Một trong những yếu tố quan trọng để hình thành nhân cách con người là môi trường sống. Bởi thế nhân dân ta đã có câu “Gần mực thì đen, gần đèn thì rạng”. Nhưng yếu tố con người còn quan trọng hơn cả môi trường sống. Bởi con người tốt hay xấu phụ thuộc rất nhiều vào bản lĩnh của chính con người đó. Vì thế gần mực chưa chắc đã đen, gần đèn chưa chắc đã rạng.

“Gần mực thì đen, gần đèn thì rạng”. Quả đúng như vậy, thường xuyên sử dụng bút mực, bị mực dây ra tay là điều khó tránh khỏi. Ngồi gần đèn, được đèn chiếu vào đương nhiên sẽ sáng sủa. Cũng như con người, nếu sống trong môi trường tốt sẽ dễ thành người tốt, còn sống trong môi trường xấu sẽ dễ thành kẻ xấu.

“Gần mực thì đen”, Chí Phèo trong truyện của nhà văn Nam Cao, vốn là anh nông dân hiền lành, chất phác bỗng nhiên bị nghi ngờ có tội, phải đi ở tù. Sau bao năm, trở về quê cũ, Chí Phèo thay đổi hẳn. Hắn đã trở thành con quỷ dữ ở làng Vũ Đại. Chính nhà tù của xã hội thực dân phong kiến đen tối, khắc nghiệt đã đày đọa cuộc sống con người, làm thay đổi con người như thế. Ngược lại, “gần đèn thì rạng”, câu chuyện Mẹ hiền dạy con là minh chứng rõ nét nhất. Mạnh Tử khi còn bé được sống gần trường học nên biết lỗ phép, biết chăm chỉ học hành. Giả sử người mẹ của Mạnh Tử cho cậu bé sống gần chợ hay nghĩa địa thì chưa chắc sau này Mạnh Tử đã trở thành bậc đại hiền của Trung Quốc.

Nhưng cùng có lúc gần mực chưa chắc đã đen, bởi lúc đó ta cẩn thận. Lại có khi, gần đèn chưa chắc đã rạng, bởi ta cố tình ngồi khuất. Bởi vậy, phẩm chất của con người nằm ở chính bản lĩnh con người ấy. Sống trong môi trường xấu mà biết giữ mình thì cũng như viên ngọc quý sáng ngời giữa đêm đen. Còn sống trong môi trường tốt mà không chịu thường xuyên tu dưỡng thì cũng chỉ như những thanh thép, để lâu ngày không tôi luyện sẽ han gỉ, trở thành vật vô dụng.

Trong kháng chiến chống giặc ngoại xâm, có những chiến sĩ tình báo luôn hoạt động thầm lặng. Chiến trường của họ không đầy bom rơi lửa đạn nhưng cũng thật cam go, khắc nghiệt, sống giữa sự xa hoa, những lời lẽ tán đương cùa quân địch, liệu họ có phản bội Tổ quốc? Làm thế nào để bên ngoài vỏ bọc lính ngụy bên trong họ vẫn giữ vững phẩm chất anh bộ đội Cụ Hồ? Sống quanh những lời xì xầm bị coi là Việt gian, liệu họ có dũng cảm tiếp tục công việc ấy, đòi hỏi người chiến sĩ tinh báo không chỉ cần hộ óc nhanh mà còn cần một bản lĩnh vững vàng đế tự chiến đấu với bản thân.

Trong văn học, ta thấy điều này thể hiện rất rõ. ở truyện Những người khốn khổ(Victo Huygi), những con người dù có khổ sở về vật chất nhưng trong tâm hồn họ vẫn luôn itàn đầy ánh sáng của sự sống, của niềm lạc quan, yêu đời. Chú bé Ga-vơ-rốt dù rất nghèo, thậm chí còn phải ngủ trong bụng voi ở công viên, nhưng cậu bé luôn vui vẻ. Chú bé đã dũng cảm chống lại kẻ địch. Hình ảnh và tâm hồn cao thượng của chú sẽ luôn sống mãi trong lòng các thế hệ bạn đọc.

Cô bé Cô-dét dù sống trong tầng lớp dưới đáy xã hội Pháp nhưng tâm hồn cô luôn tr trẻo. Chú bé Rê-mi (Không gia đình) dù chưa tìm được cha mẹ, phải sống ngoài xã hội nhưng không bị nhiễm thổi xấu ở đời. Và trong đôi mắt của Rê-mi luôn thấy sự tràn ngập niềm yêu thương. Ngược lại, thật đáng buồn khi ngày nay có một số bạn trẻ sống trong những gia đình khá giả, nề nếp, được đi học nhưng lại nhiễm tộ nạn, trở nên hư hỏng.

Tóm lại, câu tục ngữ “Gần mực thì đen, gần đèn thì rạng” đã giúp la thấy rằng môi trường sống có ảnh hưởng không nhỏ đến mỗi con người. Nhưng dù môi trường không lốt nếu có bản lĩnh thì ta vẫn như đóa sen thơm ngát: “Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn”.

Kinh nghiệm là khối tri thức được con người rút ra và tổng hợp lại từ những điều đúng đắn đã xảy ra. Các kinh nghiệm trong cuộc sống hữu ích và đáng quý đó của cha ông ta được lưu truyền thông qua văn học một cách tinh tế và rất đặc sắc, điển hình là những câu tục ngữ có vần điệu dễ nghe dễ hiểu. Ví như khi răn dạy thế hệ sau về việc môi trường sống có ảnh hưởng đến bản thân mỗi người như thế nào, người xưa đã có câu: "Gần mực thì đen, gần đèn thì rạng." Tuy nhiên, một số người lại có ý kiến cho rằng: "Gần mực chưa chắc đã đen, gần đèn chưa chắc đã rạng" . Phải chăng ý kiến trên đang đi ngược với lời răn của ông cha ta?

Đối với người Việt Nam ta, những câu tục ngữ thường đúc kết nhiều kinh nghiệm của cuộc sống và mang ý nghĩa giáo dục, sử dụng rộng rãi và trở thành những quy tắc trong ứng xử. Tục ngữ gần gũi và giản dị bởi những hình ảnh được dân gian sử dụng trong các câu, chẳng hạn hình ảnh quen thuộc với chúng ta như "quả" và "cây" trong câu: "Ăn quả nhớ kẻ trồng cây" và được lưu lại ngàn đời bởi tính đúng đắn.

Trong câu: "Gần mực thì đen, gần đèn thì rạng", có những hình ảnh nổi bật đối lập nhau là: "mực, đèn" và các tính từ tương phản "đen, rạng" làm cho câu trở nên đối xứng cả về hình ảnh và ngữ nghĩa. Khi xưa, người Việt chúng ta ưa chuộng màu mực đen để viết bút lông, bút dạ cho đẹp và bóng. Nên nói đến mực là người ta liên tưởng ngay đến màu đen tuyền. Khi sử dụng mực, người dùng cần bơm mực hay chấm mực mỗi khi mực khô hay hết mực; vậy nên khó tránh khỏi hiện tượng mực bám vào tay hay bám vào trang phục. Nên câu nói " Gần mực thì đen" ý rằng sử dụng mực khi viết ắt sẽ có lúc tay bị lấm lem.

