Quê hương mỗi người đều có những vẻ đẹp riêng, những cảnh vật riêng. Quê hương tôi gắn liền với mái nước, sân đình,.. đặc biệt là cây đa cổ thụ đầu làng. Cây đa ấy giống như là linh hồn của cả ngôi làng của tôi vậy.

Cây đa cổ thụ làng tôi được trồng từ rất lâu rồi, độ khoảng gần trăm năm tuổi, từ khi tôi sinh ra, cây đa đã to sừng sững như một người khổng lồ. Gốc cây rộng, chiếm hẳn một khoảng đất to, Những rễ cây sần sùi, to mập nổi lên cuồn cuộn trên mặt đất như những con trăn khổng lồ.

Thân cây đã to, màu nâu sậm xung quanh còn có những thân cây phụ cũng to không kém nối liền với cành cây khiến cây càng thêm vững chắc, tựa như dù có bão táp mưa sa, không gì có thể đánh đổ được cây đa ấy. Từ thân cây, mọc ra những cành cây to lực lưỡng như những bắp tay của người lực sĩ, tỏa ra xa tứ phía, tạo thành tán cây rộng.

Lá đa to, xanh mát, mọc um tùm trên những cành cây, từng khóm từng khóm kết lại tạo thành chiếc ô xanh khổng lồ che nắng, che mưa cho người dân trong làng. Chim chóc rủ nhau làm tổ, hót vang ríu rít trên cây. Vào những ngày hè, ông mặt trời lên cao, những tia nắng vàng rực rỡ lại len lỏi qua kẽ lá, chiếu xuống mặt đất như những đốm sáng nhỏ li ti.

Từ trên cây, mọc ra những chùm tua rua dài, dày và chạm hẳn đến mặt đất, khiến tôi liên tưởng đến vị già làng với bộ râu dài um tùm ngày ngày trông giữ bình yên cho ngôi làng. Ngày ngày, dưới gốc đa là nơi nghỉ chân của những bác nông dân đi cày đồng, uống bát nước cho vơi bớt mệt mỏi, nơi của những đứa trẻ con chúng tôi nô đùa, trèo lên những cành cây hóng mát, hét hò ầm ĩ vào mỗi buổi chiều êm đềm, hay cũng là nơi mà mỗi tối, dân làng rủ nhau ngồi tán gẫu, trò chuyện vui vẻ ngắm ánh trăng sáng trên bầu trời.

Ông tôi từng nói rằng, cây đa này đã có gần trăm năm nên nó thiêng liêng vô cùng, nó như linh hồn của cả làng ta vậy, không ai dám phá bỏ, làm tổn hại gì đến cây đa cả vậy nên ông cháu ta cần bảo vệ và giữ gìn cây đa ấy, nó là bản sắc của làng. Lời ông nói vẫn luôn tồn tại trong tâm trí tôi, quả thật cây đa cổ thụ ấy không chỉ lâu đời mà còn mang một vẻ đẹp cổ kính, gắn bó suốt bao đời nay với làng quê tôi. Ngồi dưới gốc đa, tôi cảm thấy lòng mình yên bình đến lạ, có lẽ nó là nơi đã quá đỗi thân thương, nó luôn dang vòng tay che chở cho mỗi người con của ngôi làng này vậy.

Đã bao nhiêu năm trôi qua, cây đa cổ thụ vẫn đứng đó. Dù bây giờ không còn ở quê thường xuyên nữa nhưng mỗi lần có dịp về quê chơi, tôi lại ra gốc đa ngồi để ngắm nhìn cảnh quê hương tươi đẹp gắn bó suốt một thời tuổi thơ của tôi. Dù đi đâu xa, có lẽ cây sẽ mãi tồn tại trong tâm trí tôi như một niềm tự hào về làng quê của mình.

Nói đến cây cổ thụ, em không thể không nhắc đến cây phượng già nằm ở giữa sân trường em. Từ khi em vào học ở ngôi trường này, cây phượng đã ở đó đầy hiên ngang và kiêu hãnh. Cây đã đứng ở đây từ lâu lắm rồi. Cô giáo của em nói rằng nó đã có từ trước khi ngôi trường em được xây dựng, mà ngôi trường của em đã được xây dựng cách nay đã hơn sáu mươi năm.

Không biết rõ là ai trồng cây, chỉ biết là thân cây đã bạc phếch ở phần gốc, mốc meo, sần sùi theo năm tháng rêu phong phủ đầy. Lần đầu tiên tới trường em đã thấy cây phượng đứng đó, sừng sững với nhiều tầng lá đan xen vào nhau như một chiếc lọng khổng lồ che nắng cho cả sân trường, ngọn cây cao vươn cao tới tận tầng ba của trường.

Thân phượng to đến mức phải cần bốn học sinh ôm mới hết được một vòng thân cây. Dưới gốc cây, có hàng chục cái rễ lớn nổi lên ngoằn nghèo lật tung những hàng gạch và xi măng được xây bao quanh gốc cây, uốn lượn như những con trăn lớn đang trườn bò đi.

