"Khi lớn lên tôi đã thấy dừa trước ngõ
Dừa ru tôi giấc ngủ tuổi thơ
Cứ mỗi chiều nghe dừa reo trước gió
Tôi hỏi nội tôi: ’Dừa có tự bao giờ?’"

Cây dừa từ lâu đã gắn bó với đời sống sinh hoạt của người dân Việt Nam ta, là biểu tượng cho các vùng quê yên ả, thanh bình. Cây dừa gắn bó, gần gũi, thân thuộc với làng quê, gợi cho chúng ta vẻ đẹp của người nông dân và vẻ đẹp của lao động. Vậy có bao giờ chúng ta tự đặt câu hỏi như cậu bé trong bài thơ ‘Dừa ơi’ hay chăng? Cây dừa có tự bao giờ? Cây dừa từ đâu mà sinh sôi nảy nở? Cây dừa lớn lên và đơm hoa, kết trái ra sao? Hãy cùng nhau chúng ta tìm hiểu và khám phá về cây dừa nhé.

Nguồn gốc của cây dừa từ đâu mà có thì không ai biết rõ, chỉ biết rằng từ đời này qua đời khác cây dừa đã luôn xuất hiện và trở thành một phần trong đời sống của chúng ta. Cũng có những người thì cho rằng cây dừa có cội nguồn từ khu vực Đông Nam Á của chúng ta, nhưng cũng có các giả thuyết khác về nguồn gốc của loài cây này như ở miền Tây Bắc Nam Mỹ, khu vực New Zealand, khu vực Hawaii,... Vì dừa có đặc điểm sinh sống rất đặc biệt nên cây dừa phân bố chủ yếu ở các khu vực như Châu Á, Thái Bình Dương,…Đó là các khu vực nhiều nắng nhiều gió và tần suất mưa nhiều, rất phù hợp để thân dừa phát triển. Còn trên mảnh đất chữ S của chúng ta, dừa có nhiều và trải dài từ khu vực miền Trung kéo đến tận cùng mũi Cà Mau thân yêu của Tổ Quốc.

Thân dừa cao lớn, có đường kính khoảng 40-50cm, màu sắc pha trộn giữa màu nâu sậm và xanh lá cây, có những chấm mốc xanh lốm đốm trên cây và chia rõ thành nhiều đốt. Lá dừa xanh, dài, có nhiều tàu lá, ôm trọn lấy thân dừa mà xòe ra thành chiếc tán rộng... Hoa dừa nhỏ, có màu trắng, là loại hoa tạp tính, có cả hoa đực và hoa cái trên cùng cụm hoa. Dừa ra hoa liên tục mà nhờ đó mà chúng ta có trái dừa. Trái dừa có được nhờ quá trình thụ phấn chéo của hoa dừa, thường mọc theo buồng, mỗi buồng có khoảng từ 5 đến 10 trái. Qủa dừa có hai lớp vỏ, một lớp vỏ ngoài và một lớp vỏ trong. Lớp vỏ dày bên ngoài và phần xơ dừa ở giữa đã ôm trọn phần cùi dừa và nước dừa bên trong. Cứ như vậy, dừa đơm hoa kết trái liên tục, đem đến cho chúng ta nguồn thu hoạch vô kể.

Họ dừa có rất nhiều loại khác nhau: Dừa xiêm, dừa nếp, dừa cảnh, dừa sáp,..mỗi loại lại có những đặc điểm đặc tính khác nhau, đem lại cho người dùng sự phong phú, đa dạng khi sử dụng.

Dừa có rất nhiều công dụng đối với đời sống sinh hoat của chúng ta. Thân dừa nhờ to lớn mà được dùng nhiều làm cột làm nhà, làm cầu, làm đũa,..Nước dừa thường được dùng để làm nước uống, hoặc để tăng thêm hương vị cho các món ăn trong nấu nướng. Xơ dừa được dùng nhiều làm dây thừng. Rễ dừa còn được dùng để làm thuốc nhuộm, làm các bài thuốc dân gian chữa bệnh. Dầu dừa được biết đến nhiều nhất trong lĩnh vực làm đẹp, có thể dùng để dưỡng da, dưỡng tóc,..và cũng có thể dùng để nấu ăn. Có rất nhiều công dụng của dừa mà chúng ta không thể liệt kê hết được, tùy vào mục đích sử dụng mà dừa đem lại cho chúng ta rất nhiều lợi ích, giá trị.

Có thể thấy, cây dừa đem lại cho chúng ta rất nhiều điều, có một ý nghĩa nhất định trong đời sống văn hóa, sinh hoạt hàng ngày của người dân Việt Nam. Nó đã trở thành một biểu tượng của hồn quê, của người dân quê hiền lành, cần cù, chất phác, một nắng hai sương với trời với đất nhưng vẫn đem lại dòng nước ngọt ngào mát trong. Đó là tinh hoa đất trời gửi tặng để chúng ta góp phần xây dựng cuộc sống của mình tốt đẹp hơn. Cây dừa đã trở thành một giá trị tinh thần to lớn, đi vào các lời ca cao, các trang thơ bài văn của chúng ta. Vì vậy mà nó cũng đóng góp một phần không nhỏ vào kho tàng nghệ thuật của dân tộc ta.

Mỗi dịp đi xa về chỉ cần ngồi dưới gốc dừa quê và uống một ngụm nước dừa tong mát là mọi muộn phiền dường như không còn nữa. Cây dừa đã đóng góp rất nhiều cho đời sống vật chất cũng như tinh thần của người dân Việt Nam, là một người bạn hữu ích của làng quê Việt Nam.

"Cây dừa xanh tỏa nhiều tàu

Dang tay đón gió gật đầu gọi trăng"

Có lẽ hình ảnh cây dừa đã trở thành một hình ảnh quen thuộc đối với tất cả mọi người. Ai mà chẳng có lần được thưởng thức vị nước dừa thơm ngon cơ chứ. Ở Việt Nam, dừa thường có nhiều ở những vùng ven biển và đặc biệt là dừa thường tập trung từ Quãng Ngãi đến Cà Mau nhưng nhiều nhất là ở Bình Định và Bến Tre.

Có rất nhiều ý kiến tranh cãi về việc cây dừa xuất hiện lần đầu ở đâu trong đó một số học giả cho rằng nó có nguồn gốc ở khu vực đông nam châu Á trong khi những người khác cho rằng nó có nguồn gốc ở miền tây bắc Nam Mỹ. Dù có ở đâu thì đây cũng là loại quả vô cùng được ưa chuộng đối với mọi người. Dừa thường sống ở nơi có khí hậu nhiệt đới, phát triển trên đất pha cát và có khả năng chống chịu tốt. Đặc biệt những quả dừa sẽ có thể phát triển một cách tối ưu nếu nơi đó có độ ẩm cao( khoảng 70-80%). Có lẽ vì vậy mà người ta thường trồng nhiều dừa ở ven biển để nó có thể phát triển một cách tốt nhất. Dừa được chia làm nhiều loại nào dừa xiêm( loại dừa này nhỏ hơn so với trái dừa bình thường nhưng nước lại rất ngọt), dừa nếp( trái vàng xanh mơn mởn), dừa lửa( lá đỏ quả vàng hơi hồng)… dù là loại dừa nào thì cũng đều có vẻ đẹp riêng.

