Bố cục:

- Phần 1 (Từ đầu ... nằm đấy): Sự ra đời của Gióng.

- Phần 2 (tiếp ... cứu nước): Gióng đòi đi đánh giặc, sự lớn bổng kì lạ.

- Phần 3 (tiếp ... lên trời): Gióng đánh giặc và bay về trời.

Hướng dẫn soạn bài

Câu 1 ( trang 24 sgk ngữ văn 6 tập 1)

- Trong truyện Thánh Gióng có những nhân vật: Gióng, bố mẹ Gióng, nhà vua, sứ giả, quân giặc Ân.

- Nhân vật chính: Gióng

- Nhân vật này được xây dựng bằng nhiều chi tiết hoang đường kì ảo và giàu ý nghĩa:

+ Mẹ Gióng ướm chân vào vết chân to

+ 12 tháng sau mới sinh ra Gióng

+ Gióng ăn mãi không no, áo vừa mặc xong đã căng đứt chỉ.

+ Lên ba tuổi chưa biết đi biết nói biết cười

+ Khi nghe tin từ sứ giả, Gióng bỗng cất tiếng nói xin đi đánh giặc

+ Khi có vũ khí bỗng vươn vai lớn thành tráng sĩ mình cao hơn trượng.

+ Roi sắt gãy, Gióng nhổ bụi tre bên đường đánh giặc

+ Đánh tan giặc, Gióng bay lên trời.

Câu 2 (trang 22 sgk ngữ văn 6 tập 1)

Ý nghĩa các chi tiết trong truyện:

a, Chi tiết ca ngợi lòng yêu nước của người anh hùng, tiếng nói đầu tiên là tiếng nói của lòng yêu nước.

+ Nhân dân ta có ý thức đánh giặc, từ trẻ con đến người già

b, Chi tiết này thể hiện sự kì lạ trong ý thức của người anh hùng diệt giặc

c, Người anh hùng sinh ra trong nhân dân, được nhân dân nuôi dưỡng, lớn lên mang sức mạnh toàn dân

d, Trong khi đất nước có giặc ngoại xâm, người anh hùng phải vươn lên tầm vóc vĩ đại, phi thường để cứu nước

đ, Trong khó khăn, vẫn nhanh trí, kiên cường tìm cách giết giặc

e, Gióng mãi bất tử cùng non sông đất nước.

Câu 3 (trang 23 sgk ngữ văn 6 tập 1)

Hình tượng nhân vật Gióng có ý nghĩa:

- Biểu tượng của tinh thần đoàn kết, đấu tranh chống giặc ngoại xâm của cộng đồng

- Đại diện tượng trưng cho lòng yêu nước, khả năng và sức mạnh quật khởi của dân tộc

- Hình tượng tiêu biểu của người anh hùng đánh giặc cứu nước.

Câu 4 (trang 23 sgk ngữ văn 6 tập 1)

Truyện Thánh Gióng liên quan tới sự kiện lịch sử:

- Thời Hùng Vương, dân tộc ta luôn phải chống giặc phương Bắc để bảo vệ đất nước.

- Nhân dân ta luôn tạo ra bước đột phá trong việc chế tạo vũ khí tân tiến chống giặc

- Đã ý thức được việc tạo ra sức mạnh đoàn kết trong cộng đồng để tiêu giệt giặc thù.

Luyện tập

Bài 1 (trang 24 sgk ngữ văn 6 tập 1)

Sau khi roi sắt gãy Thánh Gióng nhổ bụi tre để diệt giặc:

- Chi tiết này thể hiện sự ứng biến kịp thời, thông minh của Thánh Gióng trong khi diệt giặc

- Sức mạnh, tinh thần kiên cường có thể khiến con người ta làm nhiều điều phi thường.

Bài 2 (trang 24 sgk ngữ văn 6 tập 1)

Hội thi thể thao trong nhà trường mang tên Hội khỏe Phù Đổng:

- Là hội thi biểu dương sức khỏe, lấy ý nghĩa từ truyền thuyết đánh giặc ngoại xâm của Thánh Gióng

- Giáo dục về lòng yêu nước, ý thức bảo vệ quốc gia cho thế hệ trẻ.

Thể loại

1. Truyền thuyết là loại truyện dân gian kể về các nhân vật và sự kiện có liên quan đến lịch sử thời quá khứ. Truyền thuyết là tác phẩm nghệ thuật truyền miệng nên nó thường có yếu tố tưởng tượng, kì ảo.Truyền thuyết thể hiện quan điểm, thái độ và cách đánh giá của nhân dân đối với các sự kiện và nhân vật lịch sử được kể.

2. Truyền thuyết có mối quan hệ chặt chẽ với thần thoại. Các chi tiết hoang đường, kì ảo vốn là đặc trưng của thần thoại cũng thường xuyên được sử dụng trong truyền thuyết làm chức năng “huyền ảo hoá” các nhân vật, sự kiện; thể hiện sự tôn sùng, ngưỡng mộ của nhân dân đối với các nhân vật đã đi vào truyền thuyết. Có nhiều câu chuyện thần thoại được “lịch sử hoá” để trở thành truyền thuyết (ví dụ như truyền thuyết thời các vua Hùng), điều đó chứng tỏ sự phát triển tiếp nối của truyền thuyết sau thần thoại trong lịch sử văn học dân gian(1).

3. Các truyền thuyết về thời đại Hùng Vương – thời đại mở đầu lịch sử Việt Nam (cách ngày nay khoảng bốn nghìn năm và kéo dài chừng hai nghìn năm) như: Con Rồng cháu Tiên; Bánh chưng, bánh giầy; Sơn Tinh, Thủy Tinh; Thánh Gióng… đều gắn với việc nhận thức về nguồn gốc dân tộc và công cuộc dựng nước, giữ nước dưới thời các vua Hùng.