Vỏ cây có nhiều nốt sần sùi to nhỏ, cứ như có những con ốc lớn nhỏ đang bám trên thân cây. Màu vỏ thân cây mốc xám ở phần gốc và phần thân cây gần mặt đất, nhưng khi lên cao thân cây lại có một màu vỏ mịn màng, tràn đầy sức sống, thỉnh thoảng lại thấy vài cái bướu lồi ra do những cành cây bị gãy để lại.

Cành cây to dài, vươn xa, có nhiều tầng, nhiều tán và nhiều nhánh nhỏ vươn xa với cả triệu triệu chiếc lá xanh. Lá phượng bé xíu, chỉ bằng hạt bí mọc thẳng tắp và song song hai hàng từ trên cuống lá xuống. Khi mùa hè đến cây sẽ được tô điểm thêm bằng những chùm hoa phượng đỏ rực. Màu đỏ của hoa phượng làm sáng đỏ cả sân trường.

Khi những chiếc cánh hoa phượng rụng xuống sân trường, cánh hoa phượng mềm mại, sân trường cứ như được phủ một lớp thảm đỏ thắm. Quả phượng dài như quả bồ kết mẹ vẫn dùng để nấu nước gội đầu, nhưng to hơn rất nhiều, bên trong chứa rất nhiều hạt.

Tụi con trai bọn em lấy quả phượng để chơi đấu kiếm. Còn các bạn gái lấy những cánh phượng ép vào quyển vở trắng để tạo nên những con bướm với nhiều màu sắc để làm kỷ niệm. Trong suốt năm học, lúc nào chúng em cũng chọn gốc cây phượng làm nơi cùng vui chơi giải trí, vui đùa cùng nhau.

Cây phượng trường em là thế đó! Dù sau này em đã lớn khôn, nhưng em sẽ luôn nhớ đến thầy cô, bạn bè và cả cây phượng già trong sân trường em. Nhớ cả những lúc chơi đùa dưới bóng cây phượng già. Chúng em rất yêu quý cây phượng già này nên thường gọi thân mật là Ông Cổ Thụ. Cây đã gắn bó với chúng em với nhiều kỷ niệm thời cắp sách tới trường những năm tháng tuổi thơ.

Trường em có trồng nhiều loại cây cho bóng mát, nhưng em thích nhất là cây tràm cổ thụ ở gần cổng trường.

Nhìn từ xa, cây tràm giống như một cây dù khổng lồ. Cây phát triển nhanh, vượt cao khỏi cổng trường. Rễ cây to nhô lên khỏi mặt đất trông giống như một đàn rắn đang bò. Thân tràm to đến hai vòng tay em ôm lại, vỏ sần sùi màu đen sậm.

Vượt cao khỏi mặt đất độ hai mét, thân cây tràm chẻ ra thành nhánh. Mỗi nhánh đều có nhiều cành con chìa ra bốn phía, mang đầy những chiếc lá vàng lại lìa cành. Chúng dạo chơi trên mặt đất. Một vài chiếc lá bay đến cái ao cạnh trường, thả thuyền trôi trên mặt nước.

Xen lẫn giữa đám lá xanh um, ẩn hiện những cánh hoa vàng lấp lánh ánh nắng như những chùm kim tuyến. Đôi lúc, những cành hoa nhỏ xinh xắn ấy rơi xuống, bay nhè nhẹ trong không gian, tạo nên một khung cảnh thật nên thơ. Quả trám màu xanh, xoắn tròn như trái keo non. Về già, quả đổi sang màu đen sậm. Nếu lấy quả thả trong nước, sẽ nổi lên những bọt trắng xóa như xà phòng...

Giờ chơi, chúng em đến quây quần bên gốc tràm vui đùa, trò chuyện. Thỉnh thoảng, vài chiếc hoa vàng rơi lác đác trên mái tóc như làm duyên cho chúng em. Có bạn nghịch ngợm hơn lại đến ôm gốc cây xoay một vòng, trông có vẻ thích thú lắm.

Vào buổi bình minh, ông mặt trời nhô lên chiếu những tia nắng hồng xuyên qua kẽ lá làm óng ánh những giọt sương mai. Từng đàn chim kéo nhau về nhảy nhót, hót líu lo. Vài con bướm đậu trên những cánh hoa ngào ngạt hương thơm. Đêm về, từng cơn gió thổi làm lay động những chiếc lá, tạo nên một âm thanh êm dịu.

Em thích cây tràm lắm, vì tràm chẳng những cho chúng em bóng mát để vui chơi mà còn tăng thêm vẻ đẹp của trường em. Những trưa hè êm ả, được ngắm hoa tràm rơi thật thích thú biết bao nhiêu.

