Bố cục:
- Phần 1: Từ đầu đến "...hàng thế kỉ dằn vặt" ⇒ Số phận nghiệt ngã của nhà văn Đô-xtôi-ép-xki.

- Phần 2: "Cuối cùng..." đến "...cái đầu của người bị hành khổ này." ⇒ Nghị lực lao động không mệt mỏi, vượt qua hoàn cảnh khó khăn và bệnh tật.

- Phần 3: Còn lại ⇒ Cái chết của ông và sự thương xót, yêu mến, khâm phục mà nhân dân dành cho ông, tác dụng to lớn tỏa ra từ cuộc đời và văn chương của ông đối với nước Nga.

Hướng dẫn soạn bài
Câu 1 (trang 65 sgk ngữ văn 12 tập 1) Đô- xtôi-ép-xki có những nét đặc biệt về tính cách và số phận:

- Số phận:

+ Chịu nhiều nỗi đau khổ về vật chất lẫn tinh thần

+ Từng có thời điểm sống lưu vong, cầm cố, quỳ gối trước nhiều kẻ thấp hèn, tiền nợ.

- Tính cách:

+ Giàu nghị lực: dù số phận vùi dập nhưng ông vẫn không ngừng làm việc và nghĩ về nước Nga

+ Là người luôn giàu niềm tin, đam mê nghệ thuật, yêu thương con người

Câu 2 (trang 65 sgk ngữ văn 12 tập 1) Cấu trúc tương phản tạo ra hiệu quả:

+ Thể hiện sự đối lập, tương phản giữa đời sống vật chất và tinh thần

+ Đối lập giữa khổ ải với sự vĩ đại

→ Làm sáng ngời hình ảnh của ông, người khổ ải và người đạt tới đỉnh vinh quang

Câu 3 (trang 65 sgk ngữ văn 12 tập 1)

- Biện pháp so sánh:

+ “Tác phẩm… là rượu ngon”

+ “đếm các ngày như trước đây… như một kẻ hành khất”

+ “lời như sấm sét”

- Biện pháp ẩn dụ:

+ Quả đã được cứu thoát, vỏ khô rụng xuống

+ Thành phố ngàn tháp chuông

→ Hình ảnh ẩn dụ, so sánh thuộc lĩnh vực tôn giáo nhằm mục đích khẳng định Đô-xtoi-ép-xki là vị thánh, con người siêu phàm

Câu 4 (trang 65 sgk 12 ngữ văn tạp 1) Khi gắn nhân vật với bối cảnh chính trị và văn chương:
+ Ông là người đại diện cho tầng lớp người dân thống khổ dưới chế độ Nga hoàng

+ Ông trở về như sự báo trước “sứ mệnh của sự tổng hòa giải của nước Nga”

+ Cái chết của ông làm mọi người “yêu thương và cảm phục”

→ Khẳng định sự vĩ đại của nhà văn không những đối với lịch sử văn học mà còn cả lịch sử, xã hội, đất nước.

Câu 1 (trang 65, sgk Ngữ văn 12, tập 1)

Những nét đặc biệt về tính cách và số phận của Đô-xtoi-ep-xki:

- Tính cách:

+ Giàu ý chí nghị lực vươn lên, vượt qua mọi thiếu thốn và nỗi đau

+ Giàu tình yêu nước: ông luôn nghĩ về nước Nga, chịu hàng thế kỉ dằn vặt để chắt lọc nên những vinh quang cho Tổ quốc, dân tộc mình.

+ Giàu lòng đam mê nghệ thuật và tình yêu thương đối với con người

- Số phận:

+ Chịu nhiều khổ đau, thiếu thốn về vật chất và tinh thần

+ Là người khách chuyên cần của hiệu cầm đồ.

+ Làm việc suốt đêm trong cơn đau đẻ của vợ

+ Sống giữa giống người chấy rận

+ Bệnh tật...

+ Từng có thời điểm sống lưu vong , phải quỳ gối trước nhiều kẻ thấp hèn.

Câu 2 (trang 65, sgk Ngữ văn 12, tập 1)

Hiệu quả của lối cấu trúc những hình ảnh trái ngược: làm đối lập giữa đời sống vật chất và tinh thần, sự thiếu thốn, vất vả với những điều lớn lao vĩ đại trong ông. Từ đó, làm sáng ngời hình ảnh chân dung và con người của ông.

Câu 3 (trang 65, sgk Ngữ văn 12, tập 1)

- Biện pháp so sánh: “Tác phẩm...là rượu ngọt”, “đếm các ngày như trước đây đếm cái cọc của trại giam”, “trở về như một kẻ hành khất”, “lời như sấm sét”

- Biện pháp ẩn dụ: “quả đã được cứu thoát, vỏ khô rụng xuống”, “thành phố ngàn tháp chuông”

- Tác dụng: Hình ảnh ẩn dụ, so sánh thuộc lĩnh vực tôn giáo. Mục đích muốn nâng lên thành hình ảnh vị thánh, một con người siêu phàm.