Trả lời câu 1 (trang 22 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1):

Trong truyện Thánh Gióng có những nhân vật nào? Ai là nhân vật chính? Nhân vật chính này được xây dựng bằng rất nhiều chi tiết tưởng tượng, kì ảo và giàu ý nghĩa. Em hãy tìm và liệt kê ra những chi tiết đó.

Lời giải chi tiết:

Trong truyện Thánh Gióng có các nhân vật: Thánh Gióng, mẹ Thánh Gióng, sứ giả, nhà vua, dân làng, giặc Ân. Nhân vật chính trong truyện là Thánh Gióng. Nhân vật này được xây dựng bằng rất nhiều chi tiết tưởng tượng kì ảo, đó là:

- Bà mẹ giẫm lên vết chân to, lạ ngoài đồng và thụ thai.

- Lên ba tuổi, Gióng không biết nói, cười, đặt đâu nằm đấy.

- Tiếng nói đầu tiên là đòi đi đánh giặc.

- Cơm ăn mấy cũng không no, áo vừa mặc xong đã căng đứt chỉ.

- Một mình cưỡi ngựa ra trận đánh giặc, roi sắt gãy, Gióng nhổ tre đánh tan giặc Ân, sau đó bay về trời.

Trả lời câu 2 (trang 22 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1):

Các chi tiết nêu ra trong SGK, tr.22, 23 có ý nghĩa như thế nào?

Lời giải chi tiết:

Ý nghĩa của các chi tiết:

a) Tiếng nói đầu tiên của chú bé lên ba là tiếng nói đòi đi đánh giặc:

- Ca ngợi ý thức đánh giặc, cứu nước trong hình tượng Gióng; ý thức đối với đất nước được đặt lên đầu tiên.

- Ý thức đánh giặc cứu nước tạo cho người anh hùng những khả năng, hành động khác thường, thần kì.

- Gióng là hình ảnh của nhân dân. Nhân dân lúc bình thường thì âm thầm, lặng lẽ cũng như Gióng ba năm không nói, chẳng cười. Nhưng khi nước nhà gặp cơn nguy biến, thì họ đứng ra cứu nước đầu tiên, cũng như Gióng, vua vừa kêu gọi đã đáp lời cứu nước.

b) Gióng đòi ngựa sắt, roi sắt, áo giáp sắt để đi đánh giặc: Để thắng giặc, dân tộc ta phải chuẩn bị từ lương thực, từ những cái bình thường như cơm, cà lại phải đưa cả thành tựu văn hóa, kĩ thuật là vũ khí (ngựa sắt, roi sắt, giáp sắt) vào cuộc chiến đấu.

c) Bà con làng xóm vui lòng góp gạo nuôi cậu bé.

- Gióng lớn lên bằng những thức ăn, đồ mặc của nhân dân. Sức mạnh dũng sĩ của Gióng được nuôi dưỡng từ cái bình thường, giản dị.

- Nhân dân ta yêu nước, ai cũng mong Gióng lớn nhanh đánh giặc cứu nước.

- Cả dân làng đùm bọc, nuôi dưỡng Gióng. Gióng đâu chỉ là con của một bà mẹ, mà của mọi người, của nhân dân. Gióng tiêu biểu cho sức mạnh của toàn dân.

d) Gióng lớn nhanh như thổi, vươn vai thành tráng sĩ.

Gióng lớn nhanh như thổi để đáp ứng được nhiệm vụ cứu nước. Cuộc chiến đấu đòi hỏi dân tộc ta phải vươn mình phi thường như vậy. Gióng vươn vai là tượng đài bất hủ về sự trưởng thành vượt bậc, về hùng khí, tinh thần của một dân tộc trước nạn ngoại xâm.

đ) Gậy sắt gãy, Gióng nhổ tre bên đường đánh giặc: Gióng đánh giặc không chỉ bằng vũ khí, mà bằng cả cỏ cây của đất nước, bằng những gì có thể giết giặc được.

e) Gióng đánh giặc xong, cởi áo giáp sắt để lại và bay thẳng về trời:

- Gióng ra đời phi thường thì ra đi cũng phi thường. Nhân dân yêu mến, trân trọng, muôn giữ mãi hình ảnh người anh hùng, nên đã để Gióng trở về với cõi vô biên bất tử. Bay lên trời. Gióng là non nước, đất trời, là biểu tượng của người dân Văn Lang. Gióng sống mãi.

- Đánh giặc xong Gióng không trở về nhận phần thưởng, không hề đòi hỏi công danh. Dấu tích của chiến công, Gióng để lại cho quê hương, xứ sở.

Trả lời câu 3 (trang 23 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1):

Hãy nêu ý nghĩa của hình tượng Gióng.

Lời giải chi tiết:

- Gióng là hình tượng tiêu biểu, rực rỡ của người anh hùng đánh giặc giữ nước.

- Gióng là người anh hùng mang trong mình sức mạnh của cả cộng đồng ở buổi đầu dựng nước: sức mạnh của tổ tiên thần thánh (sự ra đời thần kì); sức mạnh của tập thể cộng đồng (bà con làng xóm góp gạo nuôi Gióng); sức mạnh của thiên nhiên, văn hóa, kĩ thuật (ngựa sắt, roi sắt, áo giáp sắt, tre).

- Hình tượng khổng lồ, đẹp và khái quát như Thánh Gióng đã nói lên được lòng yêu nước, khả năng và sức mạnh quật khởi của toàn dân tộc trong cuộc đấu tranh chống giặc ngoại xâm.

Trả lời câu 4 (trang 23 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1):

Truyền thuyết thường liên quan đến sự thật lịch sử. Theo em, truyện Thánh Gióng liên qua đến sự thật lịch sử nào?

Lời giải chi tiết:

Truyền thuyết Thánh Gióng liên quan đến những sự thật lịch sử sau đây:

- Vào thời đại Hùng Vương, chiến tranh tự vệ ngày càng trở nên ác liệt, đòi hỏi phải huy động sức mạnh của cả cộng đồng.