Đèn là đồ vật để soi sáng trong bóng tối, dù là thời xưa người ta sử dụng công cụ có tác dụng thắp sáng là chiếc đèn dầu hay thời hiện đại sử dụng chiếc đèn điện thì khi nhắc đến đèn, người ta sẽ nghĩ ngay đến ánh sáng. Khi ở gần đèn, người ta được soi rọi và bởi vậy sẽ học tập hoặc làm việc dễ dàng, thuận tiện như đứng dưới ánh sáng tự nhiên của mặt trời. Từ sự đối lập giữa hình ảnh mực và đèn, người xưa muốn khuyên chúng ta trong cuộc sống cần biết chọn chốn để chơi, chọn nơi, chọn người để mình học tập. Cốt là để bản thân học được những cái hay, cái tốt từ những người khác và từ môi trường sống.

Nếu ở những nơi tốt đẹp, lành mạnh sẽ giúp con người có những thói quen lành mạnh, sống có trách nhiệm và hướng thiện hơn. Một người bạn được coi là bạn tốt khi biết giúp đỡ bạn mình phấn đấu và tiến bộ trong học tập, công việc và cuộc sống. Bên cạnh đó, câu tục ngữ còn răn dạy nên tránh môi trường xấu và những người xấu để không bị lây nhiễm các điều xấu cho bản thân. Từ đó, câu tục ngữ vẫn luôn mang ý nghĩ giáo dục cao đối với bao lứa tuổi và thời đại.

Vậy ý kiến: "Gần mực chưa chắc đã đen, gần đèn chưa chắc đã rạng" phải chăng là sai lầm? Khi xét trong thực tế, ý trên cũng có phần đúng đắn. Trong tự nhiên, cây dù xanh tốt, hoa dù rực rỡ đến mức nào chăng nữa cũng mọc lên từ đất nâu, ngay cả loài hoa cao quý như hoa sen cũng mọc lên từ bùn đất. Nhờ có bùn, hoa mới nở, lá mới xanh và có những hạt sen thơm kết tinh những tinh hoa của đất trời. Nhờ có đất nâu, cây mới sống tốt và phát triển cho hoa thơm, trái ngọt và cả bóng mát cho con người.

Trong thực tế cuộc sống, có rất nhiều người tài giỏi gặt hái được nhiều điều thành công dù họ đã từng sinh ra và lớn lên trong hoàn cảnh khó khăn túng thiếu. Người được coi là "nữ hoàng truyền thông" đồng thời là tỉ phú người Mỹ gốc Phi - Oprah Winfrey đã từng sống trong cảnh tù đày của tâm hồn khi bà bị lạm dụng khi mới lên 9, mang thai ở tuổi 14 và chứng kiến cái chết của con mình ngay sau khi con bà ra đời.

Tuy nhiên, cũng từ những bất hạnh đó và cũng một phần ảnh hưởng bởi sự giáo dục khắt khe từ người cha đã tạo nên một Oprah Winfrey mạnh mẽ, kiên cường và đạt được liên tiếp các thành công, trở thành người đứng đầu giới truyền thông như hiện nay. Đó chẳng phải "gần đèn chưa chắc đã đen" như cha ông ta đã nói hay sao? Hay như tác giả J.K.Rowling - người đã tạo nên cậu bé phù thủy Harry Potter chinh phục biết bao độc giả trên khắp thế giới - là người mẹ đơn thân, trước khi nổi tiếng bà cũng đã phải chịu nhiều đau khổ trước cái chết của mẹ và sự đổ vỡ trong hôn nhân, bên cạnh đó Rowling cũng luôn phải chiến đấu với cuộc chiến nghèo túng giữa ngôi nhà thuê chật chội. Cảnh nghèo khổ cuốn lấy người phụ nữ đó trong thời gian trước ngưỡng cửa đưa bà trở thành một trong những người giàu có nhất thế giới bằng nghề viết văn.

Hai anh em cầu thủ Bùi Tiến Dũng - Bùi Tiến Dụng trong những năm tháng nghèo khó đã phải thu lượm và bán từng chiếc vỏ chai nhựa để mua bóng và thỏa mãn niềm đam mê, cho đến nay cả hai anh đã trở thành gương mặt nổi tiếng trong làng bóng đá của Việt Nam. Bên cạnh những tấm gương biết vượt lên hoàn cảnh lại có những "mầm cây" vì sợ hãi những điều sẽ xảy tới đã chấp nhận nằm trong đất mãi mãi. Có những con người sống bê tha đổ lỗi cho hoàn cảnh mà sống qua ngày chẳng khác nào mầm cây ngọn cỏ hay sống trong điều kiện sống tốt nhưng ăn chơi, đua đòi nghiện ngập rồi trở nên tha hóa, biến chất, thật đáng chê trách phê phán.

Martin Luther King - nhà hoạt động dân quyền đoạt Giải Nobel Hoà bình năm 1964 đã từng nói: "Bạn không thể điều khiển hướng gió, chỉ có thể điều khiển cánh buồm." Trong cuộc sống, ta không thể biết trước những điều sẽ xảy đến với mình, càng không thể ngăn nó không xảy đến, điều quan trọng hơn cả là cách ứng xử của bạn với điều đó. Nếu bạn sống trong một môi trường không tốt, bạn có thể hòa nhập nhưng không được đánh mất đi bản thân mình. Nếu bạn có một người bạn không tốt, cách tốt hơn cách rời xa họ là để họ thấy những điều tốt đẹp luôn tồn tại, để từ đó đem đến cho họ niềm tin vào bản thân; để lòng tốt của bạn lan tỏa và bạn sẽ thành ánh đèn thắp sáng mỗi trái tim của người khác.

Cuộc sống đa dạng sắc màu và dáng vẻ luôn đem đến cho con người bài học và kinh nghiệm sâu sắc. Chỉ cần ta tin bản thân và luôn sống hướng thiện, yêu thương muôn vật muôn loài và người khác thì khi ấy hoàn cảnh sống hay môi trường sẽ trở thành đòn bẩy giúp ta được tỏa sáng. Vậy nên câu nói: "Gần mực chưa chắc đã đen, gần đèn chưa chắc đã rạng" là ý kiến đúng đắn, nhắc nhở con người thức tỉnh bản thân, từ đó, giúp con người sống trách nhiệm hơn và có ích hơn.

Câu chuyện Mẹ Mạnh Tử dạy con hẳn là câu chuyện sâu sắc về tầm quan trọng của môi trường sống có tác động mạnh mẽ đến việc hình thành cũng như phát triển nhân cách của thế hệ trẻ. Truyện kể này nhắc nhớ ta đến câu tục ngữ quen thuộc của ông cha ta "Gần mực thì đen, gần đèn thì rạng", tuy nhiên trong thực tế có một số trường hợp "Gần mực chưa chắc đã đen, gần đèn chưa chắc đã rạng". Vậy bạn nghĩ sao về ý kiến này?

Trước hết, chúng ta cần hiểu thế nào là "Gần mực thì đen, gần đèn thì rạng"? Với câu tục ngữ này, ông cha ta đã mượn hai hình ảnh mang ý nghĩa tương phản nhau, nếu như mực thường là chất lỏng màu đen, người xưa thường sử dụng mực Tàu đen để viết chữ hay vẽ tranh, nếu sử dụng không khéo léo sẽ bị mực dây vào tay hay quần áo thường rất bẩn. Hình ảnh mực còn là hình ảnh ẩn dụ, mang ý nghĩa tượng trưng cho những điều xấu xa, đen tối, những cám dỗ bên ngoài mà con người rất dễ mắc phải.