Cây dừa cao lắm, có thể cao bằng cả một tòa nhà cao tầng ở nơi đây vươn ra đón nắng đón gió. Rễ cây dừa không to mà tỏa ra thàng nhiều sợi rễ nhỏ, cắm sâu vào lòng đất cần cù lấy chất dinh dưỡng nuôi cây. Thân dừa không to, vừa đủ bằng một vòng tay của em nhưng cao lắm. Thân cây sần sùi màu nâu và ở trên thân thường có những vòng tròn nhỏ đều tăm tắp và cách đều từ gốc lên tới ngọn cây. Từ thân cây sẽ tỏa ra những tàu lá to và dài. Từ bên dưới nhìn lên, những tàu lá xanh như vươn dài ra tận trời xanh như những cánh tay bảo vệ cây khỏi gió bão nơi biển cả. Ở mỗi tàu lá đều có những chiếc lá nhỏ và dài xếp thẳng tắp dọc theo tàu lá và nhỏ dần về phía ngọn. Đặc biệt ẩn bên dưới những tàu lá ấy là từng chùm quả dừa màu xanh to và tròn trông rất thích mắt. Qủa dừa to và nặng lắm nhìn từ xa trông như một quả bóng. Quả có vỏ cứng và dày màu xanh nhạt và ẩn bên trong lớp vỏ ấy là một lớp cùi trắng trông rất hấp dẫn bao bọc xung quang như bảo vệ phần nước dừa bên trong. Nước dừa không ngọt quá như những loại cây ăn quả khác mà nó chỉ ngọt thanh thanh, khi uống đem lại cảm giác rất sảng khoái và dễ chịu.

Cây dừa đem lại rất nhiều công dụng cho mọi người. Như đã nói ở trên, nước dừa được coi là một loại nước giải khát vô cùng được ưa thích trong những ngày hè nóng nực. Ngoài ra nước dừa còn được dùng để làm nước chấm, kho cá kho thịt… Cùi dừa có thể được dùng để làm mứt, làm nước cốt dừa hay dầu dừa rất tốt và giàu chất dinh dưỡng. Bên cạnh đó phần vỏ cứng của vỏ dừa còn có thể được sử dụng để làm than hoạt tính hay chất đốt. Không chỉ mỗi trái dừa có giá trị mà những bộ phận khác của cây cũng được dùng trong rất nhiều việc hữu ích như thân dừa chắc nên có thể làm cột, làm cầu ; lá dừa to có thể dùng để lợp mái nhà….

Như vậy có thể thấy cây dừa không chỉ góp phần làm cho cảnh quan đất nước thêm tươi đẹp mà còn được dùng để sử dụng trong rất nhiều việc. Cây dừa hữu ích như vậy nên mỗi người chúng ta cũng cần phải chăm sóc, bảo vệ nó cẩn thận để cây có thể phát triển một cách tốt nhất.

Nhắc đến đồng bằng Bắc Bộ, người ta nhớ đến hàng cau cao chót vót thoang thoảng hương thơm. Còn nhắc đến miền đất Nam Bộ, người ta sẽ nghĩ ngay đến cây dừa xanh mát. Cây dừa là loài cây quen thuộc của người dân Việt Nam, là hình ảnh thân thương gắn bó với tuổi thơ biết bao người.

Không ai biết chính xác cây dừa có nguồn gốc từ đâu. Tuy nhiên, nhiều nghiên cứu xác minh dừa là loài cây thuộc họ Cau. Tổ tiên của nó có nguồn gốc từ một đảo nhỏ thuộc Ấn Độ và các quần đảo ở khu vực Đông Nam châu Á. Từ những nơi này, cây dừa trôi theo dòng chảy đại dương bao la hoặc qua tay các nhà thám hiểm đi khắp nơi trên thế giới. Qua thời gian, dừa trở thành loài cây được trồng phổ biến ở nhiều quốc gia, được nhiều người yêu thích.

Dừa phát triển tốt ở điều kiện tự nhiên vùng nhiệt đới, đảo và vùng ven biển. Vì thế, nó được trồng rất nhiều ở các địa danh này. Ở Việt Nam, cây dừa xuất hiện từ khoảng trước công nguyên. Khu vực trồng nhiều dừa nhất là Bến Tre và Bình Định, ngoài ra còn có các đảo lớn nhỏ.

Dừa không có quá nhiều loại. Theo đặc điểm hình thái và mục đích sử dụng, người ta chia dừa thành 2 nhóm: giống cao và giống lùn. Dừa giống cao trưởng thành cao khoảng 12-20m, phát triển nhanh nhưng sau 5-7 năm mới cho trái. Quả to, cùi dừa dày và hàm lượng dầu dừa cao. Dễ trồng, chống chịu tốt.

Dừa giống lùn trưởng thành thường cao dưới 10m, phát triển chậm nhưng khoảng 3-5 năm sau đã ra hoa và kết trái. Quả dừa nhỏ, cùi mỏng, nước nhiều chủ yếu dùng làm nước giải khát. Ngoài 2 nhóm trên, còn có nhiều giống dừa được lai tạo để phù hợp khí hậu và điều kiện gieo trồng từng vùng.

Tuy nhiên, tất cả các giống dừa đều có nhiều đặc điểm chung về hình thái. Thân dừa mọc thẳng, hình trụ, cao khỏe, màu nâu sậm. Trên thâm có nhiều nốt vằn nối tiếp nhau. Lá dừa dạng xẻ thùy, tàu lá dài từ 3-7m và phân thành nhiều lá nhỏ. Lá mọc chủ yếu ở phần đầu ngọn nên đôi khi nhìn xa, cây dừa như một chiếc ô khổng lồ. Theo thời gian, cây phát triển cao lên, lá ở gốc già rồi rụng dần để lại mắt sẹo ở thân cây.

Hoa dừa màu trắng ngà, mọc ra thành dẻ nhỏ từ nách lá. Mỗi giống giữa sẽ ra hoa ở từng thời điểm khác nhau nhưng trung bình là khoảng 30 - 40 tháng sau khi trồng. Hoa đực hoa cái sẽ tự thụ phấn hoặc thụ phấn chéo, kết thành quả. Quả dừa mọc theo chùm, chi chít nhau. Mỗi chùm phải có từ mười đến mười lăm quả. Quả dừa có 5 lớp bao bọc lấy nhau. Lớp đầu tiên là lớp vỏ ngoài cùng, cứng và có màu xanh. Phần kế tiếp là lớp xơ, lớp gáo dừa, cùi dừa và nước dừa ở trong cùng. Lúc chưa trưởng thành, cùi dừa mỏng, màu trắng trong. Dần dần chuyển sang màu trắng đục và dày lên lúc dừa già. Lớp xơ sẽ chuyển cứng, hóa gỗ. Rễ dừa là rễ chùm, bám chặt lấy lòng đất hút chất dinh dưỡng nuôi cây. Ban đầu còn nhỏ, rễ cây màu trắng lớn lên sẽ chuyển sang màu nâu đỏ...