- Số lượng và kiểu loại vũ khí của người Việt cổ tăng lên từ giai đoạn Phùng Nguyên đến giai đoạn Đông Sơn.

- Vào thời đại Hùng Vương, cư dân Việt cổ tuy nhỏ nhưng đã kiên quyết chông lại mọi đạo quân xâm lược lớn mạnh để bảo vệ cộng đồng.

LUYỆN TẬP

Trả lời câu 1 (trang 24 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1):

Hình ảnh nào của Gióng là hình ảnh đẹp nhất trong tâm trí em?

Trả lời:

Các em tùy chọn theo cảm nhận của mình, gợi ý:

- Tráng sĩ mặc áo giáp sắt, cầm roi, nhảy lên mình ngựa. Ngựa phun lửa, tráng sĩ thúc ngựa phi thẳng đến nơi có giặc, đón đầu chúng đánh giết hết lớp này đến lớp khác, giặc chết như rạ.

=> Đoạn văn miêu tả Gióng đánh giặc thật hào hứng. Hình ảnh người anh hùng làng Gióng oai phong lẫm liệt khi xung trận như khắc sâu vào tâm trí người Việt Nam.

Trả lời câu 2 (trang 24 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1):

Theo em, tại sao hội thi thể thao trong nhà trường phổ thông lại mang tên Hội khỏe Phù Đổng?

Trả lời:

Hội thi thể thao trong nhà trường phổ thông mang tên Hội khỏe Phù Đổng vì:

- Đây là hội thi thể thao dành cho lứa tuổi thiếu niên, học sinh - lứa tuổi của Gióng, trong thời đại mới.

- Mục đích của hội thi là khỏe để học tập, lao động tốt, góp phần vào sự nghiệp xây dựng đất nước.

Bố cục

Bố cục: 4 đoạn

- Đoạn 1 (Từ đầu … đến “đặt đâu thì nằm đấy”): Sự ra đời kì lạ của Gióng.

- Đoạn 2 (Tiếp theo … đến “giết giặc, cứu nước”): Gióng gặp sứ giả và sự lớn nhanh kì lạ của Gióng.

- Đoạn 3 (Tiếp theo … đến “từ từ bay lên trời”): Gióng cùng nhân dân chiến đấu và chiến thắng giặc Ân.

- Đoạn 4 (Còn lại): Gióng bay về trời.

Nội dung chính:

Truyện Thánh Gióng ca ngợi tình yêu nước, tinh thần bất khuất chiến đấu chống giặc ngoại xâm vì độc lập, tự do của dân tộc Việt Nam thời cổ đại.

Đọc - hiểu

Câu 1-Trang 22 SGK

Trong truyện “Thánh Gióng” có những nhân vật nào? Ai là nhân vật chính? Nhân vật chính này được xây dựng bằng rất nhiều chi tiết tưởng tượng kì ảo và giàu ý nghĩa. Em hãy tìm và liệt kê những chi tiết đó?

Trả lời

* Những nhân vật trong truyện là:

- Nhân vật Thánh Gióng là nhân vật chính.

- Ngoài ra còn có các nhân vật:

Vợ chồng ông lão nghèo, cha mẹ của Gióng.
Vua, sứ giả triều đình.
Dân làng…
* Nhân vật Thánh Gióng được xây dựng bằng rất nhiều chi tiết tưởng tượng có tính chất kì ảo:

Sinh ra khác thường (bà mẹ chỉ ướm vào vết chân lạ mà thụ thai). Thụ thai đến mười hai tháng; ba tuổi mà chẳng biết đi đứng, nói cười.
Khi sứ giả đến tìm người tài giỏi giúp nhà vua đánh giặc, Gióng bỗng cất tiếng nói xin đi đánh giặc.
Gióng lớn nhanh như thổi, ăn cơm mấy cũng không no, áo vừa mặc xong đã đứt chỉ.
Giặc đến, Gióng vươn vai biến thành một tráng sĩ cao lớn.
Ngựa sắt mà hí được, lại phun lửa.
Nhổ tre ven đường đánh giặc, giặc tan vỡ.
Khi dẹp xong giặc, chàng Gióng và ngựa sắt từ từ bay lên trời.
Ngựa phun lửa thiêu cháy một làng, chân ngựa chạy biến thành ao hồ, tre ngả màu vàng óng...

Câu 2-Trang 22 SGK

Các chi tiết đặc biệt trong truyện thể hiện rất nhiều ý nghĩa:

Trả lời

- Thứ nhất, tiếng nói đầu tiên của Gióng là tiếng nói đòi đi đánh giặc. Chi tiết này chứng tỏ nhân dân ta luôn có ý thức chống giặc ngoại xâm. Khi có giặc, từ người già đến trẻ con đều sẵn sàng đánh giặc cứu nước. Đó là ý thức thường trực và cao cả của người Việt Nam trong sự nghiệp cứu nước.

- Thứ hai, Gióng đòi ngựa sắt, roi sắt, áo giáp sắt để đánh giặc. Gióng không đòi đồ chơi như những đứa trẻ khác mà đòi vũ khí, những vật dụng để đánh giặc. Gióng đòi đồ sắt là muốn có những vũ khí tốt nhất của thời đại lúc bấy giờ để tiêu diệt quân thù. Muốn đánh giặc phải lưu tâm tới những vũ khí hữu hiệu.

- Thứ ba, bà con làng xóm vui lòng góp gạo nuôi cậu bé. Gióng là đứa con của nhân dân, được nhân dân nuôi nấng, dạy dỗ. Sức mạnh của Gióng là sức mạnh của nhân dân, sức mạnh của tinh thần đồng sức, đồng lòng.

- Thứ tư, Gióng lớn nhanh như thổi, vươn vai thành tráng sĩ. Đây cũng là chi tiết thể hiện sức mạnh của nhân dân, sức mạnh của dân tộc. Khi hoà bình là những người lao động rất bình thường, nhưng khi chiến tranh xảy ra, sự đoàn kết đã hoá thành sức mạnh bão tố, phi thường, vùi chôn quân giặc.

