Đánh nhau với cối xay gió là văn bản được trích từ bộ tiểu thuyết Đôn-ki-hô-tê đồ sộ của nhà văn vĩ đại người Tây Ban Nha Xéc-van-téc. Tác phẩm tập trung chế giễu tàn dư lí tưởng hiệp sĩ phiêu lưu lỗi thời, phê phán thị hiếu tầm thường, lối sống thực dụng đang phổ biến trong xã hội. Trong đoạn trích này hẳn ta sẽ không thể quên được nhân vật Đôn-ki-hô-tê bên cạnh những mặt gàn dở còn mang trong nhiều phẩm chất tốt đẹp, đáng trân trọng khác.

Trước hết Đôn-ki-hô-tê là một kẻ gàn dở, đam mê tiểu thuyết đến điên cuồng, sự cuồng si đó còn biến thành hành động muốn trở thành hiệp sĩ để đi cứu giúp những người lương thiện. Thân hình lão gầy gò, cao lênh khênh, cưỡi một con ngựa còm, mình mặc áo giáp, đầu đội mũ sắt, vai vác giáo dài, toàn là những thứ han gỉ của tổ tiên để lại. Mang trong mình lí tưởng làm hiệp sĩ để cứu giúp mọi người, nhưng thời đại của hiệp sĩ đã qua, khát vọng của Đôn-ki-hô-tê trở thành lỗi thời, nên mọi suy nghĩ, hành động của ông đều trở thành trò cười cho mọi người. Cuộc đánh nhau với cối xay gió đã bộc lộ đầy đủ sự gàn dở, đầu óc hoang tưởng của Đôn-ki-hô-tê.

Là một người luôn sống trong ảo tưởng nên khi nhìn thấy những chiếc cối xay gió, Đôn-ki-hô-tê lại tưởng đó là bọn khổng lồ gian ác, lão lao vào cuộc giao tranh điên cuồng và không cân sức, bất chấp lời can ngăn của bác giám mã Xan-chô để “quét sạch cái giống xấu xa này khỏi mặt đất”. Cuối cùng, khi đâm mũi giáo vào cánh quạt, giáo gãy tan tành, cả người và ngựa ngã văng ra xa. Đau đớn, thất bại thảm hại nhưng Đôn-ki-hô-tê vẫn không nhận ra sự thật, vẫn khẳng định sự thất bại của mình là do lão pháp sư Phơ-ren-xton đã biến những cối xay gió thành những tên khổng lổ để cướp đi công lao của mình. Sau trận đánh mệt rã rời, có lẽ Đôn-ki-hô-tê một người già cả, ốm yếu đã mệt và đói nhưng để cho giống những hiệp sĩ cho tiểu thuyết thì Đôn-ki-hô-tê chỉ cần nghĩ đến tình nương của mình là cũng đủ no rồi. Những suy nghĩ, hành động của Đôn-ki-hô-tê cho thấy ông ta là một kẻ luôn sống trong hoang tưởng, gàn dở, thật đáng lên án.

Nhưng đằng sau những hành động, lời nói điên khùng đó lại là Đôn-ki-hô-tê mang trong mình những phẩm chất tốt đẹp: lí tưởng cao đẹp, tinh thần anh dũng, dũng cảm trước những nguy hiểm của cuộc sống.

Trước hết Đôn-ki-hô-tê mang trong mình lí tưởng cao đẹp. Ông là người căm ghét những bất công, ngang trái, kiên quyết diệt trừ cái ác, cái xấu để đem lại cuộc sống công bằng, bác ái cho mọi người. Bởi vậy, mặc dù tuổi đã cao, lại nghèo nàn nhưng ông vẫn quyết tâm trở thành hiệp sĩ, mang sức mình để giúp đỡ mọi người. Trong cuộc giao tranh với cối xay gió khi thấy sự can ngăn của giám mã Xan-chô ông đã chế giễu tính nhút nhát của bác: “nếu anh sợ thì hãy lánh xa ra mà cầu kinh trong lúc ta đương đầu với chúng trong một cuộc giao tranh điên cuồng và không cân sức”.

Không chỉ mang lí tưởng cao đẹp, Đôn-ki-hô-tê còn có tinh thần dũng cảm, sẵn sàng đương đầu với thử thách. Trong cuộc đánh nhau với cối xay gió, ta không chỉ thấy sự gàn dở của ông, mà còn thấy được cả sự dũng cảm. Là người nghĩa hiệp, Đôn-ki-hô-tê muốn “quét sạch cái giống xấu xa này khỏi mặt đất”, ông một mình một ngựa bất chấp nguy hiểm, xông lên đánh nhau với những tên khổng lồ ấy. Dù tương quan hai bên chênh lệch rõ ràng, tự bản thân Đôn-ki-hô-tê cũng nhận ra điều đó, nhưng trước kẻ ác ông không ngần ngại mà ra tay trượng nghĩa: “Chớ có chạy trốn, lũ hèn mạt nhát gan kia, bởi duy nhất chỉ có một hiệp sĩ tấn công bọn mi đây”. Đó chính là tinh thần nghĩa hiệp, trượng nghĩa trong con người Đôn-ki-hô-tê ẩn đằng sau vẻ điên cuồng mà mọi người vẫn nhạo báng.

Để tô đậm ngoại hình cũng những tính cách Đôn-ki-hô-tê, tác giả đã vận dụng tài tình nghệ thuật đối lập, tương phản. Đứng bên Đôn-ki-hô-tê cao gầy, là bác giám mã Xan-chô béo lùn; tinh thần nghĩa hiệp dũng cảm của Đôn-ki-hô-tê càng làm nổi bật hơn sự nhút nhát của bác giám mã; tính thiết thực của bác nông dân lại giúp ta thấy rõ những hoang tưởng của người hiệp sĩ già. Ngoài ra bút pháp miêu tả, kể chuyện sinh động, hấp dẫn kết hợp với giọng kể hài hước, hóm hỉnh là những yếu tố góp phần vào sự thành công của tác phẩm.

Qua nhân vật Đôn-ki-hô-tê nói riêng và đoạn trích Đánh nhau với cối xay gió nói chung đã cho thấy những nét tính cách tốt đẹp và cả gàn dở trong nhân vật này. Bản thân mỗi chúng ta cũng có một phần của Đôn-ki-hô-tê, luôn mang trong mình những lí tưởng, khát vọng cao đẹp, nhưng quá trình thực hiện lại không ít những sai lầm, vấp váp, ngốc nghếch. Bởi vậy, bản thân mỗi người cần có sự cân bằng giữa lí tưởng và thực tế để không trở thành Đôn-ki-hô-tê thứ hai.