Cách lấy nước dừa thực tế khá phức tạp, nếu không quen thuộc thì sẽ rất khó. Đầu tiên chúng ta phải loại bỏ lớp vỏ bên ngoài và phần xơ dừa. Sau đó chọc vào mắt dừa (phần mềm bên trên) để đặt ống hút vào hoặc lấy nước ra ngoài. Dừa già thì phải chặt bỏ phần vỏ cứng ở đối diện cuống dừa rồi lấy cùi dừa và nước. Tùy từng mục đích sử dụng khác nhau sẽ có cách lấy phần bên trong dừa khác nhau.

Dừa gắn bó với đời sống con người, mang đến rất nhiều công dụng. Mỗi bộ phận của dừa đều có những giá trị khác nhau. Thân cây dùng làm cột chống hoặc chế thành đồ mỹ nghệ và vật liệu trong xây dựng, lá dừa héo khô thì dùng làm chất đốt bảo vệ môi trường. Rễ dừa là nguyên liệu quan trọng để làm các loại thuốc nhuộm, thuốc sát trùng làm sạch miệng hay điều trị bệnh lỵ, đánh răng. Dừa có tán lá xòe rộng nên hay được trồng ở các khu nghỉ dưỡng vừa tạo vẻ đẹp thẩm mỹ vừa dùng che nắng. Có nhiều lợi ích nhất là quả dừa. Nước dừa có vị thơm ngọt, béo ngậy mà không ngán, vừa giải khát vừa đẹp da. Ngoài ra dùng nấu cơm, thổi xôi hay nấu các loại chè, kho thịt cũng cực kỳ ngon. Cùi dừa bào mỏng nấu kèm xôi hay kho thịt mang lại hương vị tuyệt vời cho món ăn. Không những thế, nước dừa dùng làm thạch ăn ngọt ngọt mát lạnh. Mỗi dịp Tết, người ta còn cùi dừa nếp trắng non chế thành nhiều loại mứt màu sắc khác nhau, hương vị tự nhiên ngọt thanh rất hấp dẫn. Dầu dừa nấu từ phần cùi còn là loại mỹ phẩm cực an toàn, dùng dưỡng tóc, dưỡng môi vô cùng hiệu quả...

Chẳng biết tự bao giờ, cây dừa đã trở thành biểu tượng của người dân Việt Nam, trở thành một phần quan trọng của Tổ quốc thân yêu. Nó không chỉ là một loài cây có nhiều ích lợi mà còn mang ý nghĩa như chứng nhân cho sự trưởng thành của biết bao thế hệ, đáng trân trọng và lưu giữ.

“Trên trời có giếng nước trong

Con ong chẳng lọt con kiến chẳng vừa”

Đó là một câu đố rất thú vị mà tôi nghĩ rằng tất cả học sinh chúng ta đều đã ít nhất một lần được nghe qua khi còn học ở bậc tiểu học. Thiết nghĩ trên đời sao lại có loài cây thú vị đến vậy, quả không chứa hạt mà lại chứa thứ nước ngon ngọt, khiến người ta uống một lần rồi là nhớ mãi. Thậm chí trong một bài hát nào đó người ta còn thiết tha mà cất lên rằng “uống nước dừa hay nước mắt quê hương”. Để thấy rằng cây dừa, trái dừa vốn dĩ từ bao đời nay đã trở thành thứ cây, thứ quả thân thiết, gắn bó sâu nặng với con người Việt Nam, tuy không thể sánh với cây tre, nhưng có lẽ ở một phương diện nào đó dừa vẫn được xem là những cây đa, cây lúa trong tâm tưởng người Việt Nam chăng?

Dừa là hay còn có tên khác là cọ dừa, có tên khoa học chính thức là Cocos nucifera Arecaceae, thuộc họ Cau (Arecaceae). Hiện nay các nhà thực vật học vẫn còn rất nhiều tranh cãi về nguồn gốc chính thức của dừa, một số người cho rằng dừa có nguồn gốc ở các nước Đông Nam Á, do dừa mọc và phát triển cực kỳ mạnh mẽ ở nơi đây. Nhưng một số khác lại cho rằng dừa có thể xuất phát từ miền tây bắc Nam Mỹ, thậm chí còn có chứng cứ về hóa thạch của các loài thực vật giống dừa xuất hiện ở New Zealand và Ấn Độ từ hàng chục triệu năm về trước. Một cách giải thích hợp lý được đưa ra rằng, bất kể dừa có nguồn gốc từ đâu thì việc nó có mặt ở nhiều các vùng lục địa trên trái đất là bởi cuộc “di cư” của các trái dừa trên các đại dương. Do tính chất nhẹ, nổi trên mặt nước và không thấm nước, nên khi gặp lục địa và điều kiện thích hợp các trái dừa trôi lênh đênh hàng tháng trên mặt biển vẫn có thể nảy mầm bình thường.

Ở Việt Nam có nhiều giống dừa với các tên gọi khác nhau, thế nhưng chủ yếu phân ra làm hai nhóm lớn là nhóm dừa thân cao và dừa thân lùn. Dừa cao hay còn gọi là dừa thường, cây trưởng thành cao khoảng 12-20m, cá biệt có cây cao tới 30m, tuy tăng trưởng nhanh nhưng cho trái muộn (thông thường khoảng sau 5 đến 7 năm), và đạt năng suất tối đa sau 15-20 năm. Dừa cao cho số lượng trái trên một quầy dừa ít, nhưng quả to, cùi dừa dày và hàm lượng dầu dừa cao (65-70%). Ưu điểm chính là sức chống chịu tốt, dễ canh tác. Một số giống dừa cao được trồng phổ biến ở Việt Nam là: Dừa Ta, dừa Dâu, dừa Lửa, dừa Giấy, dừa Sáp. Dừa lùn cây trưởng thành thường có độ cao dưới 10m, tăng trưởng chậm nhưng mau ra hoa và kết trái sau khoảng 3 đến năm chăm sóc. Số trái trên một quầy nhiều, trái nhỏ, cùi dừa mỏng, dẫn đến hàm lượng dầu thấp, nhưng nước nhiều và ngọt thanh, chủ yếu dùng làm nước giải khát. Tuy nhiên khi canh tác người nông dân cần phải có kỹ thuật bởi các giống dừa lùn có sức chống chịu kém, dễ bệnh và chết. Một số giống dừa lùn phổ biến ở Việt Nam gồm có dừa Xiêm, dừa Tam Quan, dừa Ẻo, dừa Dứa.

Về đặc điểm sinh học, ngoài khác biệt về chiều cao thì dừa cao và dừa lùn đều có một số điểm chung. Thân dừa là loại thân cột mọc thẳng, thân cứng, cao trong quá trình sinh trưởng không phân nhánh, cũng không có cành. Lá dừa tập trung ở ngọn cây, nên nhiều lúc nhìn từ xa cây dừa giống như một chiếc ô lớn xanh thẫm. Lá dừa xẻ thùy, tàu lá dài từ 3-7m phân thành nhiều lá nhỏ (lá chét) không đối xứng nhau qua gân giữa, các lá chét có màu xanh thẫm, ở giữa cũng có một gân chính. Khi cây cao dần lên thì lá ở gốc già và rụng đi để lại mắt sẹo ở thân dừa. Tùy theo giống dừa mà cây có thời điểm ra hoa và tuổi ra hoa khác nhau, hoa mọc ra từ nách lá thành một dé (quầy), trên đó có cả hoa đực lẫn hoa cái, chúng tự thụ phấn hoặc thụ phấn chéo nhờ động vật hoặc gió. Hoa dừa sau khi được thụ phấn thì khoảng 7-8 tháng sau có thể thu hoạch lấy nước uống. Kích thước trung bình của trái dừa từ 15-20cm, quả hình trứng, có ba cạnh, da có thể mang màu xanh hoặc cam nâu. Dừa là loại quả hạch, sọ cứng được bao bọc bởi một lớp xơ dày, khi già thì cứng và hóa gỗ, bên trong sọ dừa kín là cơm dừa và nước dừa, đây được coi là hai loại thực phẩm sạch số một, bởi nó được bảo vệ một cách kín kẽ bởi sọ dừa. Thậm chí trong một số trường hợp nguy cấp nước dừa còn trở thành dung dịch truyền trong y tế.