- Thứ năm, Roi sắt gãy, Gióng nhổ tre bên đường đánh giặc. Gậy sắt là vũ khí của người anh hùng. Nhưng khi cần thì cả cỏ cây cũng biến thành vũ khí.

- Thứ sáu, Gióng đánh giặc xong, cởi áo giáp sắt để lại và bay thẳng lên trời. Gióng cũng như nhân dân hay chính là nhân dân, đánh giặc vì lòng yêu nước, căm thù giặc, sẵn sàng hi sinh thân mình vì nghĩa lớn mà không màng tới công danh phú quý.

Câu 3-Trang 23 SGK

Hãy nêu ý nghĩa của hình tượng Thánh Gióng?

Trả lời

- Thánh Gióng là hình tượng tiêu biểu của người anh hùng chống giặc ngoại xâm.

- Gióng được sinh ra từ nhân dân, do nhân dân nuôi dưỡng. Gióng đã chiến đấu bằng tất cả tinh thần yêu nước, lòng căm thù giặc của nhân dân. Sức mạnh của Gióng không chỉ tượng trưng cho sức mạnh của tinh thần đoàn kết toàn dân, đó còn là sức mạnh của sự kết hợp giữa con người và thiên nhiên, bằng cả vũ khí thô sơ và hiện đại.

- Từ truyền thống đánh giặc cứu nước, nhân dân ta đã thần thánh hoá những vị anh hùng trở thành những nhân vật huyền thoại, tượng trưng cho lòng yêu nước, sức mạnh quật khởi của dân tộc.

Câu 4*-Trang 23 SGK

Truyền thuyết thường liên quan tới sự thật lịch sử. Theo em, truyện “Thánh Gióng” có liên quan tới sự thật lịch sử nào?

Trả lời

Sự thật lịch sử được phản ánh trong truyện Thánh Gióng là thời đại Hùng Vương.

- Trên cơ sở một nền kinh tế nông nghiệp trồng lúa nước đã khá phát triển, người dân Văn Lang đã tạo nên cả một nền văn minh rực rỡ, đồng thời cũng luôn luôn phải chống giặc ngoại xâm phương Bắc để bảo vệ đất nước.

- Bên cạnh việc cấy trồng lúa nước, nhân dân thời bấy giờ đã có ý thức chế tạo vũ khí chống giặc từ chất liệu kim loại (bằng sắt).

- Truyền thuyết cũng phản ánh: Trong công cuộc chống ngoại xâm, từ xa xưa, chúng ta đã có truyền thống huy động sức mạnh của cả cộng đồng, dùng tất cả các phương tiện để đánh giặc

Luyện tập

Câu 1-Trang 24 SGK

Hình ảnh nào của Thánh Gióng là hình ảnh đẹp nhất trong tâm trí em?

Trả lời

Nhân vật Thánh Gióng gắn với nhiều hình ảnh đẹp và để lại nhiều ấn tượng. Trong đó có lẽ hình ảnh xung trận của Gióng để lại nhiều ấn tượng nhất.

- Tráng sĩ nhảy lên mình ngựa sắt, ngựa hí vang, phi như bay ra trận; phun lửa và giẫm đạp kẻ thù.

- Roi sắt gãy, nhổ tre quất vào giặc.

- Đuổi giặc để tiêu diệt không còn một móng.

Câu 2-Trang 24 SGK

Theo em, tại sao hội thi trong nhà trường Phổ thông lại mang tên “Hội khỏe Phù Đổng”?

Trả lời

Hội thi thể thao của các nhà trường hiện nay sở dĩ được mang tên “Hội khoẻ Phù Đổng” vì:

- Những người tổ chức mong muốn thế hệ trẻ hôm nay phát huy được sức mạnh và tinh thần của Thánh Gióng năm xưa.

- Muốn biểu dương sức mạnh của tuổi trẻ, muốn nói mục đích rèn luyện thân thể ấy là để công hiến cho đất nước.

A. KIẾN THỨC TRỌNG TÂM

Tóm tắt tác phẩm

Thánh Gióng là truyền thuyết về vị anh hùng đã có công lao rất lớn trong chống giặc ngoại xâm.

Truyện kể vào đời vua Hùng Vương thứ sáu, ở làng nọ có hai vợ chồng ông lão chăm chỉ làm ăn, hiền lành nhưng mãi không có con. Một hôm bà vợ ra đồng ướm chân vào một vết chân to, về thụ thai và mười hai tháng sau sinh ra một cậu con trai khôi ngô. Đã lên ba tuổi nhưng cậu chẳng biết nói cười.

Giặc Ân đến xâm phạm bờ cõi nước ta, cậu bé bỗng cất tiếng nói xin được đi đánh giặc. Cậu lớn bổng lên. Sau khi ăn hết "bảy nong cơm, ba nong cà" do bà con gom góp mang đến, cậu bé vươn vai thành một tráng sĩ, mặc giáp sắt, cưỡi ngựa sắt, cầm roi sắt xông ra diệt giặc. Roi sắt gãy, Gióng bèn nhổ cả những bụi tre bên đường đánh tan quân giặc.

Giặc tan, Gióng một mình một ngựa trèo lên đỉnh núi rồi bay thẳng lên trời. Nhân dân lập đền thờ, hàng năm lập hội làng để tưởng nhớ. Các ao hồ, những bụi tre đằng ngà vàng óng đều là những dấu tích về trận đánh của Gióng năm xưa.

B. BÀI TẬP VÀ HƯỚNG DẪN GIẢI

Câu 1 (Trang 22 – SGK) Trong truyện Thánh Gióng có những nhân vật nào? Ai là nhân vật chính? Nhân vật chính được xây dựng bằng rất nhiều chi tiết tưởng tượng kì ảo và giàu ý nghĩa. Em hãy tìm và liệt kê những chi tiết đó.

