắng dỏi…-> Cảnh ngày hè xôn xao, náo nức, không khí rất nhộn nhịp
  • Động từ: rợp, đùn, tiễn đưa khiến cho người đọc thấy được cảm giác sức sống trỗi dậy của cảnh vật mùa hè
  • Nhà thơ sử dụng hai từ láy tượng thanh “lao xao” – âm thanh của những phiên chợ cá, “dắng dỏi” – diễn tả âm thanh của tiếng ve, kết hợp với nghệ thuật đảo cấu trúc câu nhằm nhấn mạnh những âm thanh bao trùm làng quê.

=> Cuộc sống sôi động, ồn ão, tràn đầy sức sống và âm thanh.

=> Cả thiên nhiên và con người đều hiện lên tràn đầy sức sống, tâm hồn lạc quan, yêu đời, tinh tế, nhạy cảm, yêu thiên nhiên, tha thiết với cuộc sống quê nhà của nhà thơ Nguyễn Trãi.

• Nhà thơ đã cảm nhận cái tinh tế, thú vị của ngày hè qua thị giác và thính giác:
  • Nhà thơ nhìn những tán lá xanh cây hòe, màu đỏ rực của thạch lựu, tiếng ve kêu ran cả khoảng không gian và hình ảnh người dân làng chài mỗi sớm thức dậy và bóng người kéo lưới buổi chiều ta.
  • Ngày hè cảm nhận qua thính giác khi nhà thơ thấy được hương sen thoảng theo gió

=> Tâm hồn nhà thơ Nguyễn Trãi được hòa vào thiên nhiên, nói lên được tác giả là người rất yêu đời, yêu cuộc sống.

• Tình yêu nước thương dân của Nguyễn Trãi:
  • “Dẽ” là từ cổ nghĩa là lẽ, lẽ ra
  • “Ngu cầm” là cây đàn của vua Nghiêu vua Thuấn. Đây là điển cố quen thuộc của Trung Hoa kể về thời đại Nghiêu Thuấn – những ông vua nhân từ đem lại cuộc sống ấm no, hạnh phúc cho nhân dân. Hằng ngày vua Nghiêu Thuấn thường đem đàn ra gảy khúc nam phong ngợi ca cảnh thái bình trên xứ sở này
  • Thể hiện ước muốn có được cây đàn để ca ngợi khung cảnh thiên nhiên tươi đẹp và cuộc sống vui tươi trên quê hương ông, niềm vui sướng, hạnh phúc của tác giả khi được sống hòa hợp cùng thôn quê.
  • Câu thơ cuối cùng thể hiện rõ ràng, cụ thể ước mơ được thấy cảnh thanh bình, ấm no trên đất nước.

=> Nguyễn Trãi dù sống trong cảnh thanh nhàn nhưng vẫn nặng lòng với dân với nước. Ông ước mơ về cuộc sống no đủ, ấm áp sung túc không chỉ trên quê hương ông mà còn trải khắp đất nước.

• Nghệ thuật:
  • Giọng điệu trữ tình, sâu lắng, bút pháp tả sinh động
  • Thể thơ sáng tạo thất ngôn xen lục ngôn
  • Ngôn ngữ thơ phong phú, đa dạng vừa có lớp từ Hán Việt vừa có lớp từ thuần Việt tạo nên vẻ đẹp vừa trang trọng vừa bình dị
  • Sử dụng các điển tích, điển cố

III. Kết bài

Nhấn mạnh lại tình yêu thiên nhiên của tác giả đồng ca ngợi đức tính tốt đẹp của bậc thi nhân dù xin cáo quan về ở ẩn nhưng vẫn một lòng lo cho sự nghiệp chung đất nước.

I. Mở bài

• Giới thiệu về tác giả Nguyễn Trãi: Nguyễn Trãi là một trong những cây đại cổ thụ của nền văn học trung đại Việt Nam, đã góp vào kho tàng văn học trung đại Việt Nam nhiều tác phẩm bằng cả chữ Hán và chữ Nôm
• Giới thiệu về tập Quốc âm thi tập: tác phẩm chữ Nôm xuất sắc của Nguyễn Trãi. Với thể thơ Đường luật được sử dụng thuần thục như thể thơ dân tộc, tập thơ đã vẽ nên chân dung, con người Nguyễn Trãi.
• Giới thiệu khái quát về bài thơ “Cảnh ngày hè”: bài số 43 trong số 61 bài của mục Bảo kính cảnh giới trong Quốc âm thi tập là một trong số những bài thơ tiêu biểu của Nguyễn Trãi.