Không biết từ bao giờ, ở góc sân trường em sừng sững một cây đa cổ thụ xanh tốt. Cây như một người bạn, hàng ngày chúng em đều vui đùa dưới gốc cây.

Bóng cây to lớn trùm kín cả một góc sân. Gốc cây chừng 3 người ôm không xuể. Thân cây có nhiều nhánh, đan vào nhau vững chắc. Cành cây tỏa ra bốn phía, vươn lên mạnh mẽ. Trên cành mang nặng những chiếc lá xanh non xen lẫn những chiếc lá vàng làm tăng thêm cho vẻ đẹp trường em.

Mùa xuân, cây đa rất nhiều hoa. Những bông hoa màu trắng ngà, nhỏ li ti như vảy cá. Khi hoa rụng, trên mỗi cuống hoa bỗng xuất hiện những quả đa màu xanh non nhỏ như những hạt cườm. Chẳng mấy chốc, quả đa đã chuyển sang màu vàng, đấy là lúc đa đã chín, gọi biết bao nhiêu là chim chóc về đây tụ hội, làm nên một dàn hợp xướng rộn rã cả sân trường.

Dưới gốc cây lúc nào cũng có các bạn ngồi hóng mát hoặc chơi xích đu, bập bênh. Tuổi thơ chúng em cũng tìm được ở cây đa nhiều điều kì thú. Lá đa to, dày và xanh bóng đem cuộn tròn lại, xé hai bên mép lá làm sừng, buộc một mẩu dây chuối khô vào cuống rồi luồn vào trong, khe khẽ kéo… Thế là đã có một "con trâu lá đa", cặp sừng cong cong, cái đầu gục gặc như sẵn sàng nghênh chiến. Nào là trâu bố, trâu mẹ, nghé tơ… nằm quây quần bên nhau, nhìn mới thích làm sao! Những chiếc lá búp khô quăn queo màu nâu rơi trên mặt cỏ nhặt lên có thể làm kèn. Kèn búp đa ngậm vào miệng rồi phồng má thổi, nó kêu "toe" lên một tiếng, kèm theo chuỗi cười trong trẻo vang xa khắp sân trường.

Em rất thích cây đa vì cây đa đã cho em bóng mát. Em sẽ cùng các bạn chăm sóc cây cẩn thận để cây có thể phát triển tốt hơn.

Trường em trồng nhiều cây cho bóng mát, nhưng em thích nhất là cây sấu thật to ở sân trường em.

Cây sấu không rõ trồng từ bao giờ. Nó khá cao. Ngọn cây gần ngang tầng thượng ngôi nhà hai tầng, dày đặc lá, lúc nào cũng xanh rì. Ngồi ở dưới sân trường ngước nhìn lên, lá cây dày đặc khó mà thấy được một mảnh da trời. Gốc cây to đến ba đứa chúng em ôm cũng không xuể. Vỏ cây màu nâu mốc, nứt ra từng mảnh nhỏ. Có bạn nghịch cậy ra từng mảng vỏ, chắc cây đau lắm. Thật là một trò nghịch ác. Những hôm nắng to, cây sấu tỏa bóng râm trùm lên một khoảng sân rộng. Bóng râm lúc to, lúc nhỏ, lúc tròn như vành vạnh một cái ô lớn khi mặt trời ở đỉnh đầu, lúc thì ngả dài như một dải lụa khi mặt trời mới mọc hoặc xế chiều. Đặc điểm của sấu già cổ thụ này có thể dễ nhận thấy đó chính là bộ rễ cây. Rễ của cây sấu như thật to và nó cũng đã nhô lên khỏi mặt đất trông giống như một đàn rắn đang bò xung quanh gốc bám thật chắc, dù ai xua đuổi những con rắn này vẫn cứ nằm đó. Thân của cây sấu rất lớn phải đến vòng tay của 3 bạn ôm lại. Khi mùa thu đến những chiếc lá vàng trên cây sấu dường như cũng đã lại rơi rụng rất nhiều. Cơn gió mạnh mà thổi qua cũng đã khiến cho mặt đất xung quanh cây sấu như được phủ một lớp lá vàng.

Đến mùa đông, cây sấu dường như cứ thu mình lại im lìm, cho đến mùa xuân thì cây sâu như đâm chồi nảy lộc thật đẹp biết bao nhiêu, cho đến mùa hạ cây sấu lại ra những chùm hoa trắng nhỏ xinh, ngày qua ngày thì chùm hoa đó đã thành quả sấu. Người ta hay dùng quả sấu để nấu canh chua hay cũng dùng để ngâm với được làm nước giải khát rất thơm ngon vào ngày hè thời tiết oi bức.

Trong những giờ ra chơi chúng em cũng thích ngồi dưới gốc cây sấu để có thể tận hưởng được bóng mát của cây mang lại. Vì trong sân trường em cây sấu là cây cổ thụ lâu năm nhất. Em rất yêu mến cây sấu này, em cùng các bạn sẽ bảo vệ cây không cho bạn nào bẻ cành, tuốt lá.