Bài làm:
* Những nhân vật trong truyện là:
Nhân vật Thánh Gióng là nhân vật chính.
Ngoài ra còn có các nhân vật:
Vợ chồng ông lão nghèo, cha mẹ của Gióng.
Vua, sứ giả triều đình.
Dân làng…
* Nhân vật Thánh Gióng được xây dựng bằng rất nhiều chi tiết tưởng tượng có tính chất kì ảo:
Sinh ra khác thường (bà mẹ chỉ ướm vào vết chân lạ mà thụ thai). Thụ thai đến mười hai tháng; ba tuổi mà chẳng biết đi đứng, nói cười.
Khi sứ giả đến tìm người tài giỏi giúp nhà vua đánh giặc, Gióng bỗng cất tiếng nói xin đi đánh giặc.
Gióng lớn nhanh như thổi, ăn cơm mấy cũng không no, áo vừa mặc xong đã đứt chỉ.
Giặc đến, Gióng vươn vai biến thành một tráng sĩ cao lớn.
Ngựa sắt mà hí được, lại phun lửa.
Nhổ tre ven đường đánh giặc, giặc tan vỡ.
Khi dẹp xong giặc, chàng Gióng và ngựa sắt từ từ bay lên trời.
Ngựa phun lửa thiêu cháy một làng, chân ngựa chạy biến thành ao hồ, tre ngả màu vàng óng...

Câu 2 (Trang 22 – SGK) Theo em, các chi tiết sau đây có ý nghĩa như thế nào?a.Tiếng nói đầu tiên của chú bé lên ba là tiếng nói đòi đánh giặc.b. Gióng đòi ngựa sắt, roi sắt, giáp sắt để đánh giặc.c. Bà con làng xóm vui lòng góp gạo nuôi cậu bé.d. Gióng lớn nhanh như thổi, vươn vai thành tráng sĩ.đ. Gậy sắt gãy, Gióng nhố tre bên đường đánh giặc.e. Gióng đánh giặc xong, cởi áo giáp sắt để lại và bay thẳng về trời.
Bài làm:
a. Tiếng nói đầu tiên của Gióng là tiếng nói đòi đi đánh giặc. Chi tiết này chứng tỏ nhân dân ta luôn có ý thức chống giặc ngoại xâm. Khi có giặc, từ người già đến trẻ con đều sẵn sàng đánh giặc cứu nước. Đó là ý thức thường trực và cao cả của người Việt Nam trong sự nghiệp cứu nước. Đây là một chi tiết thần kì: chưa hề biết nói, biết cười, ngay lần nói đầu tiên, chú bé đã nói rất rõ ràng về một việc hệ trọng của đất nước.
b. Gióng đòi ngựa sắt, roi sắt, áo giáp sắt để đánh giặc. Qua chi tiết cho thấy, nhân dân ta đề cao phương tiện và vũ khí bằng sắt. Gióng đòi đồ sắt là muốn có những vũ khí tốt nhất của thời đại lúc bấy giờ để tiêu diệt quân thù. Muốn đánh giặc phải lưu tâm tới những vũ khí hữu hiệu.
c. Bà con làng xóm vui lòng góp gạo nuôi cậu bé. Điều đó thể hiện tinh thần đoàn kết, đồng sức đồng lòng của nhân dân ta khi có kẻ xâm lược đến. Gióng là đứa con của nhân dân, được nhân dân nuôi nấng, dạy dỗ.
d. Gióng lớn nhanh như thổi, vươn vai thành tráng sĩ. Đây cũng là chi tiết thể hiện sức mạnh của nhân dân, sức mạnh của dân tộc. Sức mạnh tập thể đã góp phần làm nên chiến thắng chống quân xâm lược.
đ. Roi sắt gãy, Gióng nhổ tre bên đường đánh giặc. Gậy sắt là vũ khí của người anh hùng. Nhưng khi cần thì cả cỏ cây cũng biến thành vũ khí. Lũy tre là hình ảnh quen thuộc của làng quê Việt Nam, khi cần giúp nước tre cũng đã hóa thành sức mạnh.
e. Gióng đánh giặc xong, cởi áo giáp sắt để lại và bay thẳng lên trời. Gióng cũng như chính nhân dân, đánh giặc vì lòng yêu nước, căm thù giặc, sẵn sàng hi sinh thân mình mà không đòi hỏi được khen thưởng hay ban cho danh lợi.

Câu 3 (Trang 22 – SGK) Hãy nêu ý nghĩa của hình tượng Thánh Gióng?
Bài làm:
Gióng được sinh ra từ nhân dân, do nhân dân nuôi dưỡng. Gióng đã chiến đấu bằng tất cả tinh thần yêu nước, lòng căm thù giặc của nhân dân. Sức mạnh của Gióng không chỉ tượng trưng cho sức mạnh của tinh thần đoàn kết toàn dân, đó còn là sức mạnh của sự kết hợp giữa con người và thiên nhiên, bằng cả vũ khí thô sơ và hiện đại.
Gióng mang nhiều nguồn sức mạnh:
Thần linh (vết chân)
Cộng đồng (nuôi cơm)
Vũ khí bằng sắt (thành tựu kỹ thuật)
Thiên nhiên, đất nước (tre làng)
Hình tượng Thánh Gióng với nhiều màu sắc thần kì, hoang đường song là biểu tượng về lòng yêu nước và sức mạnh chống giặc ngoại xâm của nhân dân ta. Thể hiện quan niệm và ước mơ cùa nhân dân ta về hình mẫu lí tưởng của người anh hùng chống giặc ngoại xâm. Bên cạnh đó, truyền thuyết cũng nói lên sức mạnh tiềm tàng, ấn sâu bên trong những con người kì dị.