Đôn-ki-hô-tê là tác phẩm nổi bật nhất của nhà văn Xec-van-tec và văn học Tây Ban Nha. Bằng tài năng của mình, tác giả đã khắc họa thành công tính cách của nhân vật chính Đôn-ki-hô-tê và những bài học nhân sinh giá trị trong cuộc sống. Đoạn trích Đánh nhau với cối xay gió tuy chỉ là một trích đoạn nhỏ song cũng phần nào thấy được những tính cách điển hình của nhân vật này.

Đôn-ki-hô-tê là một người đã lớn tuổi, người gầy gò, cao lênh khênh, đọc truyện hiệp sĩ quá nhiều sinh ra bệnh ảo tưởng.Chính vì vậy ông đã tự phong mình là hiệp sĩ và lấy con ngựa gầy gò làm người bạn đồng hành. Không chỉ vậy, để biến mình thành một hiệp sĩ thực thụ, ông còn lôi những dụng cụ của tổ tiên để lại như giáo, áo giáp nhưng đều đã bị han rỉ để khoác lên mình. Nhìn bề ngoài quả thật Đôn-ki-hô-tê vô cùng đáng cười. Nhưng bên trong sâu thẳm lại mang mục đích cao cả, tốt đẹp, diệt trừ bọn gian ác, đem lại cuộc sống yên ấm, hạnh phúc cho nhân dân.

Mở đầu đoạn trích, ta vừa thấy cái nực cười của ông lại vừa thấy mục đích tốt đẹp mà ông mang trong mình. Nhìn thấy những chiếc cối xay gió, Đôn-ki-hô-tê lại nhầm tưởng rằng đó là những gã khổng lồ, chuyên làm những việc xấu xa. Bởi vậy, Đôn-ki-hô-tê không ngần ngại xông vào chúng và khẳng định “ Chớ có chạy trốn, lũ hèn mạt nhát gan kia, bởi duy nhất chỉ có một hiệp sĩ tấn công bọn mi là ta đây” . Trong câu nói của lão ta thấy sự kiên gan, dũng cảm, thấy được khí phách của một kẻ anh hùng mang trong mình tư tưởng lớn lao, trượng nghĩa. Mục đích của Đôn-ki-hô-tê hết sức đẹp đẽ, dù biết đây là cuộc chiến điên cuồng và không cân sức với những tên khổng lồ, bỏ mặc sự can ngăn của giám mã, ông vẫn lao lên để thực hiện lí tưởng của mình.

Chỉ tiếc rằng đầu óc của lão quá hoang đường, ảo tưởng nên phải chịu kết quả thảm bại, cả người và ngựa bị văng ra xa. Có lẽ vết thương không hề nhẹ. Dù bị thất bại, lão vẫn kiên quyết không nhận ra mình ảo tưởng, mà cho đó là vì pháp thuật của pháp sư thâm thù với lão, đã làm lão thất bại, để tước đi vinh quang mà đáng ra lão sẽ phải được hưởng. Mục đích tuy cao cả tốt đẹp nhưng hành động lại điên cuồng, hoang tưởng, mang tính chất phá phách, cùng với cái thua đau đớn khiến cho người đọc không khỏi bật cười.

Trong giờ khắc gian nan sau chiến đấu, lại chịu thất bại thảm hại và bị thương, nhưng Đôn-ki-hô-tê vẫn không hề nản lòng, không hề ai oán, rên rỉ, trái lại vẫn mang trong mình một niềm tin cháy bỏng vào những hành động trượng nghĩa. Đây quả là bản lĩnh đáng khâm phục mà tất cả chúng ta phải học tập và noi theo.

Vì bệnh hoang tưởng, vì chỉ đọc sách hiệp sĩ mà không căn cứ vào tình hình thực tế, nên sau khi đánh nhau với cối xay gió, lão vẫn giữ trong mình những ý nghĩa hoang đường, lãng mạn: “Ta không kêu đau là ì các hiệp sĩ giang hồ có bị thương như thế nào cũng không được rên rỉ, dù xổ cả ruột gan ra ngoài” . Chính những người hiệp sĩ trong những cuốn sách kiếm hiệp kia đã động viên, khích lệ tinh thần cho lão. Lão không cần ăn uống gì mà chỉ cần nghĩ về tình nương của mình là đã đủ no rồi.

Nghệ thuật kể chuyện tài tình, đã tái hiện thành công trận chiến điên cuồng và không cân sức giữa Đôn-ki-hô-tê và cối xay gió. Ngoài ra, ngôn ngữ, cử chỉ hành động của nhân vật được miêu tả hết sức kĩ lưỡng. Kết hợp với biện pháp đối lập tương phản đã làm nổi bật tính cách của nhân vật.

Đánh nhau với cối xay gió tuy chỉ là một đoạn trích ngắn nhưng cũng đã giúp người đọc hình dung một cách tương đối đầy đủ tính cách nhân vật. Đằng sau vẻ gàn dở, hoang tưởng khác người là một tâm hồn cao đẹp, yêu tự do, công lý và sẵn sàng chiến đấu vì những lý tưởng mà mình đã đề ra. Đồng thời ra cũng thấy được bút pháp xây dựng nhân vật, và nghệ thuật kể chuyện bậc thầy của nhà văn Xéc-van-téc.

Xéc-van-tét (1547-1616) là một nhà văn lớn, yêu công lí, bác ái, đã thể hiện những giá trị nhân văn cao quý ở thời đại Phục hưng, là nhà văn nổi tiếng có tiểu thuyết Đôn Ki-hô-tê làm say mê bao thế hệ người đọc trên thế giới, Đôn Ki-hô-tê cũng là nhân vật chính trong tác phẩm vừa nói đã từ trong lòng sách bước ra cuộc đời, đi vào lòng người nhiều thế hệ, trên ba trăm năm nay. Thật vậy, từ bấy đến nay, đã có bao thế hệ yêu thích tác phẩm ấy, đặc biệt là nhân vật ấy, một nhân vật vừa đáng cười chê, lại vừa đáng thương yêu, khâm phục.

Đáng cười chê, bởi vì Đôn Ki-hô-tê đúng là một con người thiếu bình thường. Bình thường làm sao được, khi nhà quý tộc trứ danh xứ Man-tra này mê đọc sách kiếm hiệp đến mức cuồng dại. Ông đọc mải miết từ tối đến sáng, từ sáng đến tối, đọc đến mức do ngủ ít đọc nhiều nên đầu óc ông teo đi, mất cả trí khôn. Đã vậy, nhà quý tộc còn bán cả một phần ruộng đang cày cấy để mua sách kiếm hiệp về chất đống trong nhà. Bao nhiêu điều trong sách đều ăn sâu vào đầu óc ông. Có thể nói Đôn Ki-hô-tê mê sách kiếm hiệp đến mức cuồng tín, không còn biết phải trái, thực hư.