Dừa ở hiện nay có mặt ở nhiều nơi trên đất nước ta, bởi nó phù hợp với khí hậu nóng ẩm, và với nhiều loại đất khác nhau, nhưng thích hợp nhất vẫn là loại đất thịt pha cát, đất bồi ven sông, suối, biển, thoát nước tốt. Ở nước ta các tỉnh vùng duyên hải miền Trung, đặc biệt là tỉnh Bến Tre là nơi dừa được canh tác nhiều nhất, trở thành một loại cây có giá trị kinh tế cao và được rất ưa chuộng.

Dừa là thứ cây có nhiều công dụng. Quả dừa cho phần cơm dừa ngọt, bùi dùng để ăn, là nguyên liệu trong công nghiệp thực phẩm tạo ra các sản phẩm như mứt dừa, các loại bánh kẹo có hương vị thơm ngon, béo ngậy. Cơm của giống dừa thân cao chủ yếu dùng để ép lấy dầu dừa, sử dụng trong công nghệ mỹ phẩm, thực phẩm chức năng,... Bên cạnh cơm dừa, thì nước dừa chính là thành phần được ưa chuộng thứ hai, hiện nay ở nước ta nước dừa đã trở thành loại nước giải khát tự nhiên ngon, bổ, rẻ cung cấp nhiều chất dinh dưỡng cần thiết cho cơ thể người. Nước dừa khi chưa bị bổ ra còn là dung dịch truyền vô trùng thay thế cho dung dịch glucose trong một số trường hợp nguy cấp. Vỏ và xơ dừa được sử dụng làm nguyên liệu sản xuất than củi, bên cạnh đó xơ dừa còn được sử dụng khá phổ biến trong việc làm chất độn phân bón. Sọ dừa hay gáo dừa là nguyên liệu để làm nhạc cụ hoặc một số đồ thủ công mỹ nghệ. Thân dừa được sử dụng trong xây dựng, điêu khắc chạm trổ,... Ngoài ra dừa còn là một loại cây được trồng để tạo cảnh quan trong các resort, bên bờ biển, trong một số công trình kiến trúc nhà ở.

Như vậy có thể thấy dừa là một loài cây đã gắn bó thân thiết với con người Việt Nam ta từ nhiều đời nay, có nhiều đóng góp quan trọng không chỉ trong khía cạnh kinh tế, cuộc sống mà còn đem lại những giá trị văn hóa tinh thần, làm phong phú thêm đời sống xã hội của nhân dân ta. Với những lợi ích thiết thực như vậy cây dừa đáng được trân trọng và phát triển rộng rãi hơn nữa ở nước ta, đồng thời tạo cơ hội cho các sản phẩm từ dừa vươn ra thị trường nước ngoài đóng góp thêm vào nền kinh tế Việt Nam.

Dọc theo chiều dài hình chữ S của đất nước Việt Nam xinh đẹp, ta sẽ bắt gặp rất nhiều những loài cây quen thuộc và gẫn gũi như: dưa hấu, mít, nhãn, xoài ở miền Bắc; sầu riêng, mãng cầu ở miền Nam ... Và không thể không kể đến cây dừa. Dừa là một loại cây vô cùng quen thuộc với người dân Việt Nam. Đặc biệt, dừa còn là loài cây không thể thiếu trong đời sống hằng ngày của người dân xứ Nam này. Dừa đóng một vai trò vô cùng thiết yếu và quan trọng đối với cuộc sống thường nhật của chúng ta.

Dừa là loại cây thuộc loại cây ở vùng ôn đới. Dừa có thể chịu được thời tiết ở nhiều vùng, miền và địa hình khác nhau. Dừa có thể được trồng ở chỗ có nhiều cát, gió như ở bãi biển, hoặc cũng có thể trồng ở vùng nội địa ở trong đất liền. Dừa là loại cây có thân thẳng đứng. Dừa rất cao. Chiều cao trung bình của một cây dừa rơi vào khoảng 5m – 6m. Thân dừa cao, thẳng và trơn. Thân dừa không có là mà nhẵn bóng giống như thân cây cau. Rễ dừa rất chắc, có thể ăn sâu vào trong lòng đất mẹ, hút chất dinh dưỡng để nuôi cây. Lá dứa thuộc loại lá bản to. Lá dừa có màu xanh, to và mọc thành từng khóm dày. Điều thú vị nhất ở cây dừa đó chính là quả dừa. Quả dừa tùy từng loại. Loại lấy nước thì vỏ bên ngoài có màu xanh lá cây đậm, cùi bên trong mỏng và mọng nước. Loại lấy cùi thì vỏ bên ngoài có màu nâu, thớ vỏ hơi cứng và cùi dày, ít nước và nước của loài dừa này thường là chua, không ngọt như loại dừa lấy nước.

Dừa là loại cây có rất nhiều công dụng. Lá dừa có thể dùng để gói xôi, vừa giữ được mùi thơm của xôi hay giúp cho xôi có thêm hương thơm của cỏ cây tự nhiên vừa có thể bảo vệ môi trường, hạn chế được việc sử dụng những bao nilon khó có thể phân hủy. Qủa dừa có thể dùng để lấy nước. Nước dừa là một sản phẩm được mọi người ưa chuộng và vô cùng thích sử dụng bởi nước dừa không quá ngọt và cũng không quá nhiều dinh dưỡng, nó thanh, nhẹ và mát. Rất thích hợp uống vào những thời tiết oi nóng. Dừa còn được dùng để chiết xuất thành các loại chăm sóc da rất tốt cho chị em phụ nữ. Đặc biệt là cùi dừa có rất nhiều công dụng. Nó có thẻ dùng để làm mứt dừa. Mứt dừa là món ăn không thể thiếu của người Việt Nam trong lễ hội, và nhất là trong những dịp Tết đến xuân về. Cùi dừa còn có thể kho với thịt ba chỉ rất ngon và ngậy. Đây là một món ăn phổ biến trong bữa cơm của mỗi gia đình Việt Nam.

Như vậy, cây dừa có rất nhiều những công dụng có ích trong cuộc sống của chúng ta. Nó không chỉ tô điểm cho vẻ đẹp của đất nước quê hương mình mà còn có những công dụng vô cùng hữu ích trong cuộc sống của chúng ta.

Chắc hẳn ai trong chúng ta cũng đều biết đến cây dừa. Loài cây này rất phổ biến ở nước ta. Nó gắn bó với người dân lao động và trở thành một loài cây thân thuộc, biểu tượng cho những miền quê trù phú của Việt Nam.