Câu 4 (Trang 22 – SGK) Truyền thuyết thường liên quan đến sự thật lịch sử. Theo em, truyện Thánh Gióng có liên quan đến sự thật lịch sử nào?
Bài làm:
Truyền thuyết Thánh Gióng liên quan đến sự thật lịch sử ở thời đại Hùng Vương:
Đã có những cuộc chiến tranh ác liệt diễn ra giữa dân tộc ta và giặc ngoại xâm từ phương Bắc.
Người Việt thời bấy giờ đã chế tạo ra vũ khí bằng sắt, thép.
Người Việt cổ đã cùng đoàn kết đứng lên chống giặc ngoại xâm, dùng tất cả các phương tiện để đánh giặc.

Câu 1 (Phần luyện tập - Trang 24 SGK) Hình ảnh nào của Gióng là hình ảnh đẹp nhất trong tâm trí em?
Bài làm:
Trong các hình ảnh về Thánh Gióng, có thể chọn một hình ảnh đẹp nhất như:
Chú bé vùng dậy, vươn vai một cái biến thành một tráng sĩ mình cao hơn trượng, oai phong lẫm liệt. Em thích hình ảnh này vì nó tượng trưng cho sức mạnh phi thường của Gióng. Khi đất nước cần, mỗi người dân đều sẵn sàng đóng góp công sức cho dân tộc.
Một mình một ngựa, tráng sĩ lên đỉnh núi, cởi giáp sắt bỏ lại, rồi cả người lẫn ngựa từ từ bay lên trời. Vì khi hoàn thành nhiệm vụ đất nước giao phó, Gióng đã không màng danh lợi.

Câu 2 (Phần luyện tập - Trang 24 SGK) Theo em, tại sao hội thi thể thao trong nhà trường phổ thông lại mang tên là Hội khoẻ Phù Đổng?
Bài làm:
Hội thi dành cho lứa tuổi thiếu niên, lứa tuổi Thánh Gióng trong thời đại mới. Mong muốn thế hệ trẻ hôm nay phát huy được sức mạnh và tinh thần của Thánh Gióng năm xưa.
Hình ảnh Thánh Gióng là hình ảnh của sức mạnh, tinh thần đoàn kết tập thể, của tinh thần chiến thắng rất phù hợp với ý nghĩa của một hội thi thể thao.

I. Đọc - Hiểu văn bản

Câu 1 trang 22 - SGK Ngữ Văn 8 tập 1 : Trong truyện Thánh Gióng có những nhân vật nào ? Ai là nhân vật chính ? Nhân vật chính này được xây dựng bằng rất nhiều chi tiết tưởng tượng kì ảo và giàu ý nghĩa. Em hãy tìm và liệt kê ra những chi tiết đó.

a) Truyện "Thánh Gióng" có các nhân vật: Thánh Gióng, cha mẹ Gióng, sứ giả, nhà vua, dân làng, giặc Ân.

b) Nhân vật chính là: Thánh Gióng

c) Những chi tiết tưởng tượng kì ảo:

- Sự sinh thành của Thánh Gióng:

+ Bà mẹ chỉ ướm vết chân mà thụ thai.

+ Bình thường sau chín tháng mười ngày người mẹ sinh con. Mẹ Thánh Gióng mang thai 12 tháng.

- Lên 3 tuổi mà Gióng không biết đi, không biết nói cười.

- Khi nghe tiếng sứ giả, bỗng nhiên Gióng cất tiếng nói. Tiếng nói đầu tiên là bảo mẹ mời sứ giả vào, đòi có vũ khí, áo giáp để đánh giặc.

- Từ khi gặp sứ giả, Gióng lớn nhanh như thổi.

- Khi có ngựa và vũ khí, chú bé vươn vai bỗng thành tráng sĩ.

- Ngựa sắt phun lửa, xông vào giết giặc.

- Đánh tan giặc, Thánh Gióng bay lên trời.

Câu 2 trang 22 - SGK Ngữ Văn 8 tập 1 : Theo em, các chi tiết sau dây có ý nghĩa như thế nào ?

a) Tiếng nói đầu tiên là tiếng nói đánh giặc: Gióng sinh ra là để chuẩn bị cho việc cứu non sông đang lâm vào nguy hiểm. Đó là ý thức thường trực và cao cả của người Việt Nam trong sự nghiệp cứu nước, luôn bị các thế lực ngoại bang đe dọa xóa sổ.

b) Gióng đòi đồ sắt là muốn có những vũ khí tốt nhất của thời đại để tiêu diệt quân thù. Muốn chống giặc phải lưu tâm đến những vũ khí hữu hiệu.

c) Bà con góp gạo nuôi Gióng - Người anh hùng có sức mạnh được nuôi dưỡng từ những điều bình thường, giản dị.

d) Gióng bỗng chốc thành tráng sĩ: Vì nhiệm vụ cứu nước không thể chậm trễ. Cuộc chiến đòi hỏi dân tộc ta phải có một sức mạnh phi thường, vượt bậc để đối phó với giặc ngoại xâm.

đ) Chi tiết này có ý nghĩa về sự khắc phục khó khăn để chống giặc. Cây cỏ khi cần thiết cũng có thể biến thành vũ khí, nhất là cây tre - loại cây tiêu biểu của dân tộc Việt Nam.

e) Gióng đánh giặc xong, cởi áo giáp sắt để lại và bay thẳng về trời cho thấy người anh hùng ấy vì nghĩa lớn cao cả không màng tới công danh phú quý.

Câu 3 trang 23 - SGK Ngữ Văn 8 tập 1: Hãy nêu ý nghĩa của hình tượng Thánh Gióng.

- Thánh Gióng là hình tượng tiêu biểu của người anh hùng đánh giặc cứu nước.

- Thánh Gióng mang nhiều nguồn sức mạnh:

+ Thần linh (vết chân)

+ Cộng đồng (dân làng góp gạo nuôi Gióng)

+ Vũ khí bằng sắt (thành tựu kĩ thuật)

+ Thiên nhiên, đất nước (tre làng)

- Từ truyền thuyết chống giặc và thắng giặc, nhân dân đã thần thánh hóa những người anh hùng thành Thánh Gióng, tượng trưng cho lòng yêu nước, khả năng và sức mạnh quật khởi của dân tộc.