Từ suy nghĩ đến hành động, ông đều bị nội dung sách kiếm hiệp chi phối. Bởi vậy, ông mới tự thấy mình là một nhà quý tộc tuổi đã ngũ tuần, ốm yếu, gầy gò là một trang hiệp sĩ dũng mãnh có thể chiến thắng tất cả mọi hiệp sĩ ở trên đời và con ngựa khốn khổ của chàng là con tuấn mã Rô Xi-man-tê. Nhà quý tộc trứ danh này cũng nhìn cái cối xay gió ra tên khổng lồ có cánh tay dài. Trong quãng đời làm hiệp sĩ của mình, nhà quý tộc đã lắm phen bị điêu đứng vì những ảo tưởng do tự mình tạo ra như thế.

Tuy vậy, trong các nhược điểm vừa nói vẫn bộc lộ ra những phẩm chất đáng yêu, đáng quý của nhà quý tộc, của trang hiệp sĩ này. Trong cuộc sống không gì quý hơn lí tưởng, bởi lẽ không lí tưởng cuộc sống của con người sẽ nhàm chán, vô vị. Cũng chính từ cuộc sống nhàm chán vô vị của gã quý tộc thôn quê mà Đôn Ki-hô-tê đọc sách, tìm ra cho mình một lí tưởng. Cũng vì say mê lí tưởng mà nhà quý tộc này đã vùi đầu vào sách đến mất ngủ quên ăn. ông đã mong ước trở thành một chàng hiệp sĩ giang hồ, một thương, một ngựa chu du thiên hạ, thực hiện chính nghĩa, bênh vực kẻ hèn yếu, tiêu diệt bất công, đạp bằng mọi gian nguy trên đời, để lại tiếng thơm truyền lưu hậu thế. Dẫu sao, lí tưởng đó vẫn là điều tốt đẹp nhất từ xưa đến nay. Lí tưởng ấy vượt xa mọi thứ lí tưởng vị kỉ tầm thường.

Đâu phải chỉ là mong ước, Đôn Ki-hô-tê còn hành động. Chàng coi việc cứu khốn phò nguy ấy là lẽ sống của cuộc đời chàng. Chàng quyết tâm rời bỏ cuộc sống bình yên, chỉ đọc sách và hưởng thụ ích kỉ. Chàng đã đánh bóng lại những vũ khí đã han rỉ, sửa chữa lại cái mũ. Đi thăm con ngựa cà khổ, chàng đặt tên mới cho nó là Rô Xi-man-tê. Chàng cũng không quên đặt biệt hiệu cho mình. Để rồi chàng đã mặc áo giáp, cắp giáo lên ngựa dấn thân vào con đường hành hiệp mà chàng đã biết trước là đầy thử thách, gian nguy, có thể phải hi sinh cả tính mạng mình. Hành động ấy của Đôn Ki-hô-tê dẫu là do ảo tưởng, nhưng cũng đẹp đẽ biết mấy.

Nghĩ là làm, Đôn Ki-hô-tê đã xông vào quyết tâm đánh chết những tên khổng lồ hung tợn, xấu xa, đẻ giải phóng cho mọi người khỏi mối đe dọa khủng khiếp, chàng đã đánh nhau với cối xay gió. Đoạn trích Đánh nhau với cối xay gió kể về một trong những trận giao chiên của Đôn Ki-hô-tê. Nội dung xoay quanh mấy sự việc chính: Sự xuất hiện của cối xay gió. Đôn Ki-hô-tê đánh nhau với cối xay gió. Đôn Ki-hô-tê bị thương. Việc ăn ngủ của hai thầy trò trên đường đi. Qua đó, tính cách của hai nhân vật được bộc lộ rõ nét. Sự tương phản hoàn toàn giữa chủ và tớ đã tạo nên một cặp nhân vật bất hủ trong văn học thế giới. Tính cách của Đôn Ki- hô-tê thật nực cười, tuy vậy lão cũng có ít nhiều ưu điểm. Bác nông dân Xan-chô Pan-xa có những mặt tốt, song cũng có nhiều điểm đáng chê trách.

Hiệp sĩ Đôn Ki-hô-tê cao lênh khênh, gầy nhẳng, trông như một bộ xương biết đi. Lão mặc áo giáp, đầu đội mũ sắt, vai vác giáo dài, cưỡi trên lưng con ngựa già com nhom, hăng hái lên đường lập chiến công. Đang đi, chợt hai thầy trò phát hiện ba bốn chục chiếc cối xay gió giữa đồng và Đôn Ki-hô-tê vừa nhìn thấy liền nói với giám mã với giọng tràn đầy khí thế: Vận may run rủi khiến cho sự nghiệp của chúng ta tốt đẹp quá sự mong muốn, vì kia kìa, anh bạn Xan-chô Pan-xa ơi, có đến ba chục hoặc trên ba chục tên khổng lồ ghê gớm, ta quyết giao chiến giết hết bọn chúng."

- Lũ súc sinh kia không được chạy trốn! Có ta là hiệp sĩ, một thương một mã đến đọ sức với bọn ngươi đây.

- Dù cho bọn ngươi có vung nhiều cánh tay hơn cả tên khổng lồ đi nữa, các ngươi cũng sẽ phải đền tội.

Lời nói ấy chứng tỏ quyết tâm của chàng hiệp sĩ cho dù giám mã có can ngăn, bảo đó chỉ là cối xay gió. Đôn Ki-hô-tê háo hức tưởng tượng ra kết quả của cuộc giao chiến này là vừa thỏa chí bình sinh, vừa thu được chiến lợi phẩm, vừa hành động hợp với ý Chúa: Những chiến phẩm thu được, chúng ta sẽ bắt đầu giàu có. Bởi đây là một cuộc chiến đấu chính đáng và quét sạch cái giống xấu xa này ra khỏi mặt đất là phụng sự ý Chúa đấy.

Có thể chúng ta phì cười trước hành động của nhà quý tộc xứ Man-tra này, nhưng chúng ta không khỏi khâm phục trước quyết tâm trừ gian khử ác của chàng, dù là biết những tên khổng lồ này xảo quyệt và mạnh mẽ hơn mình bội lần. Mặc cho Xan-chô hết lời giải thích, Đôn Ki-hô-tê vẫn khăng khăng không chấp nhận sự thật. Thực ra, nếu hiểu theo nghĩa đen của câu chuyện, thì chàng hiệp sĩ này là một người nhầm lẫn, nhưng nếu ta hiểu theo một nghĩa "tượng trưng" và "triết lí" hơn, thì thực sự các cối xay gió là "nhũng nhu cầu vật chất" luôn theo sát con người để hành hạ bao tử và tâm trí con người.