Dừa là loài cây thuộc họ cau, có tên gọi khoa học là Cocos nucifera. Hiện nay, người ta vẫn chưa khẳng định chính xác được nguồn gốc của cây dừa. Có ý kiến cho rằng, dừa có nguồn gốc từ khu vực Đông Nam của châu Á nhưng ý kiến khác lại khẳng định dừa có nguồn gốc từ vùng Tây Bắc của Nam Mĩ. Đây vẫn đang là vấn đề gây tranh cãi của các nhà học giả. Ngày nay, dừa được trồng nhiều ở những nơi có khí hậu nhiệt đới. Ở Việt Nam, dừa đã có từ rất lâu đời, nó được trồng nhiều ở vùng lãnh thổ phía nam đặc biệt là ở tỉnh Bến Tre. Nhắc đến Bến Tre là nhắc đến những hàng dừa cao vút, trĩu quả và đây cũng là nơi sản xuất món đặc sản kẹo dừa nổi tiếng.

Thân cây có màu nâu, nó có thể phát triển tới chiều cao 30 m. Bao bọc xung quanh thân dừa là các tàu lá có kích thước khá dài. Trên mỗi tàu lá là các phiến lá màu xanh non, mọc đối xứng nhau qua gân lá tỏa ra các hướng. Khi các tàu lá này khô, chúng chuyển sang màu nâu rồi rụng dần xuống mặt đất. Hoa dừa nhỏ, mọc thành từng chùm và có màu trắng trông rất đẹp mắt. Sau quá trình thụ phấn, những hoa cái sẽ kết thành quả. Quả dừa cũng mọc theo chùm, nhìn từ xa nó trông thật giống với “đàn lợn con” trong câu thơ: “Quả dừa - đàn lợn con nằm trên cao” của nhà thơ Trần Đăng Khoa. Chúng mọc chi chít nhau, trung bình mỗi buồng có khoảng từ mười đến mười lăm quả. Lớp ngoài cùng của quả dừa là lớp vỏ có màu xanh đậm và cứng. Tiếp theo là phần xơ, sau đó là lớp gáo dừa, cùi dừa và cuối cùng là phần nước dừa. Khi còn non, cùi dừa mỏng, có màu trắng trong. Khi già, nó chuyển sang màu trắng đục và trở nên dày hơn. Bộ rễ của dừa là rễ chùm, thích hợp sinh trưởng ở các vùng đất pha cát vì nó có sức chống chịu tốt. Dừa được chia thành nhiều loại như dừa sáp, dừa xiêm, dừa nếp,…Mỗi loại dừa lại có những đặc điểm và hương vị khác nhau. Dừa xiêm có nước rất ngọt, thường dùng để giải khát. Dừa dứa có kích thước quả nhỏ, vị thơm như mùi dứa nên được gọi bằng cái tên thân thuộc này.

Cây dừa có rất nhiều công dụng trong đời sống con người. Có thể nói, tất cả các bộ phận của cây đều được con người sử dụng vào những mục đích khác nhau với tác dụng nhất định. Nước dừa là loại nước giải khát chứa hàm lượng các chất dinh dưỡng cao. Người ta dùng nước dừa làm đồ uống, nước chấm làm cho món ăn thêm đậm đà, béo ngậy. Còn gì tuyệt vời hơn nếu trong ngày hè oi bức có ly nước dừa để xua tan đi mệt mỏi. Nước dừa giàu chất dinh dưỡng nên rất tốt cho da. Người ta sử dụng nước dừa để tắm cho trẻ sơ sinh nhằm mục đích làm trắng da cho trẻ. Lớp cùi dừa được sử dụng trong ẩm thực như một nguyên liệu quen thuộc. Chúng ta có thể thái cùi dừa theo từng khúc nhỏ để kho cùng với thịt hay chế biến nó thành món mứt dừa truyền thống,…Nước cốt dừa được chế biến từ cơm dừa là thành phần không thể thiếu trong các món ăn thịt kho tàu, cá kho, sắn hấp cốt dừa hay các món chè nhằm làm tăng hương vị và sự hấp dẫn cho món ăn ấy. Bên cạnh đó, nước cốt dừa còn được dùng chế biến kẹo dừa. Đây được coi là đặc sản của vùng đất Bến Tre. Kẹo dừa có vị ngọt thanh và rất thơm, thu hút bao du khách khi họ mua về làm quà tặng cho người thân, bạn bè.

Dầu dừa có tác dụng dưỡng da, làm cho làn da trở nên mịn màng. Ngoài ra nó cũng được dùng để dưỡng tóc giúp tóc khỏe, óng mượt hơn và chống rụng tóc. Gáo dừa được sử dụng làm gáo múc nước hay những đồ thủ công trang trí, làm đẹp cho không gian sống. Phần xơ dừa được sử dụng làm dây thừng hoặc làm nhiên liệu trong sản xuất than củi. Ngoài ra, người ta còn dùng xơ dừa để trồng cây nhằm kích thích sự phát triển của rễ cây được trồng.

Thân dừa khỏe và chắc chắn nên được dùng để dựng nhà hay làm cầu để người dân di chuyển qua lại trên các con kênh, con rạch một cách thuận tiện. Rễ dừa phơi khô có thể làm củi đun. Tàu dừa cũng góp phần công dụng không nhỏ trong đời sống con người, nó được dùng để lợp mái nhà, đun nấu. Người ta kết lá dừa thành những chiếc túi, chiếc giỏ vô cùng xinh xắn. Họ còn lấy lá dừa để làm chổi, những đứa trẻ thì kết lá dừa thành con châu chấu để vui đùa. Hoa dừa dùng để trang trí làm tăng tính thẩm mĩ cho không gian. Những con đuông dừa sống trên cây trở thành món ăn bổ dưỡng, hấp dẫn đối với những người yêu thích ẩm thực.

Như vậy, cây dừa có rất nhiều công dụng đối với cuộc sống của con người. Nó gắn bó gần gũi với mỗi chúng ta và trở thành hình ảnh đi vào trong thơ ca nhạc họa một cách tự nhiên nhất. Dừa không chỉ đơn thuần là một loài cây phục vụ nhu cầu sinh hoạt của con người mà còn là loài cây biểu tượng cho sức sống con người Việt Nam.

“Dừa xanh đứng sừng sững giữa trời

Đem thân mình hiến cho đời thủy chung”.

Cây dừa cứ thế tự nhiên đi vào thơ ca văn chương. Dừa xanh đã trở thành loài cây quen thuộc, gắn bó với người dân Việt Nam, đặc biệt là người dân miền trong.

Nguồn gốc của cây Dừa này không ai rõ, nhưng một số học giả cho rằng nó có nguồn gốc từ Đông Nam Châu Á và cũng có người cho rằng chúng có nguồn gốc từ miền tây bắc Nam Mỹ. Dừa phát triển tốt trên đất pha cát và có khả năng chống chịu mặn tốt cũng như nó ưa thích các nơi sinh sống có nhiều nắng và mưa. Vì vậy chúng đã trở thành người dân định cư không thể thiếu trên những bờ biển vùng nhiệt đới. Chúng gần như không thể sống được ở những vùng có nhiệt độ khắc nghiệt như Địa Trung Hải. Ở Việt Nam dừa xuất hiện nhiều ở các tỉnh miền Trung như Bến Tre, Cà Mau, Bình Định.