"Gần mực thì đen" có nghĩa khi ở trong môi trường xấu, tiếp xúc với những con người không tốt, chúng ta rất dễ bị lây nhiễm những thói quen xấu và dễ dàng bị sa ngã, đi theo con đường tội lỗi. Còn khi nhắc đến "đèn" - một vật dụng chiếu sáng vào ban đêm, giúp nhìn rõ mọi vật khi không có ánh sáng tự nhiên của mặt trời, người ta thường nghĩ ngay đến ánh sáng, những gì đẹp đẽ nhất. "Gần đèn thì rạng" nghĩa là khi sống trong môi trường tốt đẹp, lành mạnh, được tiếp xúc với những con người tốt, chúng ta sẽ trở nên tốt đẹp hơn, học hỏi được những điều hay lẽ phải.

Tuy nhiên, trong thực tế cuộc sống đã chứng minh rằng trong một số trường hợp, "Gần mực chưa chắc đã đen, gần đèn chưa chắc đã sáng". Câu tục ngữ này đã khẳng định tùy thuộc vào từng tình huống, con người dù có gần đèn - sống trong môi trường lành mạnh, tốt đẹp, thậm chí sống trong điều kiện vô cùng đầy đủ nhưng không có bản lĩnh vững vàng, sẽ rất dễ bị cám dỗ, sa vào những thói xấu; có những kẻ chỉ thích hưởng thụ, hèn nhát, nhụt chí không biết vượt lên hoàn cảnh. Ngược lại, có những người sống trong hoàn cảnh khó khăn "gần mực" nhưng với bản lĩnh vững vàng đã tự mình vượt lên mọi thử thách để sống một cuộc đời có ý nghĩa. Đó là Nick Vuijic, cả thế giới đều cảm phục bởi tài năng và ý chí, nghị lực phi thường của anh.

Là một người khi sinh ra không may mắn gặp phải chứng bệnh rối loạn bẩm sinh khiến anh không có tay và chân, điều này khiến anh suy sụp tinh thần và đã có ý định tự tử nhiều lần, những tưởng rằng cuộc đời của anh sẽ chìm vào trong bóng tối. Nhưng nhờ tình yêu thương của cha mẹ và những nỗ lực không ngừng nghỉ, bản lĩnh phi thường của bản thân, anh đã thoát khỏi những mặc cảm đè nén đó để vươn lên trở thành một người sống có ý nghĩa và diễn giả truyền cảm hứng sống cho biết bao con người trên khắp thế giới. Đó chẳng phải là "gần mực chưa chắc đã đen" hay sao?

Hay như vận động viên người khuyết tật Lê Văn Công của Việt Nam, người đã từng phá nhiều kỉ lục thế giới trong bộ môn cử tạ để mang lại vinh quang cho đất nước. Anh sinh ra đã mắc bệnh teo chân, đã phải trải qua rất nhiều công việc vất vả để mưu sinh trước khi đến với con đường vận động viên chuyên nghiệp; bỏ qua những mặc cảm về bản thân và bằng ý chí, nghị lực phi thường cùng với sự nỗ lực không ngừng nghỉ, anh xứng đáng là tấm gương sáng cho chúng ta học tập và noi theo. Đó còn là những đứa trẻ mồ côi, có hoàn cảnh khó khăn nhưng luôn nỗ lực cố gắng hết sức mình trở thành những bậc tài danh, trở thành những công dân có ích, đóng góp tích cực cho gia đình và xã hội. Quả đúng là khi con người bị đẩy đến bi kịch, những đen tối của cuộc đời, chỉ có bản lĩnh và ý chí con người mới giúp con người thoát khỏi vũng bùn lầy đó để vươn lên tỏa sáng.

Để làm được những điều kì diệu, phi thường như Nick Vuijic, như vận động viên Lê Văn Công... và hàng trăm, hàng ngàn những tấm gương vượt khó khác không gì khác chính là do họ có bản lĩnh vững vàng, ý chí và nghị lực vươn lên khắc phục mọi khó khăn để tự mình gặt hái thành công. Như vậy, ý kiến "Gần mực chưa chắc đã đen, gần đèn chưa chắc đã rạng" có phần phù hợp trong một số trường hợp thực tế của cuộc sống hiện nay, qua đây cũng giúp chúng ta có những nhận thức sâu sắc hơn về tầm quan trọng của môi trường đối với sự hình thành và phát triển nhân cách của mỗi người, tuy nhiên bản lĩnh của mỗi người là yếu tố quan trọng hơn cả để có thể vượt qua mọi khó khăn, thử thách trong cuộc sống dù là trong điều kiện và môi trường sống nào. Với những người sống trong những gia đình có điều kiện vật chất đầy đủ, thuận lợi lại càng cần khẳng định giá trị của bản thân và giữ vững phẩm chất tốt đẹp của bản thân, không ỷ lại vào người khác.

Như vậy, câu tục ngữ "Gần mực thì đen, gần đèn thì rạng" đã không còn được áp dụng rộng rãi trong mọi trường hợp trong đời sống hiện nay bởi có những trường hợp "Gần mực chưa chắc đã đen, gần đèn chưa chắc đã rạng" . Vậy nên mỗi người cần có nhận thức sâu sắc về hoàn cảnh sống và thường xuyên tu dưỡng đạo đức, rèn luyện bản thân mình bằng những hành động tốt đẹp để xây dựng cuộc sống ngày một văn minh, hiện đại hơn.

Trong cuộc sống này để hình thành nên nhân cách con người ngoài yếu tố nền tảng giáo dục thì môi trường sống đóng vai trò vô cùng quan trọng. Chẳng vì thế mà dân gian ta xưa kia đã lưu truyền câu nói “Gần mực thì đen gần đèn thì rạng”. Thế nhưng dù ở trong bất cứ một hoàn cảnh nào thì yếu tố bản lĩnh con người quan trọng hơn hết thảy. Nó có thể vượt qua mọi hoàn cảnh và thử thách. Chính vì thế bên cạnh những ý kiến đồng tình với câu ca dao kia cũng có những bạn cho rằng “Gần mực chưa chắc đã đen gần đèn chưa chắc đã rạng”.

Gần mực thì đen gần đèn thì rạng câu nói này đã được các cụ tổng kết từ xa xưa và tất nhiên nó cũng mang hai lớp nghĩa khác nhau. Về nghĩa đen thì như bạn cũng đã biết rồi đấy, xa xưa khi khoa học chưa phát triển con người phải sử dụng chủ yếu là một loại mực tàu để viết chữ. Mài mực từ khổi than đen sau đó cho vào nước và dùng viết chữ và tất nhiên khi đã dùng mực thì không tránh khỏi việc mực dây ra tay và làm bẩn. Gần đèn thì bao giờ bạn cũng nhận được nguồn sáng tốt nhất và sáng sủa nhất, đây là một quy luật tất yếu rồi.

Song bên cạnh nghĩa đen đó thì câu nói còn mang một hàm ý ẩn dụ bên trong đó là lời khuyên nhủ con người chúng ta trong bất cứ hoàn cảnh nào cũng nên tránh xa nhưng cái xấu vì nó rất dễ lây lan và hãy học tập, noi theo cái tốt để hoàn thiện bản thân mình hơn.