II. Thân bài

1. 6 câu thơ đầu: Bức tranh thiên nhiên và cuộc sống

• Câu 1: hoàn cảnh đặc biệt của tác giả
• Bức tranh thiên nhiên, cảnh vật
  • Hình ảnh đặc trưng của thiên nhiên, cảnh vật lúc vào hè: hòe lục, thạch lựu hiên, hồng liên trì
  • Sử dụng động từ mạnh gợi nên sức sống căng tràn của cảnh vật: đùn đùn, phun, tiễn

• Bức tranh cuộc sống: tác giả đã sử dụng thính giác để cảm nhận cuộc sống, dùng âm thanh để tái hiện lại sinh động và chân thực bức tranh cuộc sống
  • Lao xao chợ cá: âm thanh gần gũi, gợi nên sự sống của con người
  • Dắng dỏi cầm ve: âm thanh đặc trưng của mùa hè, gợi nên sự rộn rã, tươi vui

=> Bằng sự cảm nhận tinh tế của tất cả các giác quan, sự tinh tế trong cách cảm nhận và tình yêu thiên nhiên sâu sắc, tác giả đã vẽ nên bức tranh thiên nhiên và cuộc sống ngày hè với tất cả màu sắc, đường nét, âm thanh, tất cả luôn căng tràn sự sống.

2. 2 câu thơ còn lại: Vẻ đẹp tâm hồn của nhà thơ

• Ông ước mình có cây đàn của vua Ngu Thuấn để cầu mong cho “dân giàu đủ”.
• Với việc mượn điển tích cây đàn của vua Ngu Thuấn để tự răn mình đã cho chúng ta thấy chí hướng cao cả: luôn khao khát đem tài trí để thực hành tư tưởng nhân nghĩa yêu nước thương dân.

III. Kết bài

Khái quát giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ: sử dụng thể thơ Đường luật, hình ảnh thơ độc đáo đã cho chúng ta cảm nhận được vẻ đẹp của bức tranh cảnh ngày hè. Đặc biệt, qua đó giúp chúng ta cảm nhận sâu sắc vẻ đẹp tâm hồn của Nguyễn Trãi - một tình yêu thiên nhiên sâu sắc, một tấm lòng trọn đời lo cho dân cho nước.

I. Mở bài

• Nhà thơ Nguyễn Trãi được biết đến là người anh hùng dân tộc và nhà thơ nổi tiếng với nhiều tác phẩm hay với nhiều thể loại khác nhau. Trong đó có lẽ tất cả chúng ta đều biết đến và ấn tượng mạnh mẽ với bài “Bình Ngô đại cáo” của ông. Và với thể loại thơ, “Côn Sơn ca” là tác phẩm thật đẹp, thật buồn và cũng dễ đi vào lòng người.
• Ngoài ra, tất nhiên trong các sáng tác nổi bật của ông, ta không thể không kể tới tác phẩm thơ “Cảnh ngày hè”. Bài phân tích cảnh ngày hè sẽ chỉ ra cái đẹp, cái giá trị trong tác phẩm của ông.
• Bài thơ “Cảnh ngày hè” được tác giả sáng tác trong thời gian cáo quan về ở ẩn. Qua bài thơ, ông miêu tả bức tranh mùa hè ở miền quê nơi ông và cũng ẩn chứa nỗi lòng phiền muộn chưa được giải bày của ông.

II. Thân bài

1. Bức tranh miền quê yên bình nơi Nguyễn Trãi ở ẩn

• Sau khi cáo quan về quê ở ẩn, Nguyễn Trãi có cuộc sống thanh bình, yên ả. Cuộc sống này được ông miêu tả ngay ở câu thơ đầu của “Cảnh ngày hè”:

Rồi hóng mát thuở ngày trường

• “Hóng mát”, động từ thể hiện phong thái thư thả và cuộc sống yên ả, bình dị của Nguyễn Trãi nơi miền quê. Sau những năm sống ở chốn quan trường nhiều chuyện thị phi, đấu tranh và bất công, ông lựa chọn trở về quê, lánh xa việc nhà binh mà chọn sống gần gũi, giao hòa với thiên nhiên.