Do đó, việc đánh nhau với cối xay gió vừa là màn hài kịch, vừa là một câu chuyện đầy triết lí của cuộc sống mưu sinh trần thế! Đôn Ki-hô-tê muốn ra tay tiêu trừ "khổng lồ xấu xa" ấy. Mục đích của lão rất tốt, ta hãy nghe chàng cao giọng phê phán bác giám mã Xan-chô: "Xem ra anh chẳng thành thạo gì về những chuyện phiêu lưu... Đấy là những tên khồng lồ, và nếu anh sợ thì hãy tránh xa ra mà cầu kinh trong lúc ta sẽ đương đầu với chúng trong cuộc giao tranh điên cuồng và không cân sức.

Rõ ràng trước mắt chàng hiệp sĩ là đám gió nhưng trong bụng vốn đinh ninh phía trước là những tên khổng lồ nên Đôn Ki-hô-tê chằng những không nghe can ngăn của giám mã Xan-chô, mà khi đã tới gần cũng chẳng nhận ra đấy là những chiếc cối xay; đã thế, chàng ta còn thét lớn: "Chớ có chạy trốn, lũ hèn mạt nhát gan kia, bởi duy nhất chì có một hiệp sĩ tấn công bọn mi đây".

Cuộc giao chiến giữa người với vật được tác giả miêu tả bằng giọng văn hài hước, hóm hỉnh: Vừa lúc đó nổi lên một làn gió nhẹ và các cánh quạt lớn của những chiếc cối xay gió bắt đầu chuyển động; thấy thế, Đôn Ki-hô-tê liền "Dù cho bọn ngươi có vung nhiều cánh tay hơn cả gã khổng lồ Bri-a-rê-ô các ngươi cũng sắp phải đền tội". Nói xong, lão nhiệt tình thành tâm niệm cầu mong nàng Đuyn-xi-nê-a của mình cứu giúp cho trong lúc nguy nan này; rồi lấy khiên che kín thân, tay lăm lăm ngọn giáo, lão thúc con Rõ-xi-nan-tê phi thẳng tới chiếc cối xay gió gần nhất ở trước mặt, và đâm mũi giáo vào cánh quạt; gió làm cánh quạt quay tít khiến ngọn giáo gãy tan tành, kéo theo cả người và ngựa ngã văng ra xa.

Dẫu sao, đó cũng là hành động của một con người dám hi sinh vì lí tưởng, sẵn sàng chấp nhận một cuộc đấu tranh không cân sức, chỉ vì muốn thực hiện lí tưởng cao đẹp của mình. Nếu độc giả nhỏ tuổi hồn nhiên bật cười trước suy nghĩ ngớ ngẩn và hành động dại dột khi Đôn Ki-hô-tê khi cả người lẫn ngựa đã bị cánh quạt của chiếc cối xay gió văng trúng, ngã lăn ra đất thì người suy nghĩ sâu xa sẽ thấy vừa chu xót vừa thương hại cho chàng hiệp sĩ cao thượng nhưng chiến đấu vì một ảo ảnh quá xa vời.

Xan-chô Pan-xa vội thúc lừa chạy đến cứu, tới nơi thì thấy chủ nằm không cựa quậy. " Giúp tôi với, lạy Chúa!", Xan-chô nói, tôi đã chẳng bảo ngài rằng phải coi chừng cần thận đấy ư, rằng đó chỉ là những chiếc cối xay gió, ai chẳng biết thế, trừ kẻ nào đầu óc cũng quay cuồng như cối xay!". Giám mã Xan-chô nói rất đúng tâm trạng của Đôn Ki-hô-tê lúc này. Nhưng trong tình thế vừa cười vừa khóc ấy, lão vẫn ngoan cố cho rằng việc làm của mình là đúng và vẫn tự lừa dối bằng những lời hoa mỹ hoang đường, bịa đặt: Thôi im đi, anh bạn Xan-chô, ...chuyện chinh chiến thường biến hóa khôn lường chứ không như các chuyện khác; bởi lẽ, ta cho rằng, và đúng là như thế, chính lão pháp sư Phơ-re-xtôntrước đây đã đánh cắp thư phòng và sách vở của ta, bây giờ lại biến những tên khổng lồ kia thành cối xay gió để tước đi của ta niềm vinh quang đánh bại chúng, vì lão thâm thù ta lắm cơ; nhưng rồi các pháp thuật xấu xa của lão cũng sẽ không thể nào đối chọi với thanh kiếm lợi hại cùa ta.

Đến nước này thì giám mã Xan-chô chỉ còn biết lắc đầu và cầu Chúa hết sức phù hộ cho và nâng Đôn Ki-hô-tê dậy, đỡ lão ngồi lại lên lưng con Rô-xi-nan-tê cũng bị toạc nửa vai! Tuy bị trọng thương nhưng Đôn Ki-hô-tê không hề rên rỉ. Tinh thần chịu đựng kiên cường ấy cũng đáng khen nhưng rất tiếc đấy lại là do lão cố bắt chước đúng như các hiệp sĩ giang hồ... trong sách: Ta không kêu đau là vì hiệp giang hồ có bị thương thế nào cũng không được rên rì, dù xổ cả ruột gan ra ngoài.

Tương phản với Đôn Ki-hô-tê là giám mã Xan-chô Pan-xa béo lùn, thực dụng và láu cá. Bác ta nhận làm giám mã cho Đôn Ki-hô-tê với hi vọng sau khi công thành danh toại, ông chủ sẽ cho bác làm thống đốc, cai trị một vài hòn đảo giữa biển khơi. Suốt cuộc phiêu lưu, giám mã đủng đỉnh cưỡi lừa đi theo chủ và lúc nào cũng mang theo bầu rượu cùng cái túi hai ngăn đựng đầy thức ăn ngon.

Đầu óc Xan-chô hoàn toàn tỉnh táo. Khi chủ khẳng định mấy chục chiếc cối xay gió trước mặt là những tên khổng lồ, bác ngạc nhiên hỏi: Những tên khổng lồ nào cơ? Rồi giải thích thật cặn kẽ: Thưa ngài, xuất hiện ở kia chẳng phải là các tên khổng lồ đâu mà chỉ là những cối xay gió, và cái vật trông giống cánh tay là những cánh quạt, khi có gió thổi, chúng sẽ quay tròn làm chuyển động cối đá bên trong. Chủ vẫn khăng khăng muốn đánh nhau, bác ra sức can ngăn. Khi chủ lâm nạn, bác ta vội thúc lừa tới cứu và xót xa vì chủ bị ngã quá đau. Cách xử sự đó chứng tỏ bác ta tử tế và biết thương người. Bên cạnh đó, bác ta là người sống rất thực tế.