Điều này không sai thậm chí có thể nói là một chân lí. Theo nhiều nhà khoa học thì bản thân mỗi con người chúng ta từ trong bản năng có phản ứng dây chuyền. Tức là bạn rất dễ bị tác động bởi những thứ xung quanh kể cả tốt hay xấu. Song cái xấu thì bao giờ cũng nhanh và nguy hiểm hơn rất nhiều. Để học một thói quen tốt bạn có thể mất một tháng, một năm thậm chí là một đời người thế nhưng cái xấu thì nhanh lắm chỉ một giây phút thôi là bạn đã sa chân vào nó rồi. Bạn có biết vì sao một con người như Chí Phèo lại trở thành một con quỷ dữ của làng Vũ Đại không? Khi mà ngày xưa hắn là một mẫu người lí tưởng khiến bao nhiêu người mơ ước? Một anh canh điền lực lưỡng, thật thà thế nhưng sau khi vào tù thực dân môi trường đã nhào nặn hắn trở thành một kẻ “chó cùng bứt rậu” tha hóa, biến chất một cách không ngờ.

Hay cả thầy Mạnh Tử một trong những bậc đại hiền của Trung Quốc. Ngay từ bé ông đã được mẹ cho sống gần trường học để học phép tắc, và cần mẫn. Nhưng nếu thay vì chuyển đến trường học mẹ ông để ông ở gần nghĩa địa hay chợ búa thì không biết cuộc đời ông sau này sẽ thế nào? Thế mới thấy môi trường sống ảnh hưởng vô cùng lớn đến nhân cách sống cũng như tính cách của con người.

Hàng ngày bạn vẫn còn nghe bố mẹ nhắc nhở chọn bạn mà chơi. Bởi vì sợ bạn sẽ nhanh chóng học tập những cái xấu từ những đứa bạn hư. Điều đó cũng đúng. Bởi lẽ xấu thì nhanh chứ học được điều tốt không phải chuyện dễ dàng gì. Tuy nhiên nói đi phải nói lại, bên cạnh những con người đang bị tác động và nhào nặn bởi hoàn cảnh cũng còn rất nhiều những tấm gương sáng để cho chúng ta học tập. Quay trở lại với câu tục ngữ trên bạn có bao giờ chắc chắn người ngồi gần đèn luôn luôn rạng không? Có bao giờ nghĩ đến trường hợp có người ngồi khuất ánh đèn hay không?

Chưa kể trên thực tế cũng có rất nhiều con người sống vượt lên hoàn cảnh và trở thành những tấm gương sáng cho bao người học tập. Ai cũng biết môi trường sống quan trọng thế nhưng điều quan trọng nhất đó chính là phẩm chất và bản lĩnh con người. Nếu họ biết nhận thức cái gì tốt cái gì xấu, biết vươn lên hoàn cảnh thì dù khó khăn đến đâu cũng không thể khiến họ lùi bước và thui chột được.

Một minh chứng vô cùng điển hình đó là hình ảnh những chiến sĩ bộ đội Cụ Hồ kiên cường chống trong kháng chiến. Những con người đã chấp nhận hi sinh trà trộn vào lực lượng địch để làm Việt gian. Chúng ta đặt câu hỏi vì sao sống trong một môi trường như vậy mà họ vẫn vẹn nguyên phẩm chất anh bộ đội Cụ Hồ, vẫn kiên trung sắt son với lời thề Tổ Quốc? Rồi hiện nay có những đứa trẻ mặc dù sống trong hoàn cảnh nghèo khó mà vẫn quyết tâm học tập để thành người có ích cho xã hội? Đó có phải do hoàn cảnh hay không? Hay chính hoàn cảnh đã thúc đẩy họ đến với thành công một cách nhanh chóng hơn?

Dù có trong bất kì hoàn cảnh môi trường nào thì điều quan trọng nhất đối với một con người không phải đến từ môi trường. Nó chỉ là một yếu tố tác động trong rất nhiều những yếu tố khác. Điều quan trọng nhất đó chính là bản lĩnh con người. Chỉ cần bạn là người có ý chí, có bản lĩnh vững vàng thì không bao giờ bạn đánh mất mình dù có ở bất cứ hoàn cảnh nghiệt ngã nào.

Từ xa xưa ông cha ta đã có câu “Gần mực thì đen, gần đèn thì rạng”, cho đến ngày nay câu tục ngữ vẫn phát huy giá trị và sự đúng đắn của nó trong thực tế. Mặc dù vậy, có một số ý kiến lại cho rằng “Gần mực chưa chắc đã đen, gần đèn chưa chắc đã rạng”. Chúng ta cần làm sáng tỏ những ý kiến về câu tục ngữ này để nhìn nhận thật rõ ràng.

Đầu tiên chúng ta hãy tìm hiểu ý nghĩa của câu tục ngữ, cũng như bao câu câu tục ngữ mà ông cha ta để lại, câu tục ngữ này cũng có hai nghĩa, đó là nghĩa thực và nghĩa bóng. Nghĩa thực chính là muốn nói đến việc tiếp xúc với mực đen thì chân tay và cả quần áo của ta đều rất dễ bị lấm bẩn nhem nhuốc cùng với màu mực, và khi ta ngồi cạnh ngọn đèn đang sáng ta sẽ nhận được một phần ánh sáng của ngọn đèn đó. Nghĩa bóng của câu ý muốn nói nếu trong cuộc sống chúng ta luôn gần gũi và tiếp xúc với con người xấu và môi trường xấu ta sẽ rất dễ bị lây nhiễm những điều xấu.

Ngược lại nếu chúng ta biết chọn một môi trường tốt, lành mạnh và gần những người tốt đẹp ta sẽ học tập và có được những điều tốt đẹp. Ý nghĩa của câu tục ngữ rất rõ ràng, những phán xét ngược lại hay nghi ngờ chỉ là chưa nhìn nhận thật thấu đáo. Có những người bạn cho rằng cứ gần gũi và ở gần người xấu nhưng nhất định không làm theo thì làm sao mà xấu theo được, còn tiếp xúc với người tốt nhưng chẳng thích học theo thì làm sao để “ rạng” lên đây.

Đó là một cách nghĩ hết sức chủ quan, thực tế trong xã hội, một số thanh niên giao lưu chơi bời với những đối tượng mắc các tệ nạn xã hôi như trộm cắp, ma túy, thì chỉ một thời gian ngắn cũng sẽ trở thành những đối tượng trộm cắp và “ tù binh” của ma túy. Trong tác phẩm “Chí phèo” của Nam Cao chúng ta cũng thấy rất rõ sự ảnh hưởng của môi trường và những người xung quanh đến nhân cách của một con người, Chí Phèo vốn là nông dân rất hiền lành nhưng khi anh bị ném vào tù , tiếp xúc với bọn lưu manh, sống trong môi trường thù hận và tàn bạo, kết quả anh đã trở thành con quỷ dữ của làng Vũ Đại.

Anh không chỉ tàn đời mà còn làm hại cả nhưng gia đình lương thiện khác, khiến bao cơ nghiệp tan nát và bao nhiêu nước mắt cùng với máu đổ xuống. Trên các phương tiện truyền thông ta cũng thấy có rất nhiều đối tượng nghiện ma túy được gia dình và xã hội tạo điều kiện cho cai nhưng rồi lại “ ngựa quen đường cũ” trở về con đường hút hít. Liệu chúng ta có đủ bản lĩnh vững vàng để gần kẻ xấu nhưng nhất quyết không lây nhiễm cái xấu hay không. Còn tất nhiên gần “ đèn” dù ít dù nhiều ta vẫn nhận được ánh sáng của nó, chỉ là các bạn không muốn nhận hoặc kiêu căng tự ái, cố tình không học theo cái tốt.