• Dù rằng trong câu thơ đầu tác giả không nói đến thời gian, nhưng người đọc dễ nhận ra đó là mùa hè. Và dù câu thơ không thể hiện bất cứ sự lo âu nào, nhưng người đọc ắt hẳn đủ tinh nhạy để nhận ra được rằng, nhà thơ đang ôm tâm sự trong lòng. Ông đã rời xa việc việc nước, việc quân binh nhưng ông vẫn còn nhiều nỗi chưa nguôi ngoai.

Tiếp đến những câu thơ sau, Nguyễn Trãi vẽ ra trước mắt người đọc bức tranh mùa hè đầy màu sắc:

Hòe lục đùn đùn tán rợp giương

Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ

Hồng liên trì đã tiễn mùi hương

• Bức tranh mùa hè ấy thật nhiều màu sắc, cảnh vật thiên nhiên đan cài, làm nổi bật cho nhau và tạo nên một mùa hè đầy sức sống. Với những cây hòe, cây thạch lựu, cây hồng thì đích thị mùa hè đã ở đây. Những loài cây này với màu sắc rực rỡ đã mang đến một không gian vô cùng sôi động và cũng thật sinh động. Dưới ngòi bút của Nguyễn Trãi, vẫn là khu vườn mùa hè thường ngày nhưng nay tràn trề sức sống, một khu vườn mà ai cũng đều mơ ước được tận hưởng.

• Những lời thơ tả cảnh mùa hè có thể thật lãng mạn, nhưng đằng sau đó, ở những câu thơ tiếp theo, độc giả sẽ nhận thấy sau bức tranh làng quê ngày hè là tấm chân tình giản dị, mộc mạc mà Nguyễn Trãi dành cho quê hương đất nước.

Lao xao chợ cá làng ngư phủ

Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương

• Dụng ý nghệ thuật khi đảo trật tự cú pháp, đặt động từ láy “lao xao” lên trước đã giúp người đọc hình dung ra sự tấp nập, nhộn nhịp của khung cảnh làng quê, nơi ông đang ở ẩn. Như chúng ta đều biết, “Chợ” luôn gắn liền với sự bình yên, cuộc sống bình dị mà thịnh vượng của dân chúng. Khi chợ đông nghĩa là làng quê, đất nước no ấm, hạnh phúc. Còn chợ tàn thì cảnh vật đìu hiu và cũng là cảnh đất nước suy tàn. Câu thơ miêu tả chợ quê, nhưng là tiếng lòng mong mỏi đất nước luôn bình an, dân luôn no đủ của vị anh hùng nặng lòng với dân tộc Nguyễn Trãi.

2. Lý tưởng của cuộc đời Nguyễn Trãi

• Phân tích cảnh ngày hè ở những đoạn thơ đầu, ta được tận hưởng một không gian mùa hè rực sáng. Nhưng ở hai câu cuối của bài thơ, Nguyễn Trãi thể hiện nguyện vọng, lý tưởng lớn mà cả cuộc đời ông ấp ủ, theo đuổi và lúc này đây, khi về ở ẩn vẫn không ngừng mong mỏi.

Dẽ có Ngu cầm đàn một tiếng

Dân giàu đủ khắp đòi phương

• Để tỏ nỗi lòng mình, tác giả đã mượn điển tích điển cố thời vua Nghiêu, vua Thuấn cai trị đất nước thái bình, dân ấm no hạnh phúc. Thời xa xưa đó, vua Thuấn đã sáng tác khúc đàn “Nam Phong” mang giọng điệu sôi nổi, thể hiện sự ấm êm, bình dị của dân chúng. Bởi thế cho nên, Nguyễn Trãi muốn mượn tiếng đàn ấy để nguyền cầu, để ước mong cho nhân dân luôn được hưởng thái bình, được bình an, hạnh phúc. Niềm mong mỏi ấy của một anh hùng đã bế quan thật đáng trân trọng biết bao!

III. Kết luận

• Phân tích cảnh ngày hè có thể thấy, đây là một bài thơ ngắn nhưng cái tài của tác giả là không chỉ vẽ một bức tranh cảnh vật miền quê khoe sắc ngày hè, mà còn giải bày tâm sự ôm trong lòng của một nhân sĩ ở ẩn vẫn nặng lòng vì dân, vì nước.
• Bài thơ vì thế để lại ấn tượng trong lòng người đọc bởi sự đẹp đẽ của thiên nhiên, sự giao hòa với thiên nhiên của tác giả và hơn hết là vì tấm lòng, tâm tư đáng quý của vị anh hùng Nguyễn Trãi.