Sân trường của tôi to lớn và có nhiều loại cây che bóng mát như: bằng lăng, phượng, sấu,... Nhưng tôi thích nhất là cây bàng cổ thụ được trồng bên mép trái sân trường.

Nhìn từ xa, cây bàng sừng sững xòe ra những tán lá rộng, che mát cho cả một góc sân trường. Cây cao chừng 5, 6 mét, to bằng một vòng tay tôi ôm mới xuể. Bao bọc quanh thân là một lớp vỏ dày đặc, xù xì, sứt sẹo. Gốc bàng rất lớn. Dưới gốc là những chiếc rễ trồi lên, bò lan xung quanh như những con trăn khổng lồ.

Trên thân bàng là những cành lớn, cành nhỏ vươn đều ra bốn phía. Mùa xuân, cành nào cũng xum xuê lá. Lá xanh đậm, bóng nhẫy. Lẫn trong những vòm lá xanh ấy là những chùm hoa li ti năm cánh vàng mơ thật đẹp. Sau một thời gian, những chùm hoa ấy dần dần nhường chỗ cho những quả bàng lòng thòng rũ xuống.

Quả bàng hình dẹt và nhọn đầu, lúc còn non căng mọng một màu xanh thẫm. Vào những ngày nắng to, cây bàng tỏa bóng mát cho chúng tôi vui chơi. Chim chóc rộn ràng cất tiếng hót, chọn những vòm lá xanh um để trú ngụ. Vào giờ ra chơi, chúng em thường ngồi lên những chiếc rễ lớn để ôn bài. Đầu hè, quả bàng chín màu mật ong. Rồi thu đến, lá bàng chuyển sang màu đỏ và lần lượt rời cành theo từng cơn gió. Trên nền trời lạnh lẽo, cành bàng trơ trụi trông thật buồn. Sang đông, trên những cành bàng nhú lên vài búp lá non trông thật đẹp.

Cây bàng cổ thụ đã gắn bó với chúng em nhiều kỉ niệm. Nó không chỉ là loại cây che bóng mát mà còn làm tăng thêm vẻ đẹp của sân trường.

Ở sân trường em có rất nhiều loại cây cho bóng mát nhưng dường như cây xà cừ kia là to lớn hơn cả. Chính vì to lớn cho nên mới cho nhiều bóng mát. Ai ai cũng yêu quý cây xà cừ và mỗi ngày đi học chúng em lại tụ tập ở quanh cây để vui đùa cho mát mẻ.

Đã bao nhiêu năm trôi đi không ai là không thắc mắc cây xà cừ đã bao nhiêu tuổi rồi nhỉ? Em được cô giáo nói chắc rằng cây xà cừ này đã được trồng cách đây gần trăm năm rồi. Nhìn từ xa, cây xà cừ như một người khổng lồ đội chiếc mũ màu xanh thẫm. Cho đến khi em tiến gần, nổi bật trước ta là thân cây to cao, sần sùi với những tán lá dày đặc. Đặc biệt hơn nữa thì ở dưới gốc, mấy chiếc rễ lớn chồi lên khỏi mặt đất như mời gọi chúng em ngồi trên đó để tránh nắng. Thế rồi cũng nhìn từ trên cao, cành cây chĩa ra thành nhiều nhánh, không đếm xuể.

Cho đến khi mà mùa hạ đến, xà cừ cũng ra hoa. Em rất ấn tượng với hoa xà cừ nhỏ li ti như những đốm sáng thật là đẹp biết bao nhiêu, ta như cũng phải tinh mắt lắm mới nhận ra được. Những nụ hoa xanh mướt như chồi non mới nhú, tròn vo giống những hạt tấm lớn màu vàng nhạt. Hoa đã tàn thì đã có trái. Quả xà cừ xù xì, màu nâu xám to như vốc tay, đồng thời loại quả này dường như lại tròn như quả bóng bàn đung đưa. Quả già rụng xuống thường vỡ làm ba, bốn mảnh. Cây xà cừ trút lá vào mùa xuân, lúc vạn vật đang đâm chồi, nảy lộc. Chỉ một hai tuần thôi là cây xà cừ đã thay hết lá. Đặc biệt hơn, khi chiếc lá vàng cuối cùng rụng xuống thì trên những cành cây khẳng khiu kia vô số chồi non đã giăng đầy rồi.

Cây xà cừ chính là một trong những cây mà em yêu thích nhất, bởi cây đã gắn bó với tuổi thơ của lũ trẻ chúng
em. Mai này đi xa em cũng không bao giờ quên được cây xà cừ ở sân trường đã lưu giữ lại nhiều kỉ niệm tuổi học trò.

Trường em có rất nhiều cây cổ thụ to như cây xà cừ, cây bàng, cây si già,... Nhưng em thấy thích nhất là cây si già bởi nó nằm ngay trước cửa lớp học của em.