Tóm lại, chúng ta phải khẳng định rằng ý nghĩa của câu tục ngữ “ Gần mực thì đen, gần đèn thì rạng” là hoàn toàn đúng, câu tục ngữ là một lời răn dạy hết sức đúng đắn, đây là một bài học trong cuộc sống mà ai cũng phải ghi nhớ, lấy đó làm kim chỉ nam cho việc lựa chọn những người bạn, tấm gương và môi trường học tập, sinh hoạt của mình.

Dân gian ta có câu tục ngữ “Gần mực thì đen, gần đèn thì rạng”. Tôi thấy câu tục ngữ này rất đúng với thực tế cuộc sống. Tuy nhiên, trong lớp tôi lại có một vài ý kiến cho rằng: “Gần mực chưa chắc đã đen, gần đèn chưa chắc đã rạng” nên tôi thấy cần phải viết bài này để tranh luận cùng các bạn đó.

Trước hết tôi xin làm sáng tỏ ý kiến của câu tục ngữ này. Câu này có hai nghĩa. Nghĩa đen là nếu ta tiếp xúc với loại mực có màu đen dùng để viết chữ Hán ngày xưa, thì tay ta, quần áo của ta rất dễ bị giây vết mực đen; còn nếu ta gần một ngọn đèn đã được thắp sáng lên thì ta sẽ nhận được một phần ánh sáng của đèn. Nghĩa bóng của câu là: Trong cuộc sống, nêu ta luôn gần gũi, tiếp xúc với người xấu, ta luôn sống trong một môi trường xấu thì ta cũng rất dễ bị lây nhiễm những cái xấu; ngược lại nếu ta luôn gần gũi, quan hệ với người tốt, ta luôn được sống trong một môi trường tốt đẹp, lành mạnh thì ta cũng dễ dàng học tập được những điều tốt đẹp.

Như vậy là ý nghĩa của câu tục ngữ đã được giải thích rõ ràng. Tôi cho rằng mấy bạn còn nghi ngờ tính chân thực của câu đó là các bạn chưa suy xét vấn đề thật thấu đáo. Chắc các bạn đã nghĩ: mình cứ gần gũi kẻ xấu nhưng mình nhất quyết không làm theo chúng thì làm sao mà “đen” được; mình tiếp xúc với người tốt nhưng chẳng thích học theo anh ta thì sao “rạng” lên đây?

Tôi thấy đó là một cách nghi hết sức chủ quan. Trong thực tế hiện nay, một số thanh niên chơi bời giao du với bọn trộm cắp, bọn xì ke ma túy và chỉ một thời gian ngắn sau đó họ cũng trở thành dân trộm cắp, họ cũng thành “tù binh” của ma túy xì ke. Một số cô gái ở quê ra thành phố thích giao lưu với những kẻ ăn chơi đàng điếm có vẻ như rất giàu sang, lắm tiền nhiều bạc thì cũng dễ trở thành gái nhảy, gái “bán hoa”, một cái nghề bị gia đình và xã hội phản đối, lên án.

Đọc truyện Chí Phèo của Nam Cao, tôi thấy anh Chí vốn là một nông dân rất hiền lành nhưng rồi anh bị ném vào tù; luôn tiếp xúc với bọn lưu manh trong một môi trường thù hận và kết quả là anh trở thành con quỹ dữ của làng Vũ Đại, làm hại cả những gia đình lương thiện trong làng khiến bao cơ nghiệp tan nát, bao nhiêu nước mắt và máu phải đổ xuống. Đọc báo chí ngày nay ta cũng biết có bao nhiêu thanh niên nghiện ngập đi cai nghiện đã cai thành công trở về nhưng rồi lại lân la đến chỗ bạn bè nghiện cũ thế là “ngựa quen đường cũ”, lại trở về con đường hút hít.

Các bạn nói khi gần kẻ xấu nhưng quyết không học theo cái xấu của bọn chúng. Xin hỏi rằng các bạn có thật sự có được bản lĩnh vững vàng ấy chưa? Nhiều người gần bọn xấu, cũng thấy điều xấu là không nên làm nhưng rồi bị bọn họ ép buộc, đe dọa, lừa vào bẫy và cuối cùng trở thành một phần tử xấu. Còn gần “đèn” mà không trực tiếp nhận một chút ánh sáng nào ư? Đó là do các bạn hoặc do kiêu căng, tự ái, hoặc do thiếu ý thức, thiếu nghị lực nên đã không học theo cái tốt.

Tóm lại, tôi thấy câu tục ngữ “Gần mực thì đen, gần đèn thì rạng" là hoàn toàn đúng, chỉ có mấy bạn phản bác lại nó là sai thôi. Câu tục ngữ này đúng là một lời răn dạy hết sức đúng đắn và hay. Chúng ta cần suy nghĩ về nó để tìm một môi trường tốt đẹp mà sống và quyết xa lánh môi trường xấu.

Trong cuộc sống, mỗi chúng ta luôn bị đẩy vào nhiều hoàn cảnh, tình huống khác nhau. Có hoàn cảnh tốt, cũng có những tình huống ẩn chứa nhiều điều xấu xa. Trước những thứ ấy, liệu chúng ta có bị ảnh hưởng? Nói về điều này, có hai ý kiến trái chiều nhau. Có ý kiến cho rằng: “gần mực thì đen, gần đèn thì rạng”, nhưng lại có một ý kiến khác: gần mực chưa chắc đã đen, gần đèn chưa chắc đã rạng”. Vậy ý kiến nào mới là đúng đắn?

Trước hết, chúng ta cùng đi tìm hiểu nội dung của hai ý kiến. Cả hai ý kiến đều đề cập đến mực và đèn. Mực là ám chỉ những hoàn cảnh mà ở đó ẩn chứa những điều xấu xa, có hại cho cuộc sống mọi người xung quanh. Còn đèn mang nghĩa ngược lại, đó là những hoàn cảnh tốt đẹp, ở đó con người học hỏi được nhiều điều. Cùng đề cập đến mực và đèn nhưng hai ý kiến lại mang nghĩa trái ngược nhau hoàn toàn. Một ý kiến khẳng định sự thay đổi của con người tuỳ thuộc vào hoàn cảnh, họ tốt lên hoặc xấu đi, phụ thuộc rất nhiều vào cuộc sống xung quanh của họ. Còn ý kiến còn lại phủ định điều ấy, khi nói rằng con người độc lập hoàn toàn với hoàn cảnh xung quanh. Ta sẽ phải giải thích sao về điều này?

Vì sao gần mực thì đen, gần đèn lại rạng? Con người chúng ta không tồn tại tách biệt với hoàn cảnh xung quanh. Bởi chúng ta muốn sinh sống, làm việc, học tập, ta phải đi theo để phù hợp với hoàn cảnh ấy. Vì vậy, dù ít dù nhiều, ta luôn bị hoàn cảnh tác động. Ông cha ta đã nhận ra điều ấy qua câu tục ngữ như: “Ở bầu thì tròn, ở ống thì dài”. Cũng chính vì nhận ra điều ấy mà khi xưa, mẹ của Mạnh Tử phải chuyển chỗ ở ba lần cho con, những mong sao con có được một môi trường tốt nhất. Bạn không thể làm việc xấu giữa một cộng đồng chỉ toàn những người thật thà trách nhiệm. Và bạn cũng khó có thể giữ lòng mình trong sạch khi mọi người xung quanh đều xấu xa. Con người, vốn dĩ không thể tách bạch với môi trường xung quanh.