Thân dừa cao có những đốt như hổ vằn, thường có màu nâu sậm, đường kính khoảng 45cm, cây dừa khỏe cao đến 25m. Còn thân dừa lùn có màu xanh, nhiều đốt, đốt trên cùng là nơi xuất phát những phiến lá ôm lấy thân rồi tỏa ra. Mỗi cây dừa đều gồm: thân, lá, hoa, buồng, trái. Với những loại dừa cảnh, thân dừa thường có màu xanh, nhiều đốt, đốt trên cùng là nơi xuất phát những phiến lá ôm lấy thân rồi tỏa ra. Lá dừa to, có màu xanh, gồm nhiều tàu,khi già lá sẽ vàng dần rồi héo và có màu hơi nâu. Hoa dừa có màu trắng, nhỏ, kết thành chùm. Cây dừa ra hoa rồi kết trái, quả dừa có lớp vỏ dày bên ngoài. Bên trong mỗi lớp vỏ cứng là cùi dừa và nước dừa. Quả dừa khi mọc sẽ kết thành buồng, mỗi cây có rất nhiều buồng và mỗi buồng dừa có nhiều quả, trung bình mỗi buồng từ 5 đến 10 trái dừa, có buồng lại có hơn 15 trái.

Họ hàng nhà dừa rất phong phú và đa dạng.Kể đến như dừa xiêm: là loại có quả nhỏ, có màu xanh, nước dừa rất ngọt, thường dùng để uống. Dừa bị thì trái thường to, vỏ màu xanh đậm, thường được dùng trong chế biến thực phẩm. Dừa nếp lại có trái vàng xanh mơn mởn. Hay dừa sáp là loại có cơm dừa vừa xốp, vừa mềm mại lại dẻo như bột đã được nhào sệt, đồng thời lại có màu vàng đục như sáp. Mỗi loại dừa sẽ có cách sử dụng khác nhau tùy theo nhu cầu người dùng.

Dừa có nhiều công dụng. Người ta lấy thân dừa làm cột, làm kèo xây nhà, hoặc sáng tạo ra các mặt hàng thủ công mỹ nghệ khác hoặc làm chén đũa…Bông dừa tươi được hái xuống để cắm trang trí vừa tươi mát lại vừa duyên dáng và độc đáo. Bông dừa già cắt khúc kết lại với nhau làm thành giỏ hoa, chụp đèn treo tường là một trong những mặt hàng thẩm mỹ cao. Đọt dừa non hay còn gọi là củ hủ dừa là một thứ thức ăn dân giã mà lạ miệng. Có thể làm gỏi, xào rất thích hợp với người ăn chay. Trên thân dừa có những con đuông dừa sinh sống. Do ăn đọt dừa non nên đuông dừa béo múp míp. Người ta chế biến đuông thành nhiều món ăn khoái khẩu và bổ dưỡng. Và nó trở thành đặc sản kì lạ của nhiều nước có trồng dừa.

Tuy nhiên kết tinh đẹp nhất của cây dừa với tất cả những gì tinh túy lại là trái dừa. Trái dừa tươi được chắt ra lấy nước giải khát, có công năng hạ nhiệt, tốt cho hệ tiêu hoá, có thể dùng trong băng bó vết thương. Ngoài ra nước dừa dùng để chế biến món ăn kho cá, kho thịt, thắng nước màu, thổi xôi. Phần cùi dừa dùng để làm mứt, cơm dừa dày được xay nhuyễn, vắt nước cốt làm kẹo dừa, dầu dừa, làm xà phòng. Bã dừa dùng làm bánh dầu, để bón phân hoặc làm thức ăn cho gia súc. Phần vỏ cứng của trái dừa được sử dụng làm than hoạt tính, chất đốt hoặc làm các mặt hàng thủ công mỹ nghệ rất được ưa chuộng ở các nước phương Tây. Xơ dừa được đánh tơi ra dùng làm thảm, làm nệm, làm dép đặc trị cho những người bệnh thấp khớp hoặc bện làm dây thừng, lưới bọc các bờ kè chống sạt lở ven sông.

Ngoài ra cây dừa còn có tác dụng to lớn với nghệ thuật văn chương khi hình ảnh cây dừa trở thành hình ảnh quen thuộc có giá trị với những thi sĩ.

“Tôi lớn lên đã thấy dừa trước ngõ

Dừa ru tôi giấc ngủ tuổi thơ

Cứ mỗi chiều nghe dừa reo trước gió

Tôi hỏi nội tôi: “Dừa có tự bao giờ?”

(Dừa ơi)

hay:

“Ai đứng như bóng dừa, tóc dài bay trong gió

Có phải người còn đó là con gái của Bến Tre…”

(Dáng đứng Bến Tre)

Trải dài khắp dải đất miền Trung của Việt Nam, những hàng dừa xanh vẫn đứng rì rào trong gió. Cây dừa không chỉ quen thuộc với cuộc sống con người Việt Nam mà còn trở thành một phần kinh tế của những con người nơi đây.

"Dang tay đón gió gật đầu gọi trăng
Thân dừa bạc phếch tháng năm
Quả dừa lủng lẳng- con nằm trên cao"

Nhắc đến loài cây ấy, tôi cứ mãi nhẩm đi nhẩm lại mấy câu thơ đã học thuộc lòng từ ngày thơ bé. Bạn hãy cùng tôi tìm hiểu về cây dừa nhé.

Nguồn gốc của cây Dừa này không ai rõ, các nhà khoa học chưa xác định đúng chính xác. Trong đó một số học giả cho rằng nó có nguồn gốc ở khu vực đông nam châu Á trong khi những người khác cho rằng nó cónguồn gốc ở miền tây bắc Nam Mỹ. Các mẫu hóa thạch tìm thấy ở New Zealand cho chúng ta nhận thấy rằng các loại thực vật nhỏ tương tự như cây dừa đã mọc ở khu vực này từ khoảng 15 triệu năm trước. Có nhiều hóa thạch có niên đại sớm hơn cũng đã được phát hiện tại Rajasthan và Maharashtra, Ấn Độ.

Họ hàng nhà dừa rất phong phú và đa dạng.Kể đến như dừa xiêm: là loại có quả nhỏ, có màu xanh, nước dừa rất ngọt, thường dùng để uống. Dừa bị thì trái thường to, vỏ màu xanh đậm, thường được dùng trong chế biến thực phẩm. Dừa nếp lại có trái vàng xanh mơn mởn. Hay dừa sáp là loại có cơm dừa vừa xốp, vừa mềm mại lại dẻo như bột đã được nhào sệt, đồng thời lại có màu vàng đục như sáp,… Mỗi loại dừa sẽ có cách sử dụng khác nhau tuỳ theo nhu cầu người dùng.