Em cũng chẳng biết cây si già đã có từ bao giờ nhưng em chắc chắn một điều là nó có từ rất rất lâu rồi. Vì bây giờ nó thành cây si già cổ thụ đứng sừng sững như một cái ô khổng lồ che nắng che mưa cho chúng em vui chơi. Ở gốc cây si là những chiếc rễ lớn uốn lượn vòng vèo nổi trên mặt đất như những chiếc ghế để cho chúng em ngồi giải lao và vui chơi sau những tiết học căng thẳng và mệt mỏi.

Thân cây to ba người bọn em ôm mới hết, thân cây có màu nâu sẫm. Lên cao chừng hơn mét rưỡi, cây si bắt đầu phân thành năm nhánh lớn tỏa ra xung quanh và lên cao hơn trên những nhánh đó lại phân thành những nhánh con với những chiếc lá nhỏ xinh vươn ra xung quanh thành một chiếc ô lớn khổng lồ.

Em thấy một điều đặc biệt ở cây si là ở những nhánh có những sợi dây dài mọc hướng xuống bên dưới rất dài như những mái tóc buông mình thuôn dài màu hạt dẻ rất đẹp. Lá cây si có màu xanh thẫm và rất nhiều lá đan xen lẫn nhau như muốn che chắn ánh nắng mặt trời, không lọt qua một tia nắng nào để chúng em vui chơi. Bọn em rất hay ra gốc cây si chơi đùa có những bạn còn khắc tên mình lên thân cây coi như một kỉ niệm không bao giờ quên. Những bạn nam tinh nghịch thì thường cố trèo lên cây và vặt những cái rễ tuôn dài ở nhánh để nghịch. Có những bạn thì ngồi dưới gốc cây chơi mấy trò như ô ăn qua, oẳn tù tì, nhắm mắt đi tìm…

Có lẽ nơi đây là kỉ niệm thời học sinh đẹp nhất của chúng em. Dù mai này có lớn nên có phải rời xa mái trường thì em cũng sẽ mãi không thể quên.

Ở cổng trường em có hai dãy cây hoa bằng lăng già rất đẹp làm cho trường em xanh, đẹp hơn. Ai vào trường cũng khen nức nở, hiếm có ngôi trường nào có hàng cây cổ thụ ra hoa đẹp như vậy. Em rất thích ngắm dãy bằng lăng mỗi khi đến trường.

Khi em bắt đầu vào lớp một thì dãy bằng lăng đã có rồi. Bác bảo vệ ở trường đã hai chục năm nói rằng hàng cây đã được trồng từ bao giờ bác cũng không biết nữa. Cây bằng lăng cao, nhiều tán lá xum xuê. Vào mùa hè, lá bằng lăng có màu xanh thẫm tỏa bóng mát hai bên cổng trường. Khi mùa xuân đến thì lá có màu xanh biếc. Bằng lăng là một loài cây thuộc họ cây gỗ. Thân cây to, phải hai vòng tay em ôm mới xuể. Vỏ cây màu nâu đất, xù xì và cũng nứt nẻ trông như đất đai mùa hạn hán. Cách mặt đất chừng một mét, thân cây chia ra làm nhiều nhánh. Trong từng nhánh ấy lại tiếp tục chia ra thành những nhánh nhỏ vươn mình lên cao cùng với những chiếc lá xanh đón ánh nắng mặt trời. Lá bằng lăng có màu xanh thẫm, lá to thì bằng bàn tay người lớn, lá nhỏ thì bằng bàn tay em gần giống như cây của lá vốn mà bà em trồng trong vườn. Mặt dưới của chiếc lá có những đường gân xanh chia nhánh kéo dài kín chiếc lá. Cây bằng lăng rất nhiều lá tạo nên bóng mát lớn cho chúng em vui đùa trong những giờ ra chơi.

Mùa hè đến cây bằng lăng bắt đầu nở hoa. Hoa bằng lăng rất đẹp có màu tím nhạt kết thành từng chùm. Nhìn từ xa mỗi một cây hoa bằng lăng như một cái ô tím để che đi ánh nắng oi ả của mùa hè. Cánh hoa bằng lăng nhỏ mỏng như lụa. Bên trong bông hoa là nhụy vàng có mùi thơm thoang thoảng. Thu hút nhiều loài ong, bướm đến. Những chú chim cũng góp tiếng hót líu lo của mình để cùng hòa ca làm cho không khí đẹp đẽ vui tươi hẳn lên.

Khi hoa bằng lăng rụng là lúc cây bằng lăng bắt đầu ra quả. Quả bằng lăng lúc to có hình hơi tròn, màu xanh. Khi dần về già, quả bằng lăng tự tách ra từng múi. Trong từng múi là hạt của cây bằng lăng nhỏ li ti. Những cơn gió mùa hạ xào xạc đến cuốn theo hạt bằng lăng bay đi rải khắp mọi vùng đất.