Chúng ta còn bị ảnh hưởng bởi hoàn cảnh, bởi trong một xã hội, nếu bạn đi ngược lại với con đường phát triển của xã hội ấy, bạn sẽ không thể tồn tại. Bạn trở thành kẻ lập dị, lỗi thời, bạn không được chào đón trong chính cuộc sống của mình. Đó là lí do vì sao, nhiều người muốn chọn cho mình một con đường riêng nhưng cuối cùng vẫn phải nằm trong vòng quay của hoàn cảnh môi trường. Vì thế, mà ở các nước châu Âu lớn mạnh, trình độ phát triển của họ càng cao, họ càng tạo ra được những con người thông minh, giàu có, và ở những nước kém phát triển, rất khó để xuất hiện một kì tích.Nhưng gần mực chưa chắc đã đen, gần đèn chưa chắc đã rạng có phải là sai?

Mỗi chúng ta có một ý chí, một ước mơ, nghị lực của riêng mình. Ta có thể sẽ bị hoàn cảnh ép buộc, xô đẩy, nhưng ý chí vẫn còn lại với riêng ta. Nếu ta mang trong mình một thâm tâm trong sạch, dẫu có vào chốn bụi bặm xấu xa, ta vẫn sẽ cố gắng giữ cho kì được sự tốt đẹp của mình. Nếu ta có sẵn lòng tham lam, ích kỉ, ta sẽ chỉ tìm cách chiếm đoạt, làm hại những người tốt đẹp xung quanh. Vì sao hoa sen ngâm mình dưới bùn đen mà vẫn ngát hương? Vì bản chất của hoa sen đã là thanh tao cao quý. Không ai trên cuộc đời này có thể thay đổi chúng ta ngoài bản thân.

Đi theo hoàn cảnh thì dễ, nhưng đứng ngoài hoàn cảnh lại không phải là điều giản đơn. Bởi nó cần đến sức mạnh của ý chí và nghị lực kiên cường, để chống chọi và thay đổi cả môi trường. Điều quan trọng là một trí tuệ sắc bén, một tâm hồn đẹp để phân biệt được mực và đèn, và để biến mực trở thành đèn. Có như vậy, mới thực sự xứng đáng đề được tôn trọng, đề cao.

Hai ý kiến thực chất có mối quan hệ bổ sung cho nhau. Trong cuộc sống, ta cần cả sự thay đổi và kiên định. Thay đổi theo hoàn cảnh để hợp với thời thế, để phát triển bản thân một cách toàn vẹn nhất. Nhưng giữ cho mình ở ngoài hoàn cảnh để sống cho trọn với tâm mình, để không bị bùn đen ô uế. Điều quan trọng trong cuộc sống mỗi người là phải cân bằng được cả hai lối sống: thay đổi hoặc bị thay đổi.

Dẫu là mực hay đèn, nó cũng chỉ là tiêu chí phụ để đánh giá con người. Miễn sao, chúng ta sống một cuộc đời đáng sống, một cuộc đời có yêu thương và đam mê, thì chúng ta sẽ không phải nuối tiếc điều gì.

Nhân dân ta có một kho tàng tục ngữ vô cùng quý báu. Câu tục ngữ "gần mực thì đen, gần đèn thì rạng" thể hiện sâu sắc lời dạy của cha ông về cách sống. Câu tục ngữ trên thật đúng nhưng có ban không tán thành. Chúng ta cần phân tích và tìm hiểu chi tiết để biết được ý nghĩa và bài học mà câu tục ngữ thể hiện.

Về nghĩa đen, mực là một chất lỏng được dùng để viết hoặc vẽ. Nó có màu đậm, thường là màu đen và khó tẩy rửa. Khi sử dụng nó ai cũng phải cẩn thận nếu không mực sẽ làm bẩn lên tay, lên áo hay lên tường.

"Rạng" ở đây có nghĩa là sáng. Còn đen và vật dùng để thắp sáng. Đèn điện, đèn pin hay đèn dầu đều là những thứ rất hữu ích đối với cuộc sống của con người. Nhờ có đèn, chúng ta mới có ánh sáng để học tập, làm việc. Đèn soi sáng cả những nơi mặt trời không thể chiếu rọi. Đèn xua tan bóng tối, giúp người nhìn rõ mọi vật xung quanh. Đúng như lời nhận định "gần đèn thì sáng".

Như vậy, xét theo nghĩa đen, câu tục ngữ muốn thể hiện: nếu như chúng ta tiếp xúc gần mực sẽ bị bôi bẩn, bị đen; ngược lại nếu chúng ta ở gần đèn thì chúng ta sẽ được đèn soi sáng, do đó mà trở nên sáng suốt tinh tường hơn.

Không chỉ dừng ở đó, câu tục ngữ còn mang một hàm nghĩa khác. Đó chính là: hoàn cảnh sống tác động đến nhân cách con người như thế nào. Mực là chỉ hoàn cảnh không tốt, môi trường sống không lành mạnh. Đèn là chỉ môi trường sống tích cực. Như thế có nghĩa là khi người ta sống trong môi trường không tốt thì nhân cách dễ bị tha hóa, dễ làm điều sai trái và sa ngã và ngược lại, nếu như được giáo dục trong môi trường lành mạnh thì con người có thể rèn luyện được tích cách của mình cho tốt.

Về cơ bản thì câu tục ngữ này đúng. Hoàn cảnh tác động và chi phối đến nhân cách chúng ta rất nhiều. Trẻ con sinh ra giống như một tờ giấy trắng. Những gì ta giáo dục, môi trường tác động đến nó như thế nào thì nó sẽ trở thành một con người như thế ấy. Nếu xung quanh bạn luôn có những người tốt, sống tích cực thì bạn cũng sẽ học được ở họ nhiều điều hay. Và ngược lại, nếu quanh bạn chỉ toàn những người xấu thì hoàn cảnh tiêu cực ấy cũng sẽ dần làm bạn tha hóa về nhân cách.

Cũng như trong một lớp học, nếu chúng ta chơi nhiều những bạn xấu thì chúng ta dễ bị rủ rê và lôi cuốn. Ta sẽ trở thành một người không tốt, không chịu học hành và dễ sa vào tệ nạn xã hội. Nhưng nếu ta chơi với nhiều bạn học giỏi, chăm chỉ thì ta sẽ có điều kiện để tiến bộ. Bạn cho ta những kiến thức mà bản thân ta bị thiếu hụt. Bạn dạy ta những điều tốt đẹp bổ ích thiết thực cho cuộc đời. Gần những người biết quan tâm đến những người khác tâm hồn ta cũng trở nên trong sáng hơn giàu tình yêu thương hơn. Nhưng cũng đừng vì thế mà thiếu quan tâm đến những người bạn xấu.