I. Mở bài

• Giới thiệu vài nét về tác giả Nguyễn Trãi
  • Nguyễn Trãi (1380 - 1442) là một nhà chính trị, nhà văn, nhà quân sự lỗi lạc, danh nhân văn hoá thế giới, có đóng góp to lớn vào sự phát triển của văn học và tư tưởng Việt Nam.

• Giới thiệu bài thơ Cảnh ngày hè.
  • Bài thơ Cảnh ngày hè là một trong những tác phẩm nổi tiếng của Nguyễn Trãi, phản ánh vẻ đẹp độc đáo của bức tranh ngày hè và tâm hồn yêu thiên nhiên, đất nước, con người của nhà thơ.

II. Thân bài

1. Khái quát về bài thơ Cảnh ngày hè

• Hoàn cảnh sáng tác:
  • Bài thơ ra đời trong những năm Nguyễn Trãi nhàn quan, không được vua tin dùng như trước.
  • Bài thơ Cảnh ngày hè là bài số 43 trong mục Bảo kính cảnh giới (gương báu răn mình), phần vô đề của Quốc âm thi tập.

2. Phân tích, cảm nhận về bài thơ

Bức tranh thiên nhiên và con người vào ngày hè

• Bức tranh thiên nhiên tràn đầy sức sống, cảnh vật tươi tắn, rực rỡ
  • "hoa hòe, thạch lựu, hồng liên" -> Hình ảnh thơ bình dị, gần gũi, quen thuộc.
  • Màu sắc: màu xanh của cây hòe, màu đỏ của cây thạch lựu, màu hồng của hồng liên -> những màu sắc tươi tắn, rực rỡ, căng tràn nhựa sống.
  • Các động từ mạnh: đùn đùn, giương, phun, tiễn -> Thể hiện trạng thái của cảnh vật: dù là cuối ngày nhưng sức sống căng tràn, bên trong sự vật tuôn trào ra ngoài không dứt.

=> Tác giả sử dụng những hình ảnh thơ gần gũi, quen thuộc, độc đáo và có sự phá cách, khác hẳn với những hình ảnh thơ mang tính ước lệ, tượng trưng vốn thường được sử dụng trong Đường thi.

• Bức tranh cuộc sống con người sôi động, náo nhiệt
  • Âm thanh:
  • Tiếng ve dắng dỏi -> tiếng đàn.
  • Tiếng chợ cá lao xao -> Âm thanh của cuộc sống thanh bình.

=> Âm thanh sôi động, dân dã gắn với cuộc sống đời thường thể hiện được nhịp sống ấm no hạnh phúc của nhân dân

• Hình ảnh: chợ cá làng ngư phủ, lầu tịch dương

=> Bức tranh cảnh ngày hè có sự kết hợp hài hòa giữa màu sắc và âm thanh, giữa cảnh vật và con người:

• Cảnh vật ngày hè ngập tràn màu sắc, sự kết hợp màu độc đáo giữa màu đỏ của hoa lựu trước hiên với cây hòe xanh rợp bóng cùng với âm thanh của tiếng ve, của chợ cá khiến không gian tràn đầy sức sống.
• Trong không gian cảnh hè ấy, hình ảnh con người hiện lên với sự sung túc, hạnh phúc trong lao động.
• Vẻ đẹp tâm hồn của nhà thơ
• Tình yêu thiên nhiên say đắm:
  • Cảm nhận qua thị giác với: những tán lá xanh cây hòe, màu đỏ rực của thạch lựu, hình ảnh người dân làng chài mỗi sớm thức dậy và bóng người kéo lưới buổi chiều tà.
  • Cảm nhận qua thính giác: tiếng ve kêu ran cả khoảng không gian, tiếng lao xao đông đúc của chợ cá.
  • Cảm nhận qua khứu giác với hương sen thoảng theo gió.

=> Tác giả đắm chìm trong vẻ đẹp của thiên nhiên ngày hè. Tâm hồn nhà thơ Nguyễn Trãi được hòa vào thiên nhiên, nói lên được tác giả là người rất yêu đời, yêu cuộc sống.

• Ước nguyện của tác giả và tình yêu nước, thương dân sâu sắc:
• “Dễ có Ngu cầm đàn một tiếng
• Dân giàu đủ, khắp đòi phương”
• Ung dung, tự tại, không muốn vướng bận đến chuyện quan trường nhưng vẫn luôn nghĩ về dân, về nước.