Đoạn miêu tả cung cách ăn uống thể hiện khá rõ tính cách ấy: Xan-chô nhắc chủ đã đến giờ ăn. Đôn Ki-hô-tê đáp là lúc này chưa cần ăn, nếu Xan-chô đói thì cứ tự nhiên. Được phép, Xan-chô ngồi lại cho thật thoải mái trên lưng lừa, lôi các thứ ở trong cái túi hai ngăn ra, vừa đi theo chủ vừa ung dung đánh chén, thỉnh thoảng lại tu bầu rượu một cách ngon lành khiến tay chù quán rượu dễ thương nhất ở Ma-la-ga cũng phải phát ghen. Vừa đi vừa chè chén như thế, Xan-chô chẳng còn nhớ gì đến những lời hứa hẹn của chủ và cảm thấy cái nghề đi tìm kiếm chuyện phiêu lưu này dù có nguy hiểm đến đâu cũng chẳng vất vả gì mà lại thoải mái nữa là khác...

Trong khi giám mã Pan-xa ngủ say như chết, Đôn Ki-hô-tê thức trắng suốt đêm, sáng ra lại không cần ăn sáng nữa, tất cả chỉ vì "đã là hiệp sĩ thì phải như thế". Phải có một nghị lực phi thường, một quyết tâm sắt đá mới có thể làm được như thế! Việc ngủ của hai thầy trò cũng được tác giả miêu tả rất đúng với tính cách từng người. Suốt đêm, Đôn Ki-hô-tê không cần ngủ mà thức trắng để suy nghĩ viển vông:... Đêm hôm ấy, hai người ở dưới các vòm cây và Đôn Ki-hô-tê bẻ một cành khô, rút cái mũi sắt ở chiếc cán gãy lắp vào làm thành ngọn giáo. Đôn Ki-hô-tê suốt đêm không ngủ để nghĩ đến nàng Đuyn-xi-nê-a của lão, bắt chước những hiệp sĩ lão từng đọc trong sách thức trắng nhiều đêm ròng ở trong rừng hoặc nơi hoang mạc liên tưởng nhớ tới tình nương...

Ở chương khác, khi thấy một thiếu phụ ngồi trong xe, Đôn Ki-hô-tê tin rằng đó là một nàng công chúa, một người lương thiện bị bọn cướp giam cầm ức hiếp bức hại. Thế là chàng hiệp sĩ xông vào sống mái với hai thầy tu, chẳng cần đếm xỉa đến hậu quả tai hại sẽ đến với bản thân mình.Yêu chính nghĩa, khao khát công lí, sẵn sàng trừ gian diệt ác, đó chính là đặc điểm của tính cách nhân vật Đôn Ki-hô-tê. Chính vì say mê lí tưởng, chàng hiệp sĩ đã kiên trì. Không một phút nào chàng nao lòng, chán nản, cho dù bao lần phải ngã quỵ vì thương tích. Dù bị thương, chàng không hề than vãn nửa lời, chỉ cắn răng cam chịu đau đớn vì: "Đã là người hiệp sĩ thì có bị thương cũng không rên rỉ dù là xổ cả ruột ra ngoài.

Trái lại, Xan-chô Pan-xa thì không thể, bởi vì dạ dày no căng toàn là rượu thịt, bác ngủ một mạch và nếu như chủ không gọi, thì dù ánh nắng chiếu thẳng vào mặt và vô số tiếng chim líu lo đón mừng một ngày mới có lẽ cũng không đủ để đánh thức bác. Vừa ngủ dậy, bác vớ ngay lấy bầu rượu, thấy nó nhẹ hơn tối hôm trước nên buồn rầu vì xem chừng trên quãng đường này khó đào đâu ra rượu ngay để đổ vào cho đầy.

Nhân vật Đôn Ki-hô-tê tuy có nhiều điều đáng trách, nhưng cũng có lắm chỗ đáng yêu. Trong tính cách của nhân vật Đôn Ki-hô-tê tuy có một số điều tốt đẹp như căm ghét áp bức bất công, sẵn sàng xả thân, mong muốn lập lại trật tự xã hội, đem lại công lí cho người nghèo.... Nhưng điều tốt đẹp đó còn xuất phát từ động cơ là vì tình nương Đuyn-xi-nê-a! Gạt bỏ đi những tưởng tượng vớ vẩn, xa rời thực tế, nhược điểm thời đại, giai cấp đã sản sinh ra, thì Đôn Ki-hô-tê đã phản ánh ước mơ của con người thời đại Phục hưng ở Tây Ban Nha thời ấy. Chàng hiệp sĩ xứ Man-tra này đeo đuổi một lí tưởng công bằng và bác ái cao cả, đẹp đẽ, nhưng đã nhầm lẫn kẻ thù và dùng cách thức chiến đấu đã lỗi thời nên chuốc lấy thất bại. Đây cũng là tính cách chung của một hạng người trong xã hội đương thời mà tác giả muốn phê phán. Rõ ràng đấu tranh với sai lấm của bản thân cũng là một cuộc chiến gay go, gian khổ.

Hình tượng Đôn Ki-hô-tê đã sống trên ba trăm năm nay, được biết bao thế hệ yêu mến. Đối chiếu giữa Đôn Ki-hô-tê và Xan-chô Pan-xa về mọi mặt, ta sẽ thấy mục đích của nhà văn là cố tình xây dựng một cặp nhân vật tương phản hoàn toàn. Đôn Ki-hô-tê gầy gò, cao lênh khênh lại cưỡi trên lưng con ngực còm nên trông như càng cao thêm. Xan-chô Pan-xa đã béo lùn lại ngồi trên lưng lừa nên càng lùn tịt. Đôn Ki-hô-tê có khát vọng cao cả, Xan-chô Pan-xa chỉ có ước muốn tầm thường. Đôn Ki-hô-tê khao khát giúp ích cho đời, Xan-chô Pan-xa chỉ nghĩ đến quyền lợi cá nhân. Đôn Ki-hô-tê sống với ảo ảnh và lí tưởng, Xan-chô Pan-xa sống với rượu thịt và thực tế. Đôn Ki-hô-tê dũng cảm, Xan-chô Pan-xa hèn nhát… Đặt cạnh nhau, người này sẽ làm cho tính cách của người kia nổi bật.

Khi nào trên quả đất này còn "những tên khổng lồ hung tợn", còn những người bị ức hiếp, bức hại, giam cầm, thì Đôn Ki-hô-tê còn được yêu mến. Bài thơ "Ai bảo chàng Đôn Ki-hô-tê chết rồi của nhà thơ nữ Liên XôI.U.Lia.Dru- nhi-na đã khẳng định:

Ai bảo chàng Đôn Ki-hô-tê chết rồi,
Chàng đang mở cuộc hành trình mới.