Trong cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mĩ, Hồ Chí Minh là người lãnh tụ vĩ đại là mặt trời soi sáng cho cả dân tộc. Ở thời gian ấy biết bao những anh bộ đội cụ hồ đã sống đã chiến đấu noi gương theo phẩm chất của Người. Chính họ đã làm nên những chiến công oanh liệt, giải phóng quê hương, đất nước. Những đức tính của Người. Chính họ đã làm nên những chiến công oanh liệt giải phóng quê hương đất nước. Những đức tính của Người được ảnh hưởng, rèn luyện trong cuộc sống, trong chiến đấu từ những tấm gương sáng mà tiêu biểu là Bác Hồ. (Đó là lòng yêu nước tinh thần đoàn kết, tình yêu thương đồng bào, đồng chí, đó là thái độ chiến đấu hết mình hi sinh tất cả cho độc lập tự do). Nếu không có ánh sáng của Đảng dẫn đường nếu không có một môi trường tốt đẹp thì không có thể nào sản sinh ra được những con người tuyệt vời ấy. Câu tục ngữ "gần mực thì đen gần đèn thì rạng" luôn có ý nghĩa trong thực tế.

Bởi vậy dân gian ta cũng có câu: "Ở chọn nơi, chơi chọn bạn" hay "ở bầu thì tròn, ở ống thì dài". Hay như ngày xưa, bà mẹ của thầy Mạnh Tử đã chuyển nhà đến ba lần để chọn môi trường sống tốt cho con mình. Điểm cuối cùng bà chọn là trường học. Vì bà cho rằng, hàng ngày khi thấy học sinh ngoan ngoãn, lễ phép biết học hỏi thì Mạnh Tử theo đó mà cũng bắt chước được những điểm tốt đấy. Mà sau này Mạnh Tử đã trở thành một bậc tài nổi tiếng, được tôn vinh đến muôn đời.

Thế nhưng câu tục ngữ cũng chưa hoàn toàn đúng. Có rất nhiều người trong hoàn cảnh bị hạn chế, cái xấu luôn vây quanh nhưng họ vẫn không chịu tác động không trở thành con người xấu. Đó là những người có ý chí vươn lên, giàu nghị lực kiên cường trong cuộc sống. Ngược lại cũng có người được giáo dục tốt nhưng lại trở nên hư hỏng tự mình phá hủy nhân cách của mình. Dân gian ta đã lấy loài sen làm biểu tượng cho nhân cách cao đẹp "gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn". Và Hồ Chí Minh là tấm gương cao đẹp cho bao thế hệ Việt Nam noi theo, dù có sống trong hoàn cảnh khắc nghiệt đến đâu thì Người vẫn luôn giữ được nhân cách sáng ngời, luôn chèo lái con thuyền cách mạng để đưa đất nước tới bến bờ độc lập.

Rõ ràng tốt xấu là tượng trưng của mực và đen. Chúng ta cần tránh xa những cái xấu, không để cái xấu của người khác là cạm bẫy đối với ta. Cái tốt của năng lực hay của đạo đức ta cũng đều học tập để không ngừng vươn lên trong quá trình "rèn đức luyện tài". Là một học sinh đang ngồi trên ghế nhà trường việc chọn bạn mà chơi chọn môi trường để tiếp xúc rất quan trọng. Chúng ta phải kịp thời nhận ra cái xấu, tránh xa nó chống lại nó để không rơi vào các tệ nạn xã hội. Đồng thời, chúng ta phải không ngừng hoàn thiện chính mình hướng đến những cái lành mạnh bổ ích. Chúng ta nên giúp đỡ những bạn xấu tránh xa khỏi sai lầm khắc phục kịp thời.

"Gần mực thì đen, gần mực thì sáng" là câu tục ngữ đúng đắn, đem đến cho ta lời khuyên thật đáng quý. Nó như một chân lý mà ta không nên phủ định. Thực hiện tốt lời khuyên ấy sẽ giúp ích cho ta được nhiều điều trong cuộc sống.

Cha ông ta từng có câu: “Gần mực thì đen, gần đèn thì rạng!”. Nhưng trong đời sống, có một thực tế là gần mực chưa chắc đã đen, gần đèn chưa chắc đã rạng. Vậy chúng ta cần hiểu như thế nào về vấn đề này?

Câu tục ngữ “Gần mực thì đen, gần đèn thì rạng” được sử dụng rất nhiều trong cuộc sống hàng ngày. “Mực” là loại chất lỏng tối màu, ở gần mực sẽ bị sắc màu đó ảnh hưởng nên cũng có màu tối. Ngược lại, “đèn” là vật phát ra ánh sáng, vật nào ở gần đèn sẽ được đèn chiếu rọi nhờ đó mà trở nên sáng rõ. Câu tục ngữ mang hàm ý: nếu sống gần người xấu ắt sẽ bị lây nhiễm những tính xấu và nếu được sống gần những người tốt sẽ được ảnh hưởng những tính tốt đẹp của họ. Câu tục ngữ phản ánh mối quan hệ giữa con người với môi trường sống: môi trường xấu thì khiến con người trở nên xấu xa, ngược lại, môi trường tốt sẽ làm con người trở nên tốt đẹp. Câu tục ngữ bộc lộ quan điểm: môi trường quyết định tính cách con người.

Quả thực, không ít sự thực đã chứng minh cho câu tục ngữ đó. Cha ông ta còn có câu “Giỏ nhà ai / Quai nhà nấy”, “Cha nào con nấy”, “Bước chân trước ở đâu / Bước chân sau ở đấy”…cũng mang hàm ý này. Có nhiều gia đình, cha mẹ sống buông thả, lười lao động, làm những việc phạm pháp. Con cái họ lớn lên cũng bị nhiễm tính cách từ cha mẹ nên trở nên xấu xí như vậy. Chúng biến thành những đứa bé hư, lười học, nghịch ngợm, phá phách khiến thầy cô phiền lòng, bạn bè xa lánh… Hay cũng có những bạn học sinh vốn ngoan ngoãn, hiền lành nhưng thường xuyên bị những người bạn xấu rủ rê lôi kéo. Cuối cùng, họ trở thành những học sinh lười biếng, lêu lổng thậm chí thành những con nghiện rất khó chữa trị.,.

Mặt khác, có rất nhiều gia đình có những truyền thống tốt đẹp: truyền thống hiếu học, truyền thống thể thao,… Đó là do các thế hệ ông bà, cha mẹ đi trước đã làm gương cho con cháu về sự chăm chỉ, cần cù… Con cháu học lớn lên trong một môi trường giáo dục tốt đã theo đó mà phát triển những đức tính tốt đẹp của gia đình. Trong trường học, có những tập thể lớp vững mạnh, đoàn kết, bạn bè biết yêu thương giúp đỡ lẫn nhau. Có bạn học sinh nào còn học chưa tốt, còn nhút nhát… khi bước vào môi trường tập thế như vậy sẽ được giúp đỡ tận tình để trở thành tiến bộ. Họ trở nên sôi nổi, hăng hái, tích cực hơn…

Câu tục ngữ “Gần mực thì đen, gần đèn thì rạng” đã xuất phát từ những trải nghiệm có thực của dân gian ta. Song, bên cạnh đó, chúng ta cũng cần thừa nhận một thực tế khác; có những người gần mực chưa chắc đã đen, gần đèn chưa chắc đã rạng.

Bên trong một tập thể lớp vững mạnh, đoàn kết vẫn còn một bộ phận, nhỏ ăn chơi đua đòi, lười biếng hư hỏng. Bên trong một gia đình có truyền thống tốt đẹp lâu đời vẫn có những đứa con không thể dạy bảo được… Đó là những “Con sâu làm rầu nồi canh”, là những kẻ gần đèn mà không biết sáng.