Câu 4 (trang 65, sgk Ngữ văn 12, tập 1)

Việc Xvai – cơ luôn gắn Đô - xtôi - ép - xki với bối cảnh thời sự chính trị và văn chương có tác dụng

- Một nhà văn vĩ đại không thể tồn tại riêng lẻ mà phải đặt trong quan hệ gắn bó với bối cảnh của dân tộc, đất nước

→ Biện pháp tô đậm chân dung nhân vật: gắn hình tượng con người trên khung cảnh rộng lớn.

- Thiên tài có thể bị đè nén bởi số phận, nhưng cũng có thể tác động trở lại xã hội.

I. Tác giả & tác phẩm

1. Tác giả

Xte - phan - Xvai - gơ (1881- 1942): nhà văn Áo gốc Do Thái, trưởng thành trong môi trường tri thức của Viên - một trung tâm văn hóa nghệ thuật thời trước Chiến Tranh thế giới thứ hai. Ông từng làm thơ, viết kịch, truyện. Đặc biệt, những tiểu luận và chân dung văn học của ông đã được biết tới rộng rãi ở Châu Âu và thế giới.

2. Tác phẩm

Tiểu thuyết của Đô - xtôi - ép - xki là huyền thoại về nhân loại mới, thoát ra tự đáy tâm hồn Nga.

Tác phẩm được viết theo thể loại chân dung văn học hay còn gọi là tiểu sử, truyện danh nhân.

II. Hướng dẫn soạn bài

Câu 1 (trang 65 sgk Ngữ Văn 12 Tập 1):

* Số phận nghiệt ngã

- Trước cửa tò vò của ngân hàng, ông đang chờ ngày lại ngày.

- Là người khách chuyên cần của hiệu cầm đồ.

- Làm việc suốt đêm trong cơn đau đẻ của vợ

- Sống giữa giống người chấy rận

- Bệnh tật...

→ Những yếu tố biểu hiện đẩy nhân vật vào chỗ tận cùng của nghiệt ngã đầy bi kịch.

* Tính cách mâu thuẫn

- Tình cảm mãnh liệt trong cơ thể của con bệnh thần kinh.

- Phải tìm đến những cơ hội thấp hèn để cho tròn khát cao cả.

- Số phận vùi đắp thiên tài nhưng thiên tài tự cứu vãn bằng lao động và tự đốt cháy trong lao động.

- Chịu hàng thế kỉ dằn vặt để chắt lọc nên những vinh quang cho Tổ quốc, dân tộc mình.

→ Nơi tận cùng của bế tắc, Đô - xtôi - ép - xki đã tỏa sáng vinh quang cho vinh quang của Tổ quốc và dân tộc.

Câu 2 (trang 65 sgk Ngữ Văn 12 Tập 1):

Hiệu quả của lối cấu trúc những hình ảnh trái ngược khi thể hiện chân dung của Đô - xtôi - ép - xki được thể hiện:

- Trong câu: “Nước Nga tiếng gọi vĩnh cửu của niềm vọng, lao động là sự giải thoát và là nỗi thống khổ của ông”.

- Trong từng đoạn: sự dằn vặt của cuộc sống hàng ngày với những tác phẩm đồ sộ,...

Những chi tiết hèn mọn đời thường – những hình ảnh cao cả khác thường của khát khao sáng tạo thiên tài.

Câu 3 (trang 65 sgk Ngữ Văn 12 Tập 1):

Hiệu quả của các hình ảnh so sánh, biện pháp ẩn dụ: Tác phẩm... là rượu ngọt đếm cả ngày như trước đây đếm cái cọc của trại giam – quả đã được cứu thoát vỏ khô rụng xuống.

→ Tác dụng: Đây đều là những hình ảnh ẩn dụ, so sánh thuộc lĩnh vực tôn giáo. Mục đích muốn nâng lên thành hình ảnh vị thánh, một con người siêu phàm.

Câu 4 (trang 65 sgk Ngữ Văn 12 Tập 1):

Việc Xvai – cơ luôn gắn Đô - xtôi - ép - xki với bối cảnh thời sự chính trị và văn chương có tác dụng:

- Một nhà văn vĩ đại không thể tồn tại riêng lẻ mà phải đặt trong quan hệ gắn bó với bối cảnh của dân tộc, đất nước.

→ Biện pháp tô đậm chân dung nhân vật: gắn hình tượng con người trên khung cảnh rộng lớn.

- Thiên tài có thể bị đè nén bởi số phận, nhưng cũng có thể tác động trở lai xã hội.