=> Tác giả khao khát muốn đem tài trí của mình để cống hiến cho đất nước, cho dân tộc

• Tác giả mong có cây đàn của vua Ngu Thuấn để hát ca mong muốn mang lại cuộc sống ấm no, sung túc, yên vui cho nhân dân muôn nơi.

=> Tấm lòng yêu thương nhân dân. Ước mong, khát vọng cao đẹp về một cuộc sống thái bình, hạnh phúc cho muôn dân

=> Lúc nào, Nguyễn Trãi cũng khao khát mang lại cuộc sống hạnh phúc ấm no cho dân. Đó là tình yêu cuộc sống, yêu con người và trách nhiệm đối với dân với nước.

III. Kết bài

• Khẳng định lại giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ.
• Nội dung: Thể hiện tình yêu thiên nhiên, yêu cuộc sống và khát vọng xã hội phồn vinh, nhân dân no đủ, đất nước thịnh vượng của người nghệ sĩ hết lòng vì nước, vì dân.
• Đặc sắc nghệ thuật: Vận dụng sáng tạo thể thơ Đường luật, đan xen câu 6 chữ và câu 7 chữ; ngôn ngữ thơ giản dị, trong sáng, gần với lời ăn tiếng nói hàng ngày; bút pháp tả cảnh ngụ tình đặc trưng của văn học trung đại.
• Nêu cảm nhận của em về bài thơ.

I. Mở bài

• Giới thiệu tác phẩm Cảnh ngày hè.
• Ví dụ: Việt Nam ta có rất nhiều nhà văn nhà thơ và họ nỗi tiếng với các tác phẩm, các đứa con tinh thần của mình. Trong những nhà thơ có một nhà thơ rất nỗi tiếng từ rất xa xưa đó là Nguyễn Trãi. Nguyễn Trãi từng là một vị qua triều đình nhưng vì chán ngán cuộc sống phù du, lừa lọc ông đã về ở ẩn. Nguyễn Trãi có những tác phẩm thơ rất nổi tiếng, một trong những tác phẩm ấy là Cảnh ngày hè. Bài thơ miêu tả cảnh ngày hè hết sức đặc sắc và nổi bật. Chúng ta cùng đi tìm hiểu bài thơ.

II. Thân bài

1. Bức tranh thiên nhiên và con người vào ngày hè

• Tâm thế của con người rất yêu thiên nhiên, sống với thiên nhiên và muốn hòa mình vào thiên nhiên
• Tâm thế của con người rất an nhàn
• Bức tranh thiên nhiên mùa hè rất rực rỡ
• Cảnh thiên thiên mùa hè rực rỡ, tràn đầy sức sống
• Đời sống của người rất thanh bình và êm ấm

2. Niềm khát khao cao đẹp của tác giả

• Tác giả đắm chìm trong vẻ đẹp của thiên nhiên ngày hè
• Tác giả khao khát muốn đem tài trí của mình để cống hiến cho đất nước, cho dân tộc
• Khao khát lớn lao của tác giả thể hiện rất sâu sắc và chân thật

III. Kết bài

• Nêu cảm nghĩ của em về bài thơ Cảnh ngày hè.
• Ví dụ: Bài thơ Cảnh ngày hè thể hiện một bức tranh thiên nhiên ngày hè hết sức đẹp đẽ và rực rỡ. bên cạnh đó, bài thơ còn thể hiện sự khao khát cống hiến sức mình tài trí của mình cho đất nước, cho dân tộc.

I. Mở bài

• Giới thiệu về tác giả Nguyễn Trãi và bài thơ Cảnh ngày hè: Nguyễn Trãi là anh hùng dân tộc cũng là tác giả xuất sắc của nhiều loại hình văn học cả chữ Hán và chữ Nôm. Cảnh ngày hè là một trong những bài thơ tiêu biểu nhất của mảng thơ viết về thiên nhiên của ông.
• Giới thiệu khái quát về bức tranh thiên nhiên trong bài thơ: Là hình tượng trung tâm của bài, đó là một bức tranh sinh động, tràn trề sức sống.