Mặt khác, cũng có những người gần mực mà không bị lu mờ, tăm tối. Họ đã biết dùng thứ ánh sáng của riêng mình, mạnh hơn thứ bóng tối của mực đen để tự toả sáng. Ta có thể nhắc đến những em bé lang thang cơ nhỡ, nay đây mai đó nhưng vẫn chăm chỉ, cần cù học chữ. Đó là những người “gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùi”.

Có điều khác thường ấy bởi mỗi người lại có một bản lĩnh sống khác nhau. Có người dễ bị a dua, lôi kéo nên nhanh chóng nhiễm những thói xấu của xã hội. Nhưng cũng có người biết khẳng định bản thân, sống rất cá tính biết bảo vệ quan điểm sống đúng đắn của mình. Do vậy, họ đứng vững được trước những sự cám dỗ tầm thường.

Câu tục ngữ “Gần mực thì đen, gần đèn thì rạng” nhắc nhở mỗi chúng ta cần biết lựa chọn cho mình một môi trường bạn bè, tập thể tốt để có thề được học tập những điều tốt đẹp. Song, trong cuộc sống hàng ngày, điều quan trọng là mỗi chúng ta cần rèn cho mình một bản lĩnh vững vàng biết “đãi cát tìm vàng” để học tập những điều hay lẽ phải và biết giữ vững bản lĩnh để tránh những điều xấu xa.

Từ bao đời nay, ca dao, tục ngữ là những công cụ để cha ông ta dăn dạy các thế hệ con cháu những điều hay lẽ phải. Với câu tục ngữ “Gần mực thì đen, gần đèn thì rạng” là một lời răn dạy hết sức đúng đắn và hay. Chúng ta cần có một suy nghĩ nghiêm túc về nó để tìm cho mình một môi trường tốt đẹp mà sống và quyết xa lánh môi trường xấu. Tuy nhiên, có một số ý kiến trái chiều cho rằng “Gần mực chưa chắc đã đen, gần đèn chưa chắc đã rạng”

Vì một số ý kiến trái chiều đó của các bạn nên tôi thấy cần phải có sự tranh luận để làm rõ vấn đề cùng các bạn. Trước hết tôi sẽ nêu ý nghĩa của câu tục ngữ này. Câu tục ngữ trên có hai nghĩa: Nghĩa đen là mực có màu đen là loại công cụ để các cụ ngày xưa viết chữ Hán hoặc sao chép lại một tài liệu nào đó, nếu ta tiếp xúc với loại mực có màu đen đó mà không cẩn thận để mực giây ra tay ta, quần áo thì rất dễ bị giây bản; còn nếu ta gần một ngọn đèn đã được thắp sáng lên thì ta sẽ nhận được một phần ánh sáng của đèn, soi sáng cho bản thân ta.

Nghĩa bóng của câu là: Trong cuộc sống, nếu bản thân ta luôn gần gũi, tiếp xúc với những thói hư tật xấu hay những người xấu hoặc luôn sống trong một môi trường xấu mà lập trường tư tưởng của ta không vững vàng thì ta cũng rất dễ bị lây nhiễm những cái xấu; và ngược lại nếu ta luôn gần gũi, tiếp xúc với những điều tốt đẹp, những người tốt, ta luôn được sống trong môi trường tốt đẹp, lành mạnh thì ta cũng dễ dàng học tập những điều tốt đẹp từ đó.

Như vậy câu tục ngữ đã được cắt nghĩa rất rõ ràng. Tôi cho rằng quan điểm “Gần mực chưa chắc đã đen, gần đèn chưa chắc đã rạng” của một số bạn, là do các bạn còn nghi ngờ tính chân thực của câu tục ngữ đó, là do các bạn chưa suy xét vấn đề thật thấu đáo và thực tế. Có lẽ các bạn cho rằng: mình cứ gần gũi những thói hư tật xấu, những người xấu nhưng nếu mình nhất quyết không làm theo những điều đó thì làm sao mà “đen” được; ngược lại khi mình tiếp xúc với người tốt nhưng chẳng thích học theo người ta thì sao “rạng” lên đây?

Tôi thấy đó là một suy nghĩ hết sức chủ quan về cuộc sống. Trong thực tế xã hội hiện nay, một số thanh niên không nhỏ chơi bời giao thiệp với bọn trộm cắp, bọn xã hội đen hay bọn xì ke ma túy và chỉ trong một khoảng thời gian ngắn sau đó họ cũng trở thành “dân” trộm cắp, họ cũng thành con nghiện ma túy. Hay một số cô gái ở quê ra thành phố lao động, không thích làm việc nặng nhọc nhưng lại thích có nhiều tiền để tiêu xài, thích giao lưu với những kẻ ăn chơi, đàng điếm, có vẻ như rất giàu sang, lắm tiền nhiều bạc thì cũng dễ dàng xa ngã, trở thành gái nhảy, gái “bán hoa” – Một cái nghề bị gia đình và xã hội phản đối, lên án và xa lánh.

Khi đọc tác phẩm“Chí Phèo” của Nam Cao, tôi thấy nhân vật Chí Phèo vốn là một nông dân rất hiền lành nhưng rồi anh bị bắt vào tù; hàng ngày anh phải tiếp xúc với bọn lưu manh trong một môi trường thù hận. Kết quả là anh trở thành con “quỹ dữ” của làng Vũ Đại, anh đã làm hại cả những gia đình lương thiện trong làng, khiến bao cơ nghiệp tan nát, bao nhiêu nước mắt và máu phải đổ xuống.

Ngày nay trên báo chí không ít thanh niên nghiện ngập đi cai nghiện và đã cai thành công trở về nhưng rồi lại lân la chơi bời chỗ bạn bè nghiện cũ, bị lôi kéo và thế là lại “ngựa quen đường cũ” và trở về con đường chích hút lúc nào không hay.

Các bạn cho rằng “Gần mực chưa chắc đã đen, gần đèn chưa chắc đã rạng” nhưng khi gần kẻ xấu các bạn có đủ vững vàng để quyết không học theo cái xấu của bọn chúng không? Trong số đó có nhiều người gần bọn xấu, mặc dù cũng thấy điều xấu là không nên làm nhưng rồi bị bọn chúng ép buộc, đe dọa, lừa vào bẫy và cuối cùng trở thành một phần tử xấu của xã hội như bọn họ. Còn khi gần “đèn” mà không trực tiếp nhận một chút ánh sáng nào ư? Đó là do các bạn có suy nghĩ kiêu căng, tự ái, có cái tôi quá lớn hoặc do thiếu ý thức, thiếu nghị lực nên đã không học theo cái tốt.

Khi đã giải thích rõ ràng tôi vẫn kiên định với ý nghĩa của câu tục ngữ “Gần mực thì đen, gần đèn thì rạng” là hoàn toàn đúng. Còn một số bạn cho rằng “Gần mực chưa chắc đã đen, gần đèn chưa chắc đã rạng” theo tôi là không chính xác. Các bạn cần có sự suy nghĩ đúng đắn và nghiêm túc về ý nghĩa của câu nói đó. Câu tục ngữ, ca dao của thế hệ cha ông chúng ta để lại được đúc rút từ kinh nghiệm của bao đời. Nó đúng là một lời răn dạy hết sức đúng đắn và hay. Chúng ta cần suy nghĩ về nó để tìm một môi trường sống tốt đẹp và quyết xa lánh môi trường xấu.