Ngày nào đi học em cũng thích ngắm nhìn hai dãy bằng lăng. Em cảm thấy dãy bằng lăng rất đẹp lại tỏa bóng mát cho chúng em vui chơi. Dưới mỗi gốc cây là mỗi gốc tuổi thơ của chúng em tại mái trường tiểu học thân thương để từ đó em càng ngày càng yêu thương ngôi trường của em nhiều hơn.

Đầu làng tôi có một cây gạo cổ thụ rất đẹp. Cây đứng sừng sững và hiên ngang trước giông bão cuộc đời, chứng kiến bao sự đổi thay của làng qua các thế hệ nối tiếp nhau.

Từ cửa sổ, tôi hay trông ra phía cây gạo đầu làng. Trong ánh mắt trẻ thơ của tôi mỗi mùa cây gạo lại hiện ra những hình ảnh khác nhau. Mùa hè cây gạo đứng xòe ô che mát cho ai vào lúc trưa sang chuyến đò quê. Mùa thu, cây gạo nâng vầng trăng tròn vành mọng lên cành, suốt đêm ngồi xe trăng như người kéo kén tằm vàng, dải xuống làng những dải tơ lụa mịn màng.

Mùa đông, cây gạo trơ trọi cành lá. Bầu trời ẩm thấp lè tè mây xám. Cây gạo giống chàng lực sĩ khổng lồ, thân cao vống căng lên. Rễ tì đất, vươn cành như các cánh tay cuồn cuộn cơ bắp đỡ bầu trời lên không cho mây xám đè
xuống làng.

Mùa xuân, nàng tiên xuân đem mưa rây bụi làm rung chuyển cả đất trời. Một buổi sáng, tôi trông ra phía đầu làng, ô kìa! Cây gạo đã đơm đầy hoa nom như một mâm xôi gấc đỏ. Ngày Tết, mẹ tôi cũng hay đổ xôi như thế. Khi tôi đang ngon lành giấc ngủ với giấc mơ vui mặc quần áo mới đầu năm thì mẹ tôi lẳng lặng thức dậy. Ánh lửa cháy cùng lòng mẹ.

Ngày tháng qua đi thật chậm mà cũng thật nhanh. Những bông hoa đỏ ngày nào đã trở thành những quả gạo múp míp, hai đầu thon vút như con thoi. Sợi bông trong quả đầy dần, căng lên; những mảnh vỏ tách ra cho các múi bông nở chín đều, chín như nồi cơm chín đội vung mà cười, trắng lóa. Cây gạo như treo rung rinh hàng ngàn nồi cơm gạo mới. Hết mùa hoa, chim chóc cũng vãn. Cây gạo chấm dứt những ngày tưng bừng ồn ã, lại trở về với dáng vẻ xanh mát, trầm tư. Cây đứng im cao lớn, hiền lành, làm tiêu cho những con đò cập bến và cho những đứa con về thăm quê mẹ.

Cây gạo gắn liền với tuổi thơ của những người dân quê tôi, trở thành một kí ức ngọt ngào trong quãng đời của mỗi người. Dù có đi đâu xa quê, hình ảnh cây gạo vẫn luôn trong tâm trí tôi.

Đầu làng em có cây đa cổ thụ. Dù đi đâu xa đi chăng nữa, chỉ cần nghĩ đến cây đa đầu làng là nghĩ ngay đến quê hương yêu dấu của mình. Mỗi lần đi đâu đó, nhìn từ xa cây đa như đang giơ tay đón chào em về với quê hương, về với nguồn cội.

Cây đa tọa lạc trên bãi đất rộng ở ngã ba đầu làng. Cây đa tỏa chùm bóng mát cả một khoảng đất lớn đầu làng.Mùa hè ở đó rất đông người, các bác các cô các chú ra làm đồng về, mọi người ngồi nhâm nhi cốc trà nhà bà Bé, trò chuyện rôm rả cả đầu ngã ba, trẻ con chúng em thì chơi chuyền, ô ăn quan… Thân cây lớn, rễ mọc ngoằn ngoèo trên mặt đất. Xung quanh thân chính có rất nhiều thân phụ. Ngọn đa cao vượt khỏi lũy tre làng.Bóng đa toả mát một khoảng đất rộng. Trong tán cây, nhiều loại chim làm tổ. Nhìn xem, gốc đa xù xì, to oành, cả sáu người ôm không hết. Lá đa và dài, dày và óng muợt. Búp đa khô quăn queo nâu nâu rơi trên mặt cỏ đem về làm kèn. Nó kêu toe lên một tiếng, kèm theo chuỗi cười trong, trẻo vang xa. Cây đa đã chứng kiến bao sự kiện lớn nhỏ của làng. Cùng với bao lớp trẻ, thanh niên cũng như người già sinh ra và lớn lên. Cây đa quả đúng là nhân chứng lịch sử của làng.