Đôn Ki-hô-tê của Xéc-van-téc (1547 - 1616) là một kiệt tác văn chương của thời đại Phục hưng. Tác phẩm đã ghi lại bao chiến tích của người hùng Đôn Ki-hô-tê mà đỉnh cao là cuộc phiêu lưu đánh nhau với cối xay gió. Sự ngông cuồng của hiệp sĩ Đôn Ki-hô-tê là đỉnh cao của sự mê muội.

Sau trận đánh nhau với bọn lái buôn, vì họ không công nhận công nương Đuyn-xi-nê-a là đẹp nhất trần gian, Đôn Ki-hô-tê bị nện một trận nhừ tử, bị bắt đưa về làng một thời gian, giờ đây lão ta lại ra đi với mộng chiến công. Lần này có thêm quan giám mã Xan-chô Pan-xa theo hầu.

Trận đánh diễn ra vào lúc ban trưa. Từ xa nhìn thấy bốn chục cối xay gió giữa đồng, hiệp sĩ xứ Man-tra reo lên vì vận may đã tới. Quân địch là ba bốn chục tên khổng lồ ghê gớm, mỗi tên có cánh tay dài tới gần hai dặm. Lão quyết tiêu diệt lũ khổng lồ yêu quái này, trước là để thu chiến lợi phẩm mà trở nên giàu sang, sau nữa là để quét sạch lũ xấu xa này khỏi trái đất và để phụng sự Chúa! Mặc dù đã nhìn gà hóa cáo, nhưng mục tiêu chiến đấu của Đôn Ki- hô-tê không kém phần thiêng liêng! Giám mã đã hết lời can ngăn nhưng lão ta bỏ ngoài tai hết.

Lão nạt giám mã: Nếu anh sợ thì hãy lánh ra xa mà cầu kinh…. Với sát khí đằng dằng, lão già hiệp sĩ thét lớn: chớ có chạy trốn, lũ hèn mạt nhát gan kia, bởi duy nhất chỉ có một hiệp sĩ tấn công bọn mi đây. Lão vung giáo, cảnh cáo: Dù cho bọn người có vung nhiều cánh tay hơn cả gã khổng lồ Bri- a-rê-ô các ngươi cũng sắp phải đền tội. Trước khi xung trận, lão ta không quên cầu cứu nàng tình nhân Đuyn xi-nê-a phù hộ cho trong cơn nguy biến này!.

Mê muội và ngông cuồng, lão lấy khiên che kín thân, tay lăm lăm ngọn giáo thúc con Rô-xi-nan-tê phi thẳng tới chiếc cối xay gió gần nhất. Lão dâm thẳng mũi giáo vào cánh quạt cối xay. Tưởng là tên khổng lồ sẽ máu đổ xương tan. Ai ngờ, gió nổi lên, cối xay gió quay tít, ngọn giáo lão hiệp sĩ gãy tan tành. Trên chiến địa cả ngựa và người ngã văng ra xa. Lúc giám mã thúc lừa tới cứu thì đã thấy chủ tướng nằm không cựa quậy.

Cảnh đánh nhau với cối xay gió thật hóm hỉnh, hài hước. Nghệ thuật dựng cảnh và kể chuyện tài tình đã tái hiện một trận đánh thời trung cổ. Ngôn ngữ, cử chỉ, hành động của Đôn Ki-hô-tê cho thấy sự ngông cuồng và mụ mẫm đã lên tới cực độ! Nhà văn Xec-van-tex đã sử dụng thủ pháp đối lập tương phản, phóng đại, trào lộng rất thành công để châm biếm các hiệp sĩ Tây Ban Nha thời Trung cổ đã quá lỗi thời. Đằng sau nụ cười chế giễu là sự hóm hỉnh đề cao tình yêu tự do, công lí, lòng yêu đời… mang tính nhân văn.

"Đôn Ki-hô-tê" là tác phẩm nổi tiếng của nhà văn Xéc-van-téc và của nền văn học Tây Ban Nha. Đoạn trích "Đánh nhau với cối xay gió" là đoạn trích tiêu biểu góp phần làm nổi bật tính cách nhân vật chính: nhân vật Đôn Ki-hô-tê, một con người có lí tưởng tốt đẹp nhưng vì mê muội bởi những tác phẩm tiểu thuyết kiếm hiệp lỗi thời nên hành động mê muội, đáng cười.

Trên đường đi thực hiện những ý định viển vông, hai thầy trò phát hiện thấy ba bốn chục chiếc cối xay gió giữa đồng. Đôn Ki-hô-tê tưởng tượng đó là những tên khổng lồ, và quyết giao chiến. Bỗng lúc đó gió nổi lên, cối xay gió bắt đầu chuyển động và Đôn Ki-hô-tê càng hăng máu xông vào. Giáo gãy, ngựa và người văng ra, Đôn Ki-hô-tê bị đau như trời giáng. Kết cục, hai thầy trò đi về phía cảng La-pi-xê, vì Đôn Ki-hô-tê nghĩ: "con đường này có lắm người qua lại chẳng thể nào không gặp nhiều chuyện phiêu lưu khác nhau".

Đoạn trích này làm hiện lên rất rõ tính cách của Đôn Ki-hô-tê. Sự mê muội do đọc quá nhiều sách kiếm hiệp đã khiến người hiệp sĩ tưởng những chiếc cối xay gió là bọn khổng lồ gian ác, sau đó lại tưởng là phép thuật của pháp sư Phơ-re-xtôn. Vì thế mà, không một chút ngần ngại, lão hiệp sĩ đã lao vào để tiêu trừ cái lũ gian ác ấy. Ước mơ và khát vọng của người hiệp sĩ không phải là không tốt đẹp và dũng cảm nếu đối thủ là quân gian ác thực sự, nhưng nó lại là hành động thật nực cười bởi đối thủ của anh ta lại là... những chiếc cối xay gió.

Tính cách của Đôn Ki-hô-tê còn được thể hiện rõ ở đoạn tiếp theo: lão bị trọng thương những không hề rên rỉ (lão cần phải chứng tỏ mình là một hiệp sĩ giang hồ); lão cũng không quan tâm đến chuyện ăn, chuyện ngủ bởi lão còn đang mơ đến... "tình nương".

Tuy có nhiều khía cạnh tốt đẹp nhưng vì ngấm quá nhiều truyện kiếm hiệp nên Đôn Ki-hô-tê trở thành một nhân vật nực cười, vừa đáng trách lại vừa đáng thương.

Nhà văn Xéc-van-tex là một nhà văn nổi tiếng của đất nước Tây Ban Nha xinh đẹp. Tác giả đã viết lên nhiều tác phẩm văn học lừng lẫy gây được tiếng vang lớn trong diễn đàn văn học quốc tế, có nhiều kiệt tác được độc giả quốc thế nhớ mãi.