II. Thân bài

1. Tâm thế ngắm cảnh của thi nhân

• Nhịp thơ 1-2-3, ngắt nhịp tự do, cách kể tự nhiên, thoải mái như lời nói hằng ngày.
• “Rồi”: rảnh rỗi, nhàn nhã
• “Hóng mát thuở ngày trường”: Hoạt động thư thái, nhàn tản, tao nhã trong ngày dài

=> Tâm thế an nhàn, thảnh thơi, thư thái. Với tâm thế ấy, bức tranh thiên nhiên hiện lên hòa hợp với tâm hồn của con người

2. Bức tranh cảnh vật

• Những sự vật quen thuộc của mùa hè: hòe, thạch lựu, hoa sen. Cảnh vật gần gũi, bình dị, thân thuộc của mùa hè làng quê
• Cách miêu tả cảnh vật:
  • Màu sắc: lục, đỏ, hồng - Gam màu nóng, nổi bật, rực rỡ
  • Hình khối:
  • Phun – Sự sinh sôi đẩy mạnh ra bên ngoài
  • Đùn đùn – Sức sống cuộn trào, ngồn ngộn
  • Tiễn – sự lưu luyến trước sự đổi thay của cảnh vật
  • Mùi hương: Hương thơm của hoa sen cuối mùa hạ, mùi hương đậm đà.

=> Bức tranh mùa hè cuối hạ nhưng không gợi cảm giác héo úa, tàn tạ.

=> Đó là bức tranh cảnh vật mùa hè rực rỡ, căng tràn nhựa sống, thấy được sự cựa quậy sinh sôi trong lòng cảnh vật, sức sống căng tràn cuộn trào từ bên trong.

• So sánh với bức tranh mùa hè quen thuộc của đại thi hào Nguyễn Du:
  • “Dưới trăng quyên đã gọi hè/Đầu tường lửa lựu lập lòe đương bông”
  • Cùng miêu tả vẻ đẹp mùa hè rực rỡ với nhưng Nguyễn Trãi phát hiện ra vẻ đẹp sức sống bên trong cảnh vật.
  • Phải là người yêu thiên nhiên, Nguyễn Trãi mới có được những phát hiện tinh tế như thế

3. Bức tranh cuộc sống

• Các hình ảnh: ngư phủ, cầm ve, lầu tịch dương
• Là hình ảnh quen thuộc, mộc mạc bình dị của làng quê.
• Âm thanh cuộc sống:
  • Lao xao chợ cá: Âm thanh của phiên chợ cá náo nhiệt, sôi động, không khí náo nức, vui tươi của cuộc sống người dân làng chài
  • Dắng dỏi cầm ve: Âm thanh quen thuộc của mùa hè, âm thanh náo nhiệt, sôi động, rạo rực.
  • Cách sử dụng từ ngữ, cú pháp

• Các từ láy tượng thanh “lao xao”, “dắng dỏi”: Mô tả chính xác, độc đáo âm thanh
• Phép đảo cấu trúc câu: Đặt vị ngữ lên trước, để những từ ngữ tượng thanh lên đầu câu nhằm nhấn mạnh âm thanh.
• Bức tranh cuộc sống làng quê tấp nập, sôi động, giàu sức sống.
• Nguyễn Trãi yêu cuộc sống và quan tâm tới những người dân quê nên mới có thể phát hiện được những âm thanh, hình ảnh ấy

Tổng kết:

• Nội dung:
  • Bức tranh thiên nhiên mùa hè với cảnh vật phong phú, đa dạng, màu sắc, rộn rã âm thanh, căng tràn sức sống, bức tranh cuộc sống sung túc, nhộn nhịp
  • Tâm hồn yêu thiên nhiên, tinh tế, nhạy cảm, tha thiết với cuộc sống của tác giả

• Nghệ thuật:
  • Kết hợp giữa từ Hán Việt và thuần Việt là cho bức tranh thiên nhiên vừa giản dị, gần gũi, vừa trang trọng, cổ kính.
  • Sử dụng các từ láy, từ tượng thanh, phép đảo cấu trúc câu
  • Giọng điệu trữ tình sâu lắng, bút pháp tả sinh động.

III. Kết bài

• Khái quát lại vẻ đẹp của bức tranh thiên nhiên cảnh ngày hè
• Thể hiện suy nghĩ của bản thân: Đây là một bức tranh đẹp, tinh tế, qua bức tranh đã thể hiện tâm hồn tác giả. Xuân Diệu từng phát biểu “Lòng yêu thiên nhiên tạo vật là một kích thước để đo một tâm hồn.