Nội dung bài học

- Đoạn trích cho ta thấy vô vàn những chi tiết sống động của một số phận nghiệt ngã khó có thể tìm thấy ở những sách chuyên về tiểu sử nhà văn Đô-xtôi-ép-xki

Hướng dẫn soạn bài

Câu 1 (trang 65 sgk Ngữ văn 12 Tập 1):

- Số phận :

+ Chịu nhiều nỗi khổ về vật chất và tinh thần

+ Có hai thời điểm đối lập trong cuộc sống của ông:

• thời điểm của sự tuyệt vọng lớn nhất (sống lưu vong, quỳ gối trước kẻ thấp hèn, tiền nợ, …)

• thời điểm trở về tổ quốc với giây phút hạnh phúc tuyệt đỉnh.

- Tính cách :

+ Giàu nghị lực : số phận vùi dập thiên tài nhưng ông vẫn không ngừng làm việc

+ Là con người luôn sáng bừng nghị lực, tình yêu nghệ thuật và con người

+ Chịu hàng thế kỉ dằn vặt để chắt lọc nên những vinh quang cho Tổ quốc, dân

Câu 2 (trang 65 sgk Ngữ văn 12 Tập 1):

- Hiệu quả cấu trúc tương phản:

+ Thiện hiện sự đối lập giữa đời số vật chất và tinh thần khốn khổ, với sự vĩ đại ở những đóng góp to lớn của ông cho đất nước.

+ Thể hiện sự tôn sùng của nhân dân.

+ Làm nổi bật hai đặc điểm trong cuộc đời ông: người bị hành khổ và người đạt đến đỉnh vinh quang

Câu 3 (trang 65 sgk Ngữ văn 12 Tập 1):

- Biện pháp so sánh:

+ Tác phẩm ... là rượu ngọt

+ đếm các ngày như trước đây đếm cái cọc của trại giam

+ trở về như một kẻ hành khất

+ lời như sấm sét

- Ẩn dụ:

+ quả đã được cứu thoát, vỏ khô rụng xuống

+ thành phố ngàn tháp chuông

→ Hình ảnh ẩn dụ, so sánh thuộc lĩnh vực tôn giáo, muốn nâng hình ảnh con người lên thành hình ảnh vị thánh

Câu 4 (trang 65 sgk Ngữ văn 12 Tập 1):

- Một nhà văn vĩ đại phải được đặt trong quan hệ gắn bó với bối cảnh của dân tộc, đất nước., bối cảnh thời sự của văn chương

- Nhằm khẳng định sự vĩ đại của nhà văn không những với lịch sử văn học mà còn đối với lịch sử xã hội, đất nước.

Trả lời câu 1 (trang 65 SGK Ngữ văn 12, tập 1)

Đô-xtôi-ép-xki hiện lên là con người có nhiều đặc biệt về tính cách và số phận:

- Tính cách:

+ Cần mẫn chăm chỉ (lao động miệt mài).

+ Nghị lực lớn lao vượt lên số phận.

+ Sức sáng tạo phi thường.

+ Sự kiên trì nhẫn nại vô song.

- Số phận lưu đày nghèo khổ, bất hạnh, đau đớn trong nỗi mong mỏi được trở về nước Nga yêu thương:

+ Nợ nần chồng chất.

+ Chịu đựng căn bệnh động kinh.

+ Chịu điều kiện sống khốn cùng.

Trả lời câu 2 (trang 65 SGK Ngữ văn 12, tập 1)

Hiệu quả của lối cấu trúc những hình ảnh trái ngược (lao động là sự giải thoát… hàng thế kỉ dằn vặt)

- Giúp tái hiện sống động số phận nghiệt ngã.

- Làm nổi bật sự vĩ đại, phi thường của nhà văn Đô-xtôi-ép-xki.

- Tạo tính nhạc cho đoạn văn và bày tỏ thái độ ngợi ca của tác giả.

Trả lời câu 3 (trang 65 SGK Ngữ văn 12, tập 1)

- Từ câu Cuối cùng, vào thời điểm… bị kích động dữ dội, các hình ảnh so sánh, những ẩn dụ đều quy tụ về một thế giới rung chuyển trong những nhận thức lớn lao, kính trọng, đề cao nhà văn vĩ đại Đô-xtôi-ép-xki và gắn bó, đoàn kết thành một khối.

- Tác giả muốn khẳng định sứ mệnh, tầm vóc lớn lao và vĩ đại của nhà văn Đô-xtôi-ép-xki:

+ Tái tạo một thế giới nghệ thuật giúp con người nhận thức được nỗi thống khổ của mình.

+ Tự nguyện đoàn kết cùng nhau chống lại ách thống trị của Nga hoàng.

Trả lời câu 4 (trang 65 SGK Ngữ văn 12, tập 1)

Việc Xvai-gơ luôn gắn Đô-xtôi-ép-xki với bối cảnh thời sự chính trị và văn chương có tác dụng:

- Nhấn mạnh vai trò xã hội của nhà văn.

- Bằng những tác phẩm vĩ đại của mình, Đô-xtôi-ép-xki có ảnh hưởng lớn lao trong việc thức tỉnh quần chúng nhân dân Nga, thúc đẩy cuộc “tổng đoàn kết” và đấu tranh chống lại ách thống trị của kẻ bạo tàn.