Điển hình là cuốn tiểu thuyết Đôn Ki- hô-tê là cuốn tiểu thuyết mà hầu hết các trẻ em trên thế giới đều biết và đón nhận vô cùng háo hức, bởi nó đã khiến người đọc cảm thấy vô cùng thích thú, tạo ra những tiếng cười châm biếm nhưng có ý nghĩa sâu sắc riêng.

Trong đó đoạn trích “Đôn Ki-hô- tê đánh nhau với cối xay gió” được trích trong tiểu thuyết này thể hiện tài năng thiên bẩm của Xéc-van-tex trong việc xây dựng hình tượng nhân vật Đôn Ki-hô- tê vô cùng bất hủ. Cùng với nhân vật Xan- chô-Pan-xa hai cặp nhân vật này đối lập tương phản với nhau về mọi mặt.

Bức tranh chân dung về cặp đôi hoàn hảo này được tác giả Xéc-van-tex tái hiện lại vô cùng rõ nét về hình dáng bên ngoài, hành động, suy nghĩ và ước một, cả cách nhìn nhân sinh quan về cuộc sống vô cùng viển vông khác người cũng được tác giả khắc họa chi tiết rõ nét.

Nhân vật chính của toàn bộ tác phẩm này chính là anh chàng Đôn Ki-hô-tê anh ta xuất thân từ một gia đình quý tộc, có thân hình bên ngoài gầy gò bé nhỏ hốc hác, ao lênh khênh như cây gậy. Anh chàng Đôn Ki – hô- tê này thường khoác lên mình trang phục như những người hiệp sĩ thời trung cổ, anh ta thường cưỡi một con người cũng rất gầy bên hông con ngựa thường đeo một thanh gươm cổ đã cũ kỹ cùng chiếc khiên, cũ rỉ rét lâu ngày.

Anh chàng Đôn Ki-hô-tê này đọc nhiều truyện tiểu thuyết kiếm hiệp nên nhiễm cách sống của các nhân vật trong truyện thường ảo tưởng mình là nhân vật chính. Mình cũng là hiệp sĩ đi khắp nơi chiến đấu với quái vật, với kẻ thù. Trong đoạn trích Đôn Ki-hô-tê đánh nhau với cối sau gió thể hiện việc điên rồ của một người hoang tưởng, khi hắn tưởng tượng những chiếc cối xay gió kia là con quái vật khổng lồ cần phải tiêu diệt.

Đôn Ki-hô-tê thường mơ mộng rằng hắn có thể quét sạch những gì xấu xa ra khỏi trái đất và đánh cho những tên khổng lồ một trận sống mái tơi tả. Một hình tượng do một chàng trai ngốc nghếch tưởng tượng ra, bởi hắn quá mê tiểu thuyết kiếm hiệp và luôn ảo tưởng mình sẽ là một hiệp sĩ cứu nhân độ thế.

Sau cuộc giao chiến ngu ngốc ngớ ngẩn của Đôn Ki-hô-tê và cối xay gió kết quả là chiêc của hắn bị gãy làm đôi, người và ngựa bị văng ra xa. Nhưng Đôn Ki-hô-tê đau đớn không nhúc nhích được con con ngựa tội nghiệp của nhân vật này cũng thảm không kém nó bị chủ nhân mình làm toạc nửa vai toàn thân đau đớn.

Tuy Đôn Ki-hô-tê là một gã ngốc mắc bệnh hoang tưởng nhưng thông qua tư tưởng của hắn chúng ta có thể cảm nhận rằng Đôn Ki-hô-tê là người tốt có tư tưởng nhân đạo, và là người dũng cảm bởi biết kẻ thù của mình là người khổng lồ nhưng hắn vẫn xông pha nhằm tiêu diệt kẻ thù bảo vệ sự bình yên của ngôi làng.

Đôn Ki-hô-tê cũng là người vô cùng chung thủy hắn thích một cô gái có vẻ ngoài thô kệch, to béo xấu xí là Đuyn-xi-nê-a dù không được người con gái này đáp lại nhưng lúc nào hắn cũng cầu nguyện cho nàng được cứu giúp mỗi khi nguy hiểm, mong cho nàng ta bình yên hạnh phúc.Nhân vật Đôn Ki-hô-tê là người ngốc nghếch mắc bệnh hoang tưởng có chút dở hơi ngớ ngẩn nhưng lại là một nhân vật có nội tâm trong sáng lương thiện, có lòng dũng cảm và có một tình yêu chung thủy.

Ngược lại với nhân vật Đôn Ki-hô-tê chính là nhân vật Xan-chô- Pan- xa là một gã nông dân lùn béo, hắn thường cưỡi con lừa làm cho hắn càng lùn, và trông buồn cười hơn bao giờ hết. Hắn rất thực tế và có chút ranh mãnh trong người. Hắn biết Đôn Ki-hô-tê ngớ ngẩn nên hắn thường lợi dụng chàng đi với chàng bởi chàng là quý tộc. Hắn mong muốn Đôn Ki-hô- tê có thể giúp đỡ mình có một cuộc sống tốt đẹp hơn.

Khi Đôn Ki- hô-tê đánh nhau với cối xay gió tưởng đó là kẻ khổng lồ hắn không ngăn cản chàng ta, hắn chờ cho Đôn Ki-hô- tê thua trận rồi chạy ra đỡ ông chủ mình lên ngựa và cười cợt đầu óc của Đôn Ki-hô- tê. Nhà văn Xéc-van-tex đã xây dựng hai nhân vật hoàn hảo nếu ghép Đôn Ki-hô-tê và Xan- chô-Pan-xa lại thì chúng ta được một con người hoàn thiện vừa có sự lương thiện tốt đẹp, hoài bão, anh dũng, vừa có sự thực tế, ranh mãnh biết tiến thoái tới lui đúng lúc.

Qua tác phẩm của mình nhà văn Xéc-van-tex muốn gửi gắm tới người đọc rằng không ai trên đời này hoàn hảo cả.

Chưa có nhân vật nào gây nhiều ấn tượng sâu sắc và lí thú như nhân vật Đôn-ki-hô-tê trong tác phẩm của nhà văn Xéc-van-tét, một người đáng thương nhưng cũng rất đáng chê với những hành động nực cười của mình.

Ki-ha-da, một nhà quí tộc bình thường, thú vui của chàng là đi săn và câu cá. Vậy mà khi chàng đọc những quyển truyện kiếm hiệp chàng đã say mê đọc suốt ngày bỏ cả những thú vui của mình và bán hết ruộng vườn, tài sản mình có để mua truyện kiếm hiệp, nhưng tệ hơn nữa là chàng nghĩ tất cả những điều trong truyện đều có thật và muốn phiêu lưu một chuyến trong thiên hạ. Chàng đã biến cái tên thật của mình thành cái tên 'Đô-ki-hô-tê nhà quí tộc tài ở xứ Man-tra’,biến con ngựa gầy còm của mình thành con tuấn mã và bỏ biết bao nhiêu thời gian để chuẩn bị cho cuộc chu du này.