Về cấu tạo, dừa gồm có thân, lá, hoa, quả, buồng dừa và quả dừa. Thân dừa cao khỏe, có màu nâu sậm, hình trụ và có những nốt vằn trên thân.Thân dừa cao có những đốt như hổ vằn, thường có màu nâu sậm, đường kính khoảng 45 cm, cây dừa khỏe cao đến 25m. Còn thân dừa lùn có màu xanh, nhiều đốt, đốt trên cùng là nơi xuất phát những phiến lá ôm lấy thân rồi tỏa ra. Mỗi cây dừa đều gồm: thân, lá, hoa, buồng, trái. Với những loại dừa cảnh, thân dừa thường có màu xanh, nhiều đốt, đốt trên cùng là nơi xuất phát những phiến lá ôm lấy thân rồi tỏa ra. Lá dừa to, có màu xanh, gồm nhiều tàu,khi già lá sẽ vàng dần rồi héo và có màu hơi nâu. Hoa dừa có màu trắng, nhỏ, kết thànhchùm.Cây dừa ra hoa rồi kết trái, quả dừa có lớp vỏ dày bên ngoài. Bên trong mỗi lớp vỏ cứng là cùi dừa và nước dừa. Quả dừa khi mọc sẽ kết thành buồng, mỗi cây có rất nhiều buồng và mỗi buồng dừa có nhiều quả, trung bình mỗi buồng từ 5 đến 10 trái dừa, có buồng lại có hơn 15 trái.

Dừa có nhiều công dụng đối với đời sống của con người. Người ta lấy thân dừa làm cột, làm kèo xây nhà, hoặc sáng tạo ra các mặt hàng thủ công mỹ nghệ khác hoặc làm chén đũa…Bông dừa tươi được hái xuống để cắm trang trí vừa tươi mát lại vừa duyên dáng và độc đáo. Bông dừa già cắt khúc kết lại với nhau làm thành giỏ hoa, chụp đèn treo tường là một trong những mặt hàng thẩm mỹ cao. Đọt dừa non hay còn gọi là củ hủ dừa là một thứ thức ăn dân giã mà lạ miệng. Có thể làm gỏi, xào… rất thích hợp với người ăn chay. Trên thân dừa có những con đuông dừa sinh sống. Do ăn đọt dừa non nên đuông dừa béo múp míp. Người ta chế biến đuông thành nhiều món ăn khoái khẩu và bổ dưỡng. Và nó trở thành đặc sản kì lạ của nhiều nước có trồng dừa.

Trái dừa tươi được chắt ra lấy nước giải khát, có công năng hạ nhiệt, tốt cho hệ tiêu hoá, có thể dùng trong băng bó vết thương.Ngoài ra nước dừa dùng để chế biến món ăn kho cá, kho thịt, thắng nước màu, thổi xôi. Phần cùi dừa dùng để làm mứt, cơm dừa dày được xay nhuyễn, vắt nước cốt làm kẹo dừa, dầu dừa, làm xà phòng. Bã dừa dùng làm bánh dầu, để bón phân hoặclàm thức ăn cho gia súc. Phần vỏ cứng của trái dừa được sử dụng làm than hoạt tính, chất đốt hoặc làm các mặt hàng thủ công mỹ nghệ rất được ưa chuộng ở các nước phương Tây. Xơ dừa được đánh tơi ra dùng làm thảm, làm nệm, làm dép đặc trị cho những người bệnh thấp khớp hoặc bện làm dây thừng, lưới bọc các bờ kè chống sạt lở ven sông. Cây dừa còn có tác dụng to lớn với nghệ thuật văn chương khi hình ảnh cây dừa trở thành hình ảnh quen thuộc có giá trị với những thi sĩ.

“Tôi lớn lên đã thấy dừa trước ngõ
Dừa ru tôi giấc ngủ tuổi thơ
Cứ mỗi chiều nghe dừa reo trước gió
Tôi hỏi nội tôi: “Dừa có tự bao giờ? ”
(Dừa ơi)

Để trồng được một cây dừa phát triển nhanh, cho ra nhiều trái cần người trồng phải có sụ chăm sóc cẩn thận trong giai đoạn đầu và giai đoạn cây ra hoa. Lúc này cần chăm bin đầy đủ, theo dõi tình hình cây thường xuyên. Khi mang mầm cây về, người trồng phải chọn nơi thoáng đãng, chuẩn bị đất tơi có cát trộn lẫn để tạo cho cây môi trường sống tốt nhất, thuận lợi nhất cho sự phát triển của nó. Khi thu hoạch cần chú ý với chăm bón tốt để thêm chất dinh dưỡng cho cây. Như vậy mới mong luôn có những trái dừa ngọt mát.

Cây dừa ngày nay vẫn là một trong những nét đặc trưng của các vùng quê miền Tây ven biển. Bờ biển trong xanh cùng hàng dừa sai trái là hình ảnh làm nên thương hiệu cho biển nước ta. Cây dừa sẽ mài theo con người trong cuộc sống tương lai.

Ở nước ta, cây dừa xuất hiện trên khắp các vùng trải dài từ Bắc vào Nam, nhưng đặc biệt tập trung ở các vùng ven biển. Cây dừa đã trở nên thật quen thuộc, gần gũi với biết bao thế hệ con người Việt Nam từ đời sống cho đến văn chương:

"Dừa xanh đứng sừng sững giữa trời

Đem thân mình hiến cho đời thuỷ chung"

Cây dừa dần dần đã trở thành một nét đẹp, một phần không thể thiếu trong cuộc sống cũng như có đóng góp không nhỏ vào các mặt trong cuộc sống của con người.

Cây dừa được các nhà nghiên cứu cho rằng nó có nguồn gốc ở Đông Nam Á, một bộ phận khác lại cho rằng nguồn gốc của chúng ở miền tây bắc Nam Mỹ. Điều này đến nay vẫn chưa có kết luận rõ ràng nhưng cây dừa đã trở nên phổ biến ở trên khắp thế giới. Dừa là một loại cây có khả năng thích nghi vô cùng tốt, nó phát triển mạnh mẽ tại những vùng có đất pha cát, đồng thời nó có khả năng chịu mặn cũng như ưa thích các vùng đất nhiều nắng và mưa. Chính bởi đặc tính này mà cây dừa rất phổ biến ở các bờ biển nhiệt đới, thậm chí ở một số những vùng núi cao cây dừa vẫn phát triển. Ở Việt Nam, cây dừa được trồng phổ biến ở những tỉnh có nền nhiệt cao, mưa nhiều và đặc biệt nó đã trở thành loại cây đặc sản của tỉnh Bến Tre.

Cây dừa là một loại cây lớn, thân đơn trục, chiều cao của nó có thể lên tới 30 mét cùng đường kính thân cây khoảng 45 cm. Mỗi cây dừa đều có các bộ phận đó là: thân, lá, hoa, buồng và trái. Lá của cây dừa là những lá đơn xẻ thùy lông chim, có cuống và gân lá chính dài, gồm nhiều tàu lá, khi những chiếc lá ấy già sẽ héo dần và rụng đi để lại những vết sẹo trên thân cây. Hoa dừa là hoa tạp tính, có màu trắng, nhỏ và kết thành từng chùm. Những bông hoa trắng xinh ấy sẽ kết thành những trái dừa. Quả dừa là những quả khô, là những quả hạch có xơ. Vỏ của dừa rất cứng, nhẵn và ở giữa là một lớp xơ dày bao lại phần sọ dừa ở bên trong. Sọ dừa này có lớp vỏ hóa gỗ cứng, bao bọc lấy phần cùi dừa màu trắng cùng nước dừa thơm ngọt bên trong.