Câu 4 trang 23 - SGK Ngữ Văn 8 tập 1: Truyền thuyết thường liên quan đến sự thật lịch sử. Theo em, truyện Thánh Gióng có liên quan đến sự thật lịch sử nào ?

- Thời đại Hùng Vương, dân tộc ta luôn phải chống giặc ngoại xâm phương Bắc để bảo vệ độc lập.

- Vũ khí của quân ta ngày càng tốt hơn, hiện đại hơn.

- Trong việc chống ngoại xâm, chúng ta huy động sức mạnh của cả cộng đồng, tất cả già trẻ, gái trai, dùng tất cả các phương tiện để chống giặc.

II. Luyện tập

Câu 1 trang 24 - SGK Ngữ Văn 8 tập 1: Hình ảnh nào của Gióng là hình ảnh đẹp nhất trong tâm trí em ?

Trả lời : Có thể chọn 1 trong các hình ánh sau:

- Hình ảnh Gióng khi nghe sứ giả rao, bỗng dưng cất tiếng nói: "Mẹ ra mời sứ giả vào đây";

- Hình ảnh Gióng lớn nhanh như thổi, vươn vai biến thành một tráng sĩ;

- Hình ảnh Gióng mặc áo giáp sắt nhảy lên mình ngựa;

- Hình ảnh Gióng nhổ tre đánh giặc, ...

Câu 2 trang 24 - SGK Ngữ Văn 8 tập 1: Theo em, tại sao hội thi thể thao trong nhà trường phổ thông lại mang tên Hội khỏe Phù Đổng?

Trả lời: Hội thi thể thao trong nhà trường phổ thông lại mang tên Hội khỏe Phù Đổng bởi vì: Đó là hội thi biểu dương sức khỏe, lấy ý nghĩa từ truyền thuyết đẹp đẽ về chàng trai làng Phù Đổng (Thánh Gióng) làm biểu tượng cho ý chí và tinh thần yêu nước.

I. Tìm hiểu chung về bài Thánh Gióng

1. Khái niệm

Truyền thuyết là một loại truyện dân gian, mang tính chất truyền miệng từ người này qua người khác kể về một sự kiện, nhân vật có liên quan đến lịch sử nên thường được thêm vào những yếu tố tưởng tượng kỳ ảo để thêm phần hấp dẫn.

Truyện Thánh Gióng là một trong những câu truyện tiêu biểu trong kho tàng truyện truyền thuyết của Việt Nam.

2. Tóm tắt truyện Thánh Gióng

Ngày xửa ngày xưa, vào thời Hùng Vương thứ 6, ở làng Gióng có hai vợ chồng ông lão dù đã sống với nhau rất nhiều năm mà vẫn không có nổi một mụn con. Họ ngày đêm cầu nguyện, mong ước có một đứa con. Niềm mong ước của họ cuối cùng cũng trở thành sự thật, một ngày nọ bà vợ ra đồng thấy một vết chân to, khác lạ so với những dấu chân bình thường, bà ướm thử và không lâu sau đó bà thụ thai. Và mười hai tháng sau, một cậu bé khôi ngô tuấn tú chào đời. Hai vợ chồng bà vô cùng vui mừng, hạnh phúc, họ gọi chàng là Gióng. Nhưng kỳ lạ thay, đã lên ba tuổi mà cậu vẫn chẳng biết đi, chẳng nói chẳng cười, cứ đặt đâu nằm đó làm hai ông bà lão vô cùng buồn lòng.

Bấy giờ giặc Ân xâm phạm bờ cõi nước ta, nhà vua cho người đi rao khắp nơi tìm người tài ra tay giúp nước. Cậu bé nằm trong nhà nghe tiếng rao của sứ giả vội vàng gọi mẹ: “Mẹ ra mời sứ giả vào đây cho con”. Cậu bảo với sử giả rằng: “Ông về bẩm báo với nhà vua rằng đúc cho ta một con ngựa sắt, một cái áo giáp sắt và một cây roi sắt, ta sẽ phá tan lũ giặc này”. Từ hôm ấy, cứ như một phép lạ, chàng lớn nhanh như thổi, cơm ăn bao nhiêu cũng không lo, áo vừa may đã chật, ba mẹ chàng phải nhờ hàng xóm góp gạo nuôi cậu. Khi giặc tới, nhà vua cho người mang tới những thứ cậu cần, Gióng vươn vai trở thành một tráng sĩ. Chàng mặc áp giáp sắt, cưỡi ngựa sắt, cầm roi sắt, chàng đi đến đâu giặc tan tác đến đó. Chẳng may roi sắt gãy, chàng bèn nhổ cụm tre bên đường đánh tan quân giặc. Sau khi đất nước sạch bóng quân thù, chàng cùng ngựa phi lên đỉnh núi Sóc Sơn, cởi bỏ áo giáp sắt, cả người và ngựa phi thẳng lên trời. Từ đó, nhân dân ta biết ơn lập đờn thờ để tưởng nhớ công lao của chàng. Nhà vua phong chàng làm Phù Đổng Thiên Vương. Người ta truyền rằng, các ao hồ, những bụi tre đằng ngà đều là những minh chứng cho những công lao, chiến tích trong trận đánh năm xưa nay còn sót lại.

II. Hướng dẫn soạn bài Thánh Gióng đọc hiểu văn bản

1. Câu 1 trang 22 SGK lớp 6 tập 1

Trong truyện Thánh Gióng có những nhân vật như: Ba mẹ Tháng Gióng, Gióng, xứ giả, quân giặc Ân, dân làng.