Cây đa cổ thụ là hình ảnh quen thuộc và rất gần gũi với trẻ con chúng em, chúng em rất yêu cây đa ấy, vì đó là nơi chúng em đuợc vui cuời, nô đùa và lớn lên bên nhau. Cho dù sau này có đi xa đến đâu, em vẫn sẽ luôn nghĩ đến thời con thơ dại ấy bên gốc đa cổ thụ.

Ở cạnh sân đình của làng em có một cây đa sừng sững không biết có từ bao giờ. Em chỉ biết rằng nó rất cao to và tỏa bóng mát rợp cả một góc sân. Người dân làng em vẫn bảo đó là cây chở che cho làng em.

Cây đa sừng sững như một người khổng lồ đang hiên ngang chễm chệ ngay giữa đường. Cây đa nằm sát mặt đường, bên dưới là cái giếng làng và sân đình. Mọi người vẫn bảo cây đa giếng nước và sân đình thường đi liền với nhau.

Thân của cây đa rất to, phải 5, 6 người ôm mới xuể được. Vỏ của thân cây xù xì chứ không trợn mịn và bằng phẳng, vì thỉnh thoảng còn nhô lên một số u mà người ta liên tưởng đến những ung nhọt mọc trên thân cây.

Ấn tượng nhất là bộ rễ như một đàn trăn bò lổm nhổm trên mặt đất. Đây được xem là nơi ngồi hóng gió của người dân quê em. Rễ đa to và tài bò trên đất tưởng chừng như sắp bật ra. Nhưng mà nó lại bám rất sâu, nhiều trận bão đi qua nhưng vẫn không quật ngã được loại cây kiên cố như thế nào.

Những tán lá to và xòe ra khắp nơi với vô vàn nhánh nhỏ chi chít em không đếm được. Trên những cành cây đó là những chiếc lá to và dày, có một số chiếc lá như cái quạt mo của bà em vẫn quạt. Lá nào lá nấy chắc nịch và rất khó có thể rơi rụng khi gió thổi qua. Trừ khi gió quá mạnh thì những chiếc lá mới theo gió rơi xuống. Bọn em vẫn thường nhặt lá đa đem về nhà viết thơ lên đó hoặc để ngồi đánh chuyền ngay dưới gốc đa luôn.

Cây đa đồ sộ này đã trở thành biểu tượng của làng em, có nó làng em trông đẹp hơn và văn minh hơn. Mọi người vẫn bảo làng nào cũng nên có cây đa để bảo vệ cho làng và giữ gìn truyền thống làng lâu năm.

Mọi người ai đi đâu làm ăn xa cũng thường xuyên ghé về thăm quê và không ngớt khen cây đa càng ngày càng đồ sộ hơn. Nhiều người đã có những kí ức tuổi thơ đẹp dưới cây đa, bên cạnh giếng nước và sân đình này.

Nếu như hoa phượng đỏ rực gợi nhớ những kỉ niệm mơn man của một thời cắp sách đến trường, hoa bằng lăng tím gợi về một thời chia xa, thì cây bàng giản dị lại khiến lũ học trò luôn biết ơn vì những bóng mát trên sân trường, vì những lần được ngồi dưới gốc cây, trò chuyện, đọc sách vui vẻ.

Từ xa nhìn lại, cây bàng giống hệt như bác bảo vệ già vẫn ngày đêm âm thầm canh gác cho sân trường. Không biết có từ bao giờ, chỉ biết rằng khi từng lớp học trò đến trường, cây đã đứng đó, như chiếc ô xanh khổng lồ, che bóng mát cho những cô cậu tinh nghịch vào mỗi giờ ra chơi. Thân cây to lắm, phải hai người ôm mới xuể còn ngọn cây cao đến lưng chừng tầng ba. Thân cây màu nâu sẫm, có những lớp vỏ đã bị tróc ra, đôi chỗ nhô lên những ụ. Gốc bàng nổi hẳn những chiếc rễ to, trồi cả lên trên mặt đất như những con trăn, con rắn khổng lồ. Những dấu vết năm tháng ấy không làm cho cây xấu đi mà càng khẳng định sức sống mãnh liệt, gợi nhắc con người về những ý nghĩa sống trong cuộc đời. Tán bàng gồm nhiều tầng, mỗi tầng cách nhau cả mét. Cành chĩa ngang, đan xen thành vòng tròn quanh thân.