Có lẽ cây dừa là một loại cây thật đặc biệt bởi mọi bộ phận của cây đều có thể được con người tận dụng, không một phần nào bị bỏ phí lại. Từ những chiếc lá dừa to đẹp được thu về để lợp nhà, để đan lại thành những món đồ thủ công mỹ nghệ được mọi người yêu thích. Thân của cây dừa được sử dụng để làm cột, làm những con cầu nhỏ bắc qua mương hay tạo ra những món đồ lưu niệm xinh xắn. Ngay cả phần rễ của cây dừa cũng được con người tận dụng để làm chất đốt hoặc thuốc nhuộm. Rồi những bông dừa già cũng được người dân thu hoạch về để trang trí, củ hủ dừa (hay đọt dừa non) được sử dụng để chế biến thành các món ăn lạ miệng giàu giá trị dinh dưỡng...

Thế nhưng, trên cây dừa phần có giá trị nhất có thể nói chính là những trái dừa. Những trái dừa tươi ngon nhất thường được dùng để lấy nước - một thứ nước giải khát tự nhiên vô cùng có giá trị về dinh dưỡng, tốt cho hệ tiêu hoá cũng như giải nhiệt nhanh chóng trong những ngày hè oi bức. Với những trái dừa khô và già hơn, người ta thường sử dụng phần cùi của nó. Cùi dừa được dùng để chế biến các món kho hay đồ xôi, sử dụng làm các loại mứt không thể thiếu trên bàn tiếp khách của mỗi gia đình ngày Tết. Cùi dừa còn được sử dụng để làm sữa dừa, kẹo dừa, chiết lấy dầu hay làm xà phòng. Sau đó, phần bã cùi dừa người ta cũng chẳng vứt đi mà tận dụng để làm phân bón hay một loại thức ăn giàu chất béo cho gia súc. Ngay đến phần vỏ cứng của trái dừa cũng được giữ lại để sử dụng làm các mặt hàng thủ công tinh xảo rất được ưa chuộng.

Cây dừa không chỉ mang lại những giá trị lớn về mặt kinh tế mà còn là những nguồn cảm hứng bất tận trong thơ ca. Có lẽ chẳng ít lần chúng ta đã gặp những hình ảnh thân thuộc của cây dừa trong những bài thơ:

"Cây dừa xanh tỏa nhiều tàu

Dang tay đón gió, gật đầu gọi trăng

Thân dừa bạc phếch tháng năm"

Cuộc sống của chúng ta ngày càng phát triển và hiện đại hơn, thế nhưng cây dừa có lẽ sẽ luôn đóng một vị trí rất quan trọng trong cuộc sống của chúng ta. Nó luôn đem đến những giá trị chẳng thể thay đổi về cả vật chất và tinh thần đối với mọi người dân Việt Nam.

Việt Nam ta có rất nhiều loại cây mang lại hiệu quả kinh tế cao và gắn bó với người dân từ lâu đời. Một trong số đó ta không thể không nhắc đến hình ảnh cây dừa - loại cây vô cùng thân thuộc với con người đặc biệt là miền Tây.

Trên thế giới, dừa thường phân bố ở vùng châu Á, Thái Bình Dương. Ở Việt Nam dừa thường tập trung từ Quảng Ngãi đến Cà Mau nhưng nhiều nhất là ở Bình Định và Bến Tre. Cây dừa thường sống ở khí hậu nhiệt đới, phát triển trên đất pha cát, khu vực khô cằn và có khả năng chống chịu tốt. Hiện nay, diện tích dừa cả nước tập trung tại các tỉnh Duyên hải miền Trung, nhất là Bình Định và Đồng bằng sông Cửu Long đặc biệt là tỉnh Bến Tre.

Cấu tạo của cây dừa có nhiều nét đặc trưng để chống chọi với thiên tai của tự nhiên. Thân cây dừa cao khỏe, có màu nâu sậm, hình trụ và có những nốt vằn trên thân. Lá dừa dài, xanh, to và có nhiều tàu tỏa ra. Hoa dừa trắng và nhỏ, mọc thành từng chùm. Quả được phát triển từ hoa, bên ngoài màu xanh dày, bên trong có cơm và nước. Quả dừa mọc thành buồng, mỗi buồng thường có khoảng mười lăm quả. Quả dừa từ buồng phát triển lớn lên, nước dừa cũng căng tràn lên, ngày càng ngọt hơn, cơm dừa cũng từ đó phát triển hơn, dày hơn và bùi hơn.

Hiện có rất nhiều loại dừa khác nhau mang lại những giá trị khác nhau cho con người. Đầu tiên chúng ta phải kể đến dừa xiêm, loại dừa này trái thường nhỏ, có màu xanh, cùi mỏng, vị bùi nước dừa rất ngọt, thường dùng để uống trực tiếp. Dừa bị trái thường to, vỏ màu xanh đậm, thường được dùng trong chế biến thực phẩm. Dừa nếp trái vàng xanh mơn mởn. Dừa lửa có lá đỏ, quả vàng hồng. Dừa dâu trái rất nhỏ, thường có màu hơi đỏ. Dừa dứa trái nhỏ, màu xanh, nước ngọt, vì thơm mùi dứa nên gọi là dừa dứa. Dừa sáp có cơm dừa vừa xốp, vừa mềm mại lại dẻo như bột đã được nhào sệt, đồng thời lại có màu vàng đục như sáp, chỉ có ở vùng Cầu Kè (Trà Vinh).

Với sự đa dạng về giống loài, dừa cũng có nhiều công dụng hữu ích khác nhau phục vụ đời sống con người. Nước dừa thường được dùng làm nước uống, kho cá, nước chấm,… Cơm dừa dùng làm kẹo, mứt hay làm nước cốt dừa; dầu dừa dùng để nấu ăn hoặc dưỡng tóc, dưỡng da,… Xơ dừa được dùng làm dây thừng, thân dừa làm cột nhà, làm cầu bắc qua sông,… hoa dừa dùng để trang trí, gáo dừa dùng để nấu ăn hay vật dụng trong gia đình,... Rễ dừa có thể dùng làm thuốc nhuộm, thuốc sát trùng để súc miệng hay chữa trị bệnh lỵ.

Ngoài những công dụng kể trên, dừa cũng có những ảnh hưởng khác to lớn đến đời sống con người. Dừa mang lại giá trị kinh tế cho người dân lao động ở những vùng trồng dừa. Bên cạnh đó, dừa còn đi vào nghệ thuật, vào văn học dân gian, vào thơ văn hiện đại và cả âm nhạc với nét đẹp riêng biệt, mạnh mẽ, vững chãi nhưng cũng rất mềm dẻo. Ở dừa hội tụ nhiều vẻ đẹp có nét tương đồng với phẩm chất của con người Việt Nam.

Hình ảnh cây dừa không còn xa lại với người dân Việt Nam ta. Cây dừa góp phần tô đẹp cho cuộc đời, mang lại giá trị kinh tế bền vững cho người nông dân. Dù xã hội có phát triển mạnh mẽ như thế nào đi nữa thì cây dừa vẫn mãi chiến vị thế quan trọng với con người Việt Nam.