Nhân vật chính trong truyện: Thánh Gióng

Nhân vật chính: Thánh Gióng được xây dựng với nhiều yếu tố chi tiết tưởng tượng kỳ ảo và giàu ý nghĩa. Những chi tiết đó được thể hiện trọng truyện ngắn như sau:

Sự chào đời của Thánh Gióng vô cùng đặc biệt: Mẹ chàng trong một lần ra đồng nhìn thấy một bàn chân rất to liền ướm thử, từ đó có thai chàng
Lên ba tuổi mà chàng không biết nói, biết cười chỉ đặt đâu nằm đó, và khi chàng cất tiếng nói đầu tiên là tiếng nói đòi đi đánh giặc.
Chàng đòi nhà vùa làm áo giáp sắt, ngựa sắt, roi sắt cho chàng đi đán giặc
Chàng ăn mấy cũng không no, áo vừa mặc xong đã chật, cha mẹ chàng đành nhờ sự giúp đỡ của bà con
Khi giặc Ân kéo đến, chàng mặc áo giáp sắt, cầm roi sắt vươn vai trở thành dũng sĩ.
Chẳng may roi sắt gãy, chàng bèn nhỏ bụi tre hai bên đường để đánh quân thù
Khi đã hoàn thành nhiệm vụ, chàng cởi áo giáp sắt, cả người và ngựa từ từ bay lên trời.

2. Câu 2 trang 22 SGK tập 1

Các chi tiết đặc biệt trong truyện mang rất nhiều ý nghĩa.

a) Tiếng nói đầu tiên của chú bé lên ba là đòi đi đánh giặc:

Qua một chi tiết nhỏ này, ta có thể cảm nhận được tình yêu nước của dân tộc, dù là một bô lão hay trẻ con đều sẵn sàng đánh giặc cứu nước. Đồng thời qua đó, thể hiện được ý chí căm thù giặc của người anh hùng
b) Gióng đòi ngựa sắt, áo giáp sắt, roi sắt để đánh giặc

Chi tiết này cho ta thấy sự khác biệt trong tư duy của người anh hùng, điều duy nhất mà cậu quan tâm đó là giết giặc cứu nước
c) Chi tiết bà con hàng xóm vui lòng góp gạo nuôi cậu bé

Cho ta thấy tinh thần đoàn kết của dân tộc, sẵn sàng hy sinh để cứu nước. Qua đó ta có thể nhận thấy, chàng lớn lên dưới sự đùng bọc, nuôi nấng của nhân dân. Chàng tượng trưng cho sức mạnh của nhân dân, sức mạnh của đồng bào.
d) Gióng lớn nhanh như thổi, vươn vai thành tráng sĩ:

Khi đất nước lâm nguy sức mạnh của người anh hùng trở nên vĩ đại để cứu nước, đồng thời cho ta thấy trong những giai đoạn khó khăn, sức mạnh của nhân dân, sự đoàn kết của đồng bào đã phát huy hết những giá trị tiềm ẩn của mình để bảo vệ quê hương đất nước.
e) Gậy sắt gãy, Gióng nhổ tre bên đường đánh giặc:

Trong những lúc cần thiết, nguy nan thì dù là những vật dụng nhỏ bé hay cây cỏ bên đường đều có thể là vũ khí đánh tan quân thù.
f) Gióng đánh giặc xong, cởi bỏ áo giáp sắt để lại và bay thẳng về trời:

Điều đó cho ta thấy, chàng một lòng giết giặc vì nhân dân, sẵn sẵn hy sinh thân mình nhưng khi nhiệm vụ đã hoàn thành chàng từ bỏ mọi thứ không màng danh lợi, không cần được khen thưởng hay ban tước vị cao sang.

3. Câu 3 trang 22 SGK tập 1

Hình tượng Thánh Gióng mang ý nghĩa

Là biểu tượng cho người anh hùng của nhân dân
Đại diện cho sức mạnh, ý chí, lòng yêu nước, căm thù giặc ngoại xâm của nhân dân ta qua bao nhiêu đời nay
Chàng là đại diện cho người anh hùng đánh giặc cứu nước, trở thành một vị anh hùng huyền thoại trong truyền thuyết Việt Nam

4. Câu 4 trang 22 SGK tập 1

Truyền thuyết thường liên quan đến sự thật lịch sử, truyện Thánh Gióng liên quan đến sự thật lịch sử

Thời Hùng Vương nhân dân ta đã có một nền văn minh lúa nước vô cùng phát triền, nhưng đồng thời luôn phải chịu đựng sự xâm lược của giặc phía Bắc.
Nhân dân ta lúc đó đã có ý thức chế tạo vũ khí chống giặc từ những vật liệu thô sơ cho tới những vũ khí bằng sắt
Trong công cuộc chống giặc ngoại xâm, đã luôn có ý thức đoàn kết để tạo ra sức mạnh dân tộc

III. Luyện tập Thánh Gióng

1. Câu 1 trang 24 SGK lớp 6 tập 1

Trong toàn bộ cậu truyện, hình ảnh Thánh Gióng luôn mang nhiều ý nghĩa và hình tượng độc đáo và để lại nhiều ấn tượng trong em. Nhưng trong đó, hình ảnh: “Giặc tan vỡ, đám tàn quân thi nhau chạy trốn, tráng sĩ đuổi đến chân núi Sóc Sơn. Đến đấy, một mình một ngựa , tráng sĩ lên đỉnh núi, cởi áo giáp sắt để lại, rồi cả người và ngựa từ từ bay lên trời” là hình ảnh mang lại nhiều ý nghĩa và cảm xúc nhất trong em.

2. Câu 2 tráng 24SGK lớp 6 tập 1

Hội thi thể thao trong nhà trường phổ thông lại mang tên Hội khỏe Phù Đổng vì:

Những người tổ chức hội thi mong muốn thế hệ trẻ phát huy được sức mạnh, ý chí và tinh thần chiến đấu của Thánh Gióng năm xưa.
Đồng thời, cổ vũ thế hệ trẻ về lòng yêu nước, gia sức rèn luyện để phục vụ nước nhà