Chàng ra đi với người giám mã Xa-chô Pan-xa, một người thực tế, gặp may mắn thì ít mà rủi ro thất bại thì nhiều. Buồn cười nhất là cuộc đánh nhau giữa chàng và cối xay gió. Chàng đã tưởng tượng cối xay gió là một tên khổng lồ gian ác và cứ xông vào đánh bất kể lời can thiệp của Xan-chô Phan-xa. Kết quả ra sao chắc các bạn cũng biết đó. Đôn-ki-hô-tê đã chịu một thất bại ê chề đau khổ.

Với những hành động điên rồ, không phải chàng là người đáng ghét, mục đích của chàng là cứu người yếu, diệt kẻ gian tà. Chàng đã kiên nhẫn qua bao cuộc ra đi thất bại nhưng chàng không nản chí, vẫn ra đi để tiếp tục cuộc chu du. Bên cạnh chàng là một giám mã có đầu óc thật thực tế. Chàng đánh nhau vì muốn có ý nghĩ cứu người nhưng không biết hành động của mình đều sai cả.

Để giữ mình đúng là một quí tộc, chàng đã nhịn ăn, rồi không kêu đau khi bị thương. Như vậy chàng cũng là một người đáng thương. Nhưng em nghĩ rằng bất cứ người nào dù có mục đích tốt đẹp đi chăng nữa nhưng với đầu óc điên rồ thì cũng chẳng làm được gì cả.

Qua tác phẩm, em đã rút ra một bài học từ nhân vật đã gây nhiều tranh cãi này. Không nên đọc những cuốn truyện nhảm nhí và đừng quá say mê đến nỗi lại tưởng tượng chuyện đó là có thật. Đôn-ki-hô-tê đã phí tuổi thanh xuân của mình cho những hành động nực cười. Nhưng may thay đến lúc chết chàng đã nhận thấy hậu quả của việc làm này. Đôn-ki-hô-tê đã phải trả giá.

Vào thế kỉ thứ 16, ở Tây Ban Nha lưu truyền những truyện hoang đường, phi lí về các hiệp sĩ. Đôn-ki-hô-tê phỏng theo câu chuyện của một nhà quý tộc nghèo tên là Quesada, say mê những truyện này đến độ cuồng si, có bao nhiêu tiền đều bỏ ra mua truyện hết.

Đầu óc chàng ta lúc nào cũng đầy ắp những ý tưởng về sự mê hoặc, gây gổ, choảng nhau, thách đâu, thương vong, oán trách, tình tứ, dằn vặt, mơ ước thành những người khổng lồ, có những người khổng lồ, có những lâu đài tráng lệ và những cuộc giải cứu hào hùng cho các thiếu nữ xinh đẹp bị bắt cóc. Tất cả những hành động can trường ấy tuy chỉ có trong tưởng tượng, nhưng đối với chàng ta hoàn toàn là sự thật. Dưới con mắt của chàng, mỗi chủ quán rượu là một vị đại thần, mỗi người cưỡi ngựa là một hiệp sĩ!

Đây là cơ sở ban đầu để hình thành truyện Đôn-ki-hô-tê và đoạn ‘Đánh nhau với cối xay gió’ là điển hình cho tính ngông cuồng của Đôn-ki-hô-tê. Qua những diễn biến của đoạn trích ‘Đánh nhau với cối xay gió’, có thể chia làm ba phần: Đôn-ki-hô-tê tưởng cối xay gió là những tên khổng lồ… lao vào việc giao tranh gay go quyết liệt với cối xay gió. Nhà ‘hiệp sĩ’ bị cối xay gió quật ngã như trời giáng. Sau khi đánh nhau với cối xay gió, hai thầy trò đàm luận… Đôn-ki-hô- tê nghĩ đến người yêu cũng đủ no rồi.

Sự tương phản giữa hai thầy trò Đôn-ki-hô-tê và Xan-chô Pan-xa tạo nên một bức tranh hài hước, nhưng lại bổ sung cho nhau về tính cách và quan niệm sống. Trước hết là sự tương phản về hình thức: Một người dòng dõi quý tộc, cao, gầy, cưỡi con ngựa còm nhom, mặc chiếc áo giáp cũ kĩ, tay lăm lăm ngọn giáo. Còn một người gốc là nông dân, béo lùn, cưỡi con lừa, đeo trên mình những thức ăn uống. về tính cách thì sự tương phản khiến sự khác biệt càng rõ: Một người thì sống bằng tưởng tượng, tưởng cối xay gió là tên khổng lồ, bị cối xay gió quật cho một trận nên thân, nhưng không rên la, vì đời hiệp sĩ dù có bị ‘sổ ruột ra ngoài’ cũng không hề chi!

Ông ta không ham ăn uống và thức suốt đêm để nghĩ đến người tình! Còn một người thì sống rất thực tế, nhìn cối xay gió là cối xay gió, bị một cái gai đâm có thể kêu đau ngay. Anh ta luôn nghĩ đến ăn uống, rất thoải mái khi ngồi ăn trên mình con lừa và ngủ một mạch từ tối đến sáng không nghĩ gì cả, có chăng là hơi buồn vì bầu nượu bị vơi đi. về quan niệm sống và hành động: Một người thì sống có lí tưởng, hoài bão lớn, cứu khổ phò nguy, trừ ác, hiên ngang, gan dạ, chấp nhận gian nguy, hành động theo đúng bài bản, sách vở của người hiệp sĩ, nhưng điên rồ, hoang tưởng.

Còn một người thì tỉnh táo, tự nhiên thoải mái, suy nghĩ sáng suốt, thiết thực nhưng lại nhát sợ, tránh nguy hiểm, đau đớn, thiển cận và vụ lợi. Nói rằng sự tương phản bề ngoài có vẻ đối lập với nhau, nhưng lại bổ sung cho nhau, vì tách riêng ra mỗi tính cách đều phiến diện, lệch lạc hoặc cực đoan thoái quá, không thể tồn tại trước những thử thách lớn.

Nếu đi với nhau, hai tính cách sẽ bổ sung cho nhau, hạn chế được nhược * điểm, phát huy được tru điểm, trở thành sự toàn vẹn của con người trong suy nghĩ và hành động. Vì vậy mà hai người sống với nhau rất hoà thuận, khắng khít, luôn bên nhau suốt những chặng đường gian khổ.