Khi nàng xuân xinh đẹp giáng trần, những chồi non, lộc biếc nhú ra mơn mởn. Ban đầu chỉ là những chiếc lá nhỏ, màu xanh bóng sau chuyển to hơn, dày hơn và đậm màu hơn. Hạ về, từng tán lá chụm lại với nhau tỏa bóng mát, rợp cả một khoảng đất rộng trên sân. Trong tán lá xanh, những chú chim thoăn thoắt chuyền cành, hót ríu rít, tấu lên bản hòa ca ngày hè. Ngày phượng bừng nở sắc đỏ, cây bàng buồn lắm vì nó không phải là loài “cây học trò” để tụi học sinh có thể nhớ, thể mỏng, để vấn vương những kỉ niệm dại khờ. Cây thương học trò một năm học vất vả, cây thương học trò sau này ra trường có nhiều bấp bênh. Nhưng cây không thể làm gì, chỉ có thể xuất hiện trên từng con phố, tỏa bóng mát như phần nào an ủi cõi lòng của những trái tim mới lớn. Thế rồi, khi tiếng trống trường giục giã một năm học mới bắt đầu, cây bàng nhận ra mình cần phải làm tiếp công việc đối với thế hệ mới. Nó khởi sắc, hân hoan, đong đưa những chiếc lá xanh thẫm, xen lẫn chiếc lá ươm vàng, vài chiếc đã ngả dần sang màu đỏ. Trong tán lá muôn sắc ấy, thấp thoáng những trái vàng mơ, ngòn ngọt, bùi bùi. Đông sáng, cây bàng trở lại với dáng hình khẳng khiu của nó. Làn gió se lạnh thổi qua làm những chiếc lá cứ dần lìa cành, trở về với đất mẹ bao dung. Giữa tiết trời lạnh giá, được ngồi bên học trò thân thương, cây bàng như tiếp thêm sức mạnh để khi xuân đến có thể bung nở những chùm hoa li ti hình ngôi sao, màu trắng ngà, rụng trên vai, trên mái tóc ai.

Bàng lớn lên cùng lớp lớp thế hệ học trò. Bàng chia sẻ và lắng nghe bao tâm sự thầm kín của học sinh. Vì thế sau này dù có đi đâu xa, hãy nhớ về bóng dáng thân thương ấy vẫn hàng ngày tỏa bóng mát trên sân trường.

Bốn phía ở làng quê em đều trồng nhiều cây gạo. Cây gạo như thật quen thuộc với tất cả người dân làng em và đặc biệt với lũ trẻ chúng em thường thường hay tụ tập để có thể chơi đùa dưới tán lá râm mát của cây.

Cây gạo như là một người bạn thân với mỗi người dân quê em. Lá của cây gạo to xoè ra bằng bàn tay người lớn, màu xanh nhạt và khi lá đã già thì lại chuyển sang màu vàng. Thế rồi em như thấy được thân cây gạo to bằng cột đình làng, thân cây nó cũng như đã cao thẳng đuột. Thế rồi em như cũng thấy được những cành chĩa ra bốn phía như những cánh tay dũng sĩ. Cứ đến mỗi dịp Tết đến làng lại hân hoan mở Tết trồng cây năm nào cũng vậy, các cụ già làng em lại ra vun gốc và tưới phân cho các cây gạo thêm xanh tốt nữa.

Cây hoa gạo đẹp nhất bởi tháng ba, tháng ba, gạo ra hoa. Quan sát thấy được rằng, chính nụ gạo to bằng cái chén uống rượu của các cụ, và nụ gạo lại có màu đỏ nâu, đỏ sẫm. Dễ nhận thấy được rằng, chính nụ hoa có cái cuống to bằng chiếc đũa, và hơn hết em dường như cũng đã thấy được rằng cuống như cũng có độ dài độ đốt ngón tay. Hoa gạo dường như cũng đã nở xoè to hơn cái chén tống, có nhiều cánh, màu đỏ hồng, đỏ tươi nhìn thật đẹp biết bao nhiêu. Thế rồi cho đến tháng tư, trong nắng hè chói chang, và em như thấy được chính cây gạo làng em nở hoa như thắp muôn nghìn ngọn lửa cháy rừng rực giữa trời xanh. Vào những buổi sớm sớm, chiều chiều thì ở cây gạo lại như đã có hàng trăm con chim kéo đến. Có thể kể ra có các loài chim đó chính là chim cu gáy, chim sáo sậu, sáo đen, chim sâu, chim vành khuyên, chim quạ,.. Chúng cứ như hót líu lo, chúng chuyện trò râm ran, chúng bay lượn. Tưởng như bầy chim trời kéo về dự hội hoa gạo vậy.

Khi mà hoa gạo nở hoa rồi kết thành trái. Cho đến cuối tháng sáu, đầu tháng bảy, trái gạo dường như cũng đã chín nở xoè ra nhiều múi. Bông gạo như thật là trắng tinh mang theo hạt gạo. Nó dường như cũng đã được những cơn gió đưa đi khắp mọi chân trời.

Cây gạo chính là một trong những vẻ đẹp bình dị và gần gũi của quê em. Năm nay, gạo nở hoa đỏ rực, báo tin một vụ chiêm bội thu cho cả làng em và ai ai cũng yêu quý